Fregaty (Fregatidae)
Mistrzowie podniebnych ucieczek i wyspecjalizowani poławiacze. Ich zachowania określa się czasem mianem pirackich, ze względu na zuchwałość, z jaką kradną pożywienie innym morskim ptakom. Przebiegłe i zaradne, ale również bardzo rodzinne – oto najkrótsza charakterystyka fregat.
Systematyka
- Gromada: ptaki
- Rząd: pelikanowe
- Rodzina: fregaty
Sklasyfikowano 1 rodzaj i 5 gatunków fregat:
- Fregata mała (Fregata ariel)
- Fregata średnia (Fregata minor)
- Fregata wielka (Fregata magnificens)
- Fregata białobrzucha (Fregata andrewsi)
- Fregata orla (Fregata aquila)
Występowanie
Fregaty latają nad wodami oblewającymi Wyspę Bożego Narodzenia, Wyspę Wniebowstąpienia, przebywają we wschodnim rejonie Oceanu Indyjskiego, na Galapagos i wschodnim Pacyfiku. Spotykane są także u zachodnich wybrzeży kontynentu afrykańskiego, włączając Wyspy Zielonego Przylądka. Preferują wody ciepłe w klimacie subtropikalnym i tropikalnym.
Charakterystyka
Wygląd
Fregaty mają największą rozpiętość skrzydeł względem wagi ciała spośród wszystkich ptaków na świecie. Większość osobników ma czarne, opalizujące upierzenie; łatwo rozpoznać samice, bowiem tylko one mają białe brzuchy. Ogon mocno rozwidlony. Dziób podobny do dziobów mew – długi, haczykowaty.
Inną, równie charakterystyczną cechą jest worek (tora/kieszeń), widoczny pod dziobem. U samców nabiera krwistoczerwonej barwy i ma za zadanie przyciąganie partnerek w czasie godów.
Dieta i sposób zdobywania pokarmu
Żywią się zwierzętami pływającymi pod powierzchnią wody (strefa pelagialna). Ponieważ fregaty nie są w stanie wystartować z wody, łapią zdobycz długim haczykowatym dziobem, przelatując tuż nad zwierciadłem. Polują na ryby, żółwie, legwany morskie i inne zwierzęta wodne.
Poza „uczciwym” zdobywaniem pożywienia fregaty potrafią kraść posiłek innym ptakom, np. sulom, faetonom lub burzykom. Są w tym niewątpliwymi mistrzami ze względu na szybkość i bardzo dużą zwrotność podczas lotu. Nękają inne ptaki, aby te zwymiotowały swój posiłek (często głuptaki). Choć zdarza im się podkradanie pokarmu, nie jest to proceder uprawiany regularnie, wolą bowiem zdobywać pożywienie poprzez polowanie. Cóż, wcale im się nie dziwimy, kto chciałby bowiem jadać zwymiotowany posiłek 😉
Rozmnażanie
W jednym lęgu samica znosi z reguły 1 białe jajo. Przez pierwsze 3 miesiące po wykluciu ojciec i matka karmią pisklę, przez następne 8 miesięcy tylko samica przejmuje ten obowiązek w pełni. Opieka nad pisklęciem trwa tak długo, ponieważ fregaty nie mogą rozmnażać się co roku. W związku z tym dosyć często można zaobserwować młode osobniki wielkości swoich rodziców, które czekają w gnieździe na przybycie matki z porcją pożywienia. Kiedy młode czeka na rodzica wiele godzin w parzącym słońcu, przybiera postawę „martwego ptaka” – spuszcza głowę, nie porusza się, ani nie wydaje żadnych dźwięków. Kiedy rodzic wraca do gniazda, pisklę natychmiast „ożywa”, porusza energicznie głową i skrzeczy.
Charakterystyka wybranych gatunków
Fregata wielka (Fregata magnificens)
Zwana również wojownikiem, co odzwierciedla jej szybkość podczas lotu, upór i zawadiackie zachowania. Występuje powszechnie w tropikalnych wodach Oceanu Atlantyckiego, kolonie mieszkają wśród drzew Florydy, na Karaibach i Wyspach Zielonego Przylądka. Lęgi odbywają się wzdłuż Pacyfiku, na wybrzeżach obu Ameryk i na Wyspach Galapagos. Włóczęgi zaobserwowano wiele kilometrów od naturalnych terenów występowania: na Wyspie Man, w Danii, Hiszpanii, Anglii i Kolumbii Brytyjskiej.
