Park Narodowy Grenlandii – największy park narodowy na świecie
Parki narodowe kojarzą nam się z lasami, górami lub mokradłami. Tymczasem jest na świecie takie miejsce, gdzie chroniony teren to głównie lód. Tysiące kilometrów kwadratowych lodu. Park Narodowy Grenlandii nie jest miejscem odwiedzanym przez turystów. Przebywają tam jedynie naukowcy. Niemniej jednak, warto poznać jego walory, które z punktu widzenia przyrody są bezcenne. Aby odwiedzić tereny parku konieczne jest specjalne zezwolenie wydawane przez Ministra Środowiska. Park Narodowy Grenlandii to najdalej wysunięty na północ park narodowy na świecie.
Położenie
Park Narodowy Grenlandii zajmuje północno-wschodnią część wyspy. Jego powierzchnia wynosi 972 000 km2 (to trzykrotnie więcej niż powierzchnia Polski – dla przypomnienia 312 679 km2). Część jego granic pokrywa się z wybrzeżem, a pozostałe są liniami wyznaczonymi przez południki i równoleżniki. Większą część Parku stanowi lądolód grenlandzki, ale znajdują się tu również miejsca wolne od lodu, głównie wzdłuż wybrzeży oraz na Ziemi Peary’ego na północy.
Park obejmuje głównie trzy obszary znane jako wspomniana Ziemia Peary’ego, Ziemia Króla Fryderyka VIII oraz Ziemia Christiana X. Park nie jest częścią żadnej gminy, na którą administracyjnie dzieli się Grenlandia, lecz jest terenem wydzielonym i zarządzanym oddzielnie.
Historia
Park Narodowy Grenlandii został założony 21 maja 1974 r. poprzez wydzielenie jednej z jednostek administracyjnych wyspy. Trzy lata później został uznany za międzynarodowy rezerwat biosfery UNESCO przez program Man and Biosphere (ang. Człowiek i przyroda). W 1988 r. został powiększony o 272 tys. km2 do obecnej wielkości. Park ma na celu ochronę nie tylko zwierząt polarnych, których środowisko ulega niszczeniu m.in. na skutek zmian klimatycznych. Jest to również obszar bezcenny z punktu widzenia nauki. Badając grube, liczące miliony lat warstwy lodu, można bowiem ocenić, jak zmieniał się klimat Ziemi oraz samej Grenlandii.
Klimat
Park Narodowy Grenlandii leży w obszarze klimatu polarnego, jedynie na wybrzeżach panuje subpolarny. Zimą temperatura na wybrzeżach wynosi średnio –36°C, zaś latem – zaledwie 3°C. Jedynie w południowej części wybrzeży temperatury są nieco wyższe. W głębi lądu temperatura w zasadzie nigdy nie osiąga wartości dodatnich. Opady mają postać niemal wyłącznie śniegu, występują głównie w ciepłej połowie roku.
Flora
Większa część Parku Narodowego Grenlandii pozbawiona jest roślin. Jedynie na wybrzeżach można spotkać porosty i mchy. Rosną one jedynie w miejscach, które choć przez część roku pozbawione są pokrywy lodowej.
Fauna
Charakterystycznymi zwierzętami Parku są piżmowoły – jest ich tutaj od 5 tys. do 15 tys. osobników. W 2008 r. stwierdzono, że przebywa tu aż 40% światowej populacji tych zwierząt. Poza tym spotykane są tutaj niedźwiedzie polarne, lisy polarne, gronostaje, lemingi i zające arktyczne. W wodach okalających Park spotyka się foki, m.in. nerpy obrączkowane, fokowąsy brodate i lodofoki grenladzkie. Żyją tam również narwale i białuchy arktyczne.
Na wybrzeżach należących do Parku spotykane są też ptaki. Do najliczniejszych należą nury lodowce (Gavia immer), bernikle białolice, piaskowce, pardwy górskie, edredony, gęsi krótkodziobe, a z drapieżników – białozory i sowy śnieżne.
Zaludnienie
Na terenie Parku nie ma obecnie ludzi mieszkających tu stale. Do 1986 r. działała tu baza wojskowa Mestersvig, w której przebywało ok. 40 osób (latem do 400) stanowiących jedyną stałą ludność Parku. W bazie prowadzono poszukiwanie i wydobycie rud cynku i ołowiu. Po zakończeniu działalności baza została zlikwidowana. Obecnie jedyna ludność to pracownicy 6 stacji badawczych. Największą z nich jest Davenborg, która jest główną siedzibą służb porządkowych Parku. Poza tym znajdują się tu jeszcze Danmarkshavn (stacja meteorologiczna), Station Nord (wojskowa), Zackenberg (stacja badawcza czynna jedynie latem) i Summit Camp – jedyna obecnie stacja badawcza na terenie lądolodu grenlandzkiego w granicach Parku.
Na terenie Parku w chwili jego założenia znajdowały się pozostałości dwóch stacji badawczych zbudowanych na lądolodzie: niemieckiej Eismitte i brytyjskiej North Ice.
Szczegółowe dane
- Nazwa angielska: Northeast Greenland National Park
- Nazwa grenlandzka: Kalaallit Nunaanni nuna eqqissisimatitaq
- Powierzchnia: 972,000 km2
- Data założenia: 21 maja 1974 r.
Ciekawostki
- Park Narodowy Grenlandii jest największym parkiem narodowym na świecie.
- Park Narodowy Grenlandii ma powierzchnię trzykrotnie większą od powierzchni Polski.
- Park Narodowy Grenlandii pod względem powierzchni zajmuje 9. miejsce pośród największych obszarów chronionych na Ziemi.
- Gdyby Park Narodowy Grenlandii był niezależnym państwem, byłby 30 największym krajem na świecie.
- Na terenie parku zimą w stacjach badawczych mieszka około 30 osób i ponad 100 psów używanych głównie do psich zaprzęgów.
- PNG jest jedynym parkiem Grenlandii i był pierwszym utworzonym w Danii.
- W 2019 roku, prezydent USA, Donald Trump chciał kupić Grenlandię, ale rząd Danii zaskoczony taką propozycją kategorycznie odmówił sprzedaży, uznając to za kuriozalny pomysł, aby sprzedawać 60 tysięcy duńskich obywateli wraz z terytorium, stanowiącym największa wyspę świata. USA zależało oczywiście na bogactwach mineralnych Grenlandii oraz jej strategicznej lokalizacji.
Polecamy
