Foki, fokowate (Phocidae) – urocze drapieżniki
Foki to zwierzęta budzące wśród ludzi bardzo pozytywne uczucia. Na lądzie wyglądają trochę nieporadnie, ale w wodzie pokazują pełnię swojej gracji. To ssaki wyjątkowo inteligentne, a przez swoją towarzyskość są niezwykłą atrakcją niejednego ogrodu zoologicznego lub fokarium.
Klasyfikacja
- Gromada: ssaki (Mammalia)
- Rząd: drapieżne (Carnivora)
- Rodzina: fokowate (Phocidae)
Rodzina fokowatych podzielona została na dwie podrodziny: Monachinae oraz Phocinae, w skład których wchodzi w sumie dziewiętnaście gatunków fok.
Ewolucja
Najstarsze znalezione szczątki fok pochodzą z okresu środkowego miocenu, czyli około 15 milionów lat wstecz. Do tej pory większość naukowców uważała, że foki ewoluowały od morsów (Odobenus) lub wydr (Lutrinae), jednak aktualne badania wskazują, że wszystkie płetwonogie pochodzą od jednego przodka, którym mógł być Enaliarctos, czyli wymarły gatunek spokrewniony z niedźwiedziami.
Uważa się, że foki dostały się do Pacyfiku przez otwarte cieśniny między Ameryką Północną, a Ameryką Południową. Gatunki Antarktyczne mogły wybrać tę samą trasę lub podróżować blisko zachodniego wybrzeża Afryki.
Środowisko naturalne
Środowiskiem naturalnym większości gatunków fok są strefy klimatów polarnych, subpolarnych oraz umiarkowanych na obu półkulach. Niektóre z nich jednak – jak foki z rodzaju Monachus, czyli mniszka śródziemnomorska (Monachus monachus), mniszka hawajska (Monachus schauinslandi) zamieszkują obszary bardziej tropikalne.
Charakterystyka
Foki charakteryzują się opływowym kształtem ciała. Brak im nawet zewnętrznych uszu, ich sutki i jądra także nie wystają poza ciało. Bezpośrednio pod skórą znajduje się warstwa tłuszczu. Foki są w stanie obrócić bieg krwi do tej warstwy, aby dzięki temu efektywniej kontrolować temperaturę ciała.
Przednie płetwy fok służą im przede wszystkim do sterowania podczas pływania, natomiast tylne są połączone z miednicą w sposób, który umożliwia fokom przemieszczanie na lądzie. Odpowiadają one także za nabieranie prędkości w wodzie.
Przez swój opływowy kształt ciała są lepszymi pływakami niż lwy morskie. Mimo tego gorzej od uchatkowatych, nazywanych właśnie lwami lub niedźwiedziami morskimi, radzą sobie na lądzie, przez co wyglądają na nim bardzo niezgrabnie.
Foki mają mniej zębów niż lądowe drapieżniki, ale zachowały potężnie zbudowane kły, charakterystyczne dla tego rzędu zwierząt (foki to drapieżniki). Niektóre gatunki nie posiadają w ogóle trzonowców.
Układ oddechowy i krwionośny fok jest zbudowany w sposób umożliwiający im nurkowanie na duże głębokości – nawet do 200 metrów – i pozostawanie pod wodą przez dłuższy czas, bez konieczności wypływania na powierzchnię.
Dieta
Foki żywią się głównie rybami, ale urozmaicają swoją dietę małżami, skorupiakami i głowonogami. Dziennie potrafią przyjąć nawet 9 kilogramów pokarmu, a ich apetyt zależy od pory roku.
Rozmnażanie
Choć foki spędzają większość swojego czasu w morzu, wracają na ląd, aby rozmnażać się i rodzić młode.
Ciężarne samice żerują o wiele więcej niż inne foki, budując warstwę tłuszczu, która będzie zapewniać im energię, gdy wrócą na ląd, aby opiekować się młodymi. Później także wypływają w morze na żer, ale doglądanie małych sprawia, iż muszą robić to niezwykle szybko.
Po ciąży trwającej 9 miesięcy, na świat przychodzi jedno młode. Pokryte jest ono gęstym futrem zwanym lanugo.
Mleko produkowane przez samice fok, jest bardzo tłuste, a co za tym idzie, młode mają zapewnione bardzo dużą ilość energii w krótkim czasie. Okres karmienia małych przez matkę trwa od pięciu dni do nawet siedmiu tygodniu – w zależności od gatunku fok. Najkrócej pożywienie swoim młodym dostarczają kapturniki, a najdłużej foki z rodzaju Monachus.