Samce są czarne, pod dziobem widnieje widoczny, soczyście czerwony worek, który powiększa się w sezonie lęgowym, przypominając napompowany balon. Mimo, iż upierzenie jest czarne, w świetle słonecznym poblask nabiera fioletowego odcienia. Samce z innego gatunku – fregaty średnie (Fregata minor) – są łudząco podobne do fregaty wielkiej, ale poblask czarnych piór jest zielony. Samice również mają czarne upierzenie, ale pierś i szyja są białe, natomiast spód skrzydeł nabiera odcieni brązu, a skóra wokół oczu jest niebieska. Osobniki niedojrzałe maja białą głowę i spód ciała.
Żywi się głównie rybami, ale atakuje również ptaki morskie, aby zmusić je do zwymiotowania posiłku.
Nie jest w stanie wylądować na wodzie, pokarm łapie zawsze w locie. Większość czasu spędza w powietrzu, latając ze średnią prędkością 10 km/h. Zmienia wysokość lotu, wykorzystując do tego kominy termiczne. Może znaleźć się na 2500 m ponad powierzchnią ziemi, by nagle zniżyć się do poziomu blisko powierzchni oceanu. Tylko jeden ptak, poza fregatą, spędza większość życia na lataniu – powszechny w Polsce jerzyk (Apus apus).
W locie nie wydaje żadnych dźwięków, natomiast w gnieździe emituje bardzo zróżnicowane, grzechoczące odgłosy.
Rozmiar:
- Długość ciała: 89-114 cm
- Rozpiętość skrzydeł: 217-244 cm
- Waga: 1,1 – 1,59 kg
Gatunek nie jest narażony na wyginięcie.
Fregata mała (Fregata ariel) – najmniejsza fregata
Gniazduje w Australii, ale można ją spotkać na zachodnim obszarze Krainy Palearktycznej. Granicą jest miasto Ejlat leżące w Izraelu (Dystrykt Południowy). Gatunek uważa się za najpowszechniej występujący nad wodami Australii. Poza tym upodobała sobie tropikalne wody oblewające Wyspę Bożego Narodzenia (Ocean Indyjski). Przylatuje na ląd prawdopodobnie tylko przed nadejściem burzy lub tropikalnego cyklonu. Kiedy nawałnica ustępuje, ptak wraca „w morze”.
Jest to najmniejszy gatunek fregaty przebywający w Australii. Samce tego gatunku również mogą pochwalić się czerwonym workiem gardłowym, nadmuchiwanym w okresie godów. Zaloty obejmują również „rozmowy”, trzepotanie skrzydłami i ”klekotanie” dziobem.
Samiec jest czarny, posiada po bokach ciała białe łatki rozciągające się na spód skrzydeł. Posiada także jasne smugi na górnej części skrzydeł. Samica ma czarną głowę, na szyi widoczny jest biały kołnierzyk, pierś przybiera jasny kolor i rozciąga się na spodnią część skrzydeł, natomiast wokół oczu widać czerwony pierścień. Niedojrzałe osobniki są trudne do odróżnienia. Jedyne, co pomaga rozpoznać je od przedstawicieli dorosłych, to biały element w miejscu łączącym skrzydła z tułowiem.
Budowa ciała pokazuje, że ptak ten jest wręcz stworzony do przebywania w powietrzu. Rzadko pływa i nie może swobodnie chodzić, ale potrafi wspinać się na drzewa i krzewy. Ma bardzo lekki szkielet i wąskie skrzydła, co czyni go podniebnym królem. Zachowania „złodziejskie” przejawiają częściej samice, ale w taki sposób zdobyte pożywienie nie stanowi podstawy diety. W menu przeważają samodzielnie zdobyte kalmary i ptaszory (ryby latające).