Po tym okresie matka zostawia swoje małe w miejscu, gdzie się nimi opiekowała, aby same szukały pożywienia. Zdarza się jednak, że niektóre samice karmią dłużej – młode korzystają wówczas z tej możliwości.
Niekiedy zdarza się, iż małe foki, kradną mleko od niespokrewnionych samic, w trakcie, gdy one śpią. Może to skończyć się nawet śmiercią foki, ponieważ jest ona w stanie wykarmić tylko jedno młode.
Rozwój
Jako, że dieta młodych jest bogata w tłuszcz, ponieważ stanowi on aż połowę składu mleka, przez co bardzo szybko nabierają masy ciała – do 2 kilogramów dziennie. Foki jak wszystkie ssaki morskie potrzebują pewnej ilości czasu, aby rozwinąć mięśnie i połączenia neuronowe niezbędne do efektywnego nurkowania i żerowania.
Matka porzuca swoje małe, a one zużywają zgromadzony tłuszcz przez kilka tygodni lub miesięcy, aż nie dojrzeją na tyle, aby same polować.
Na wolności foki żyją około 20-25 lat, a w niewoli mogą osiągnąć wiek 30-40 lat.
Zagrożenia i choroby
Naturalnymi wrogami fok są rekiny, orki oraz niedźwiedzie polarne.
Foki zapadają na takie choroby jak nosówka, zapalenie płuc, wścieklizna, choroby układu oddechowego i związane z połknięciem niewłaściwego pokarmu. Najcięższa z nich jest nosówka, która dziesiątkuje wiele stad fok.
Zdarza się, że foki umierają także przez niewłaściwe zachowanie ludzi. Taka sytuacja spotkała fokę Krysię, która żyła w helskim fokarium. Odwiedzający rzucali jej monety na szczęście. Foka połykała je i powoli trawiła, a jej organy były zatruwane przez metale ciężkie. W końcu zwierzę zmarło z powodu pęknięcia śledziony.
Foka a lew morski (uchatka) – różnice
Uchatkowate (lwy morskie) w przeciwieństwie do fok i posiadają wykształcone małżowiny uszne. Uszy fok zredukowane są zaś jedynie do niewielkich otworów z boku głowy. Dzięki temu foki pływają pod wodą szybciej niż uchatki. Foki, po wyjściu na brzeg leżą na brzuchu i są zupełnie bezradne. Uchatki zaś posiadają sporą sprawność poruszania – to ich pokazy najczęściej obserwujecie w ogrodach zoologicznych.
Przednie płetwy fok po wyjściu na brzeg leżą rozłożone na boki, płetwy ogonowe zaś wloką się bezwładnie podobnie jak płetwy ryb. Uchatki w przeciwieństwie do fok posiadają silne płetwy, które pozwalają im unieść ciężar ciała (słynne stójki na jednej płetwie).
Dane/Wymiary
Foki (Phocidae)
Gatunki z rodziny fokowatych różnią się od siebie znacząco, jeśli chodzi o rozmiar.
Najmniejszym zwierzęciem z tej rodziny jest nerpa – zwana inaczej foką obrączkowaną (Pusa hispida) – której dorosłe osobniki mierzą około 117 centymetrów i ważą około 45 kilogramów.
Największym gatunkiem wśród fokowatych jest natomiast słoń morski południowy (Mirounga leonina), mierzący 490 centymetrów i ważący nawet 2400 kilogramów.
Foki – Ciekawostki
- Foki komunikują się przez uderzenie płetwami o powierzchnię wody, a także chrząkanie.
- Foki to zwierzęta stadne, a grupie przewodzi najsilniejszy, dominujący samiec.
- Foki mogą spać leżąc na lądzie, unosząc się na powierzchni wody lub pod wodą.
- Foki są zwierzętami bardzo towarzyskimi i inteligentnymi. Czas urozmaicają sobie m.in. przez „wodne gonitwy”.
- Foka szara jest jedynym przedstawicielem rodzaju szarytka (Halichoerus) – jej nazwa gatunkowa to szarytka morska lub foka szara (Halichoerus grypus).
Polecamy:
Dlaczego foki, które żyją na Antarktydzie mają inne ubarwienie niż foki, które żyją np. w Polsce.
Ponieważ to są różne gatunki fok.
foki to najfajniejsze zwierzęta ziemno-wodne
Mnie się bardziej podobają uchatki 🙂
najlepsze są foki grenlandzkie i uchatki kalifornijskie
Dajcie spokój ! Wszystkie foki są urocze.
którą fokę wolicie? :fokę weddella, fokę grenlandzką, fokę szarą, fokę obrączkowaną czy fokę pospolitą?
Foki są fajne, jak są małe. Później ich urok maleje, niezależnie od gatunku.