Okres lęgowy w Australii trwa od maja do grudnia. W tym czasie ptaki gnieżdżą się na drzewach. Łączą się w pary i wspólnie budują gniazdo, a w okresie wychowywania młodych oboje zajmują się karmieniem potomstwa. Samica znosi z reguły 1 jajo, a okres inkubacji trwa 6 – 7 tygodni. Przez 7 tygodni po wykluciu młode nie zostaje samo nawet przez chwilę, z obawy przed atakiem ze strony innych ptaków, w tym fregat. W gnieździe przebywa przez kolejne 6 miesięcy.
Rozmiar:
- Długość ciała: 66-81 cm
- Rozpiętość skrzydeł: ok. 155-193 cm
- Waga: samce: 625–875 g; samice: 760–955 g
Wyróżniamy 3 podgatunki:
- Fregata ariel ariel
- Fregata ariel iredalei
- Fregata ariel trinitatis
Gatunek nie jest narażony na wyginięcie.
Fregata orla (Fregata aquila)
Gatunek przebywający na skalistych zboczach Boatswain Bird Island, znajdującej się ok. 270 m od Wyspy Wniebowstąpienia, ulokowanej w tropikalnej strefie Oceanu Atlantyckiego. W przeszłości był to gatunek dosyć powszechny na obu wyspach, ale został wytępiony przez przybyłego wraz z człowiekiem kota domowego i szczura wędrownego.
Fregata orla jest podobna do innych gatunków fregat, jest nieco większa od fregaty małej. Ma białą plamę na spodzie ciała, w miejscu połączenia skrzydeł z tułowiem. Młode, niedojrzałe osobniki charakteryzują się białą głową i karkiem pozbawionym czerwono-brązowego akcentu. Pas piór na piersi ma natomiast kolor brązowy. Żywi się małymi żółwiami i rybami.
Podobnie jak inne fregaty składa jedno jajo, proces inkubacji trwa od 43 do 51 dni. Młode opierzają się w 6-7 miesiącu po wykluciu. Rodzice opiekują się młodym przez okres ok. 10 miesięcy.
Dane/wymiary:
- Długość ciała: 89 – 96 cm
- Rozpiętość skrzydeł: 196-201 cm
- Długość dzioba: 10,9-13,2 cm
- Długość ogona: 35,5-48,3 cm
- Waga: 1,25 kg
- Populacja: 12 500
Gatunek jest zagrożony wyginięciem ze względu na niszczenie populacji przez inne zwierzęta i działalność człowieka.
Szczegółowe dane
Fregaty (Fregatidae)
- Długość ciała: 65 – 114 cm
- Masa: 0,9 – 1,9 kg
- Rozpiętość skrzydeł: 150 – 244 cm
- Długość życia: podobna do albatrosa wędrownego. Dokładne dane nie są znane, lecz znajdowano osobniki w wieku 37 i 44 lat
Fregaty – ciekawostki
- Badania genetyczne wykazały, że populacja fregaty wielkiej z wysp Galapagos jest genetycznie i morfologicznie odrębna od innych osobników tego samego gatunku. W związku z tym, została sklasyfikowana jako endemiczny gatunek Wysp Galapagos.
- Fregata mała jest nazywana wojownikiem, ponieważ zachowuje się bardzo zuchwale w stosunku do innych ptaków oceanicznych, np. burzyków, zmuszając je do oddania połkniętego pokarmu. Spadające z wysokości pożywienie nie ma prawa spaść do wody, ponieważ szybkość działania i refleks fregaty nie pozwala na to.
- W 2012 roku ogłoszono, że na Wyspie Wniebowstąpienia odnaleziono jedną parę fregat orlich. Jest to prawdopodobnie pozytywny skutek wybijania zdziczałych kotów domowych.
- Wszystkie gatunki fregat są zagadką, jeśli chodzi o migrowanie poza sezonem lęgowym.
- Wizerunek fregaty został umieszczony na godle Nauru – państwa wyspiarskiego należącego do Mikronezji. Ptak symbolizuje faunę wyspy.
- Fregaty potrafią w trakcie żerowania pozostawać nieustannie w powietrzu przez okres 12 dni.
- Fregaty żerują do 500 km od lądu.
Polecamy
