Ceratozaur (Ceratosaurus)

Ceratozaur (Ceratosaurus)

Chciałoby się powiedzieć, że to dinozaur jakich wiele. Owszem, ceratozaur jest kolejnym przedstawicielem teropodów. Na dodatek nie zachwycał wielkością ani wagą. Z pewności gabaryty bardzo pomagały dinozaurom – wiadomo nawet dzisiaj, że duży budzi większy strach niż mały. W przypadku tego dinozaura duże rozmiary mogły jednak nie mieć zbyt wielkiego znaczenia, bowiem prawdopodobnie jaszczur ten wykazywał duże umiejętności pływackie, zbliżone do współczesnych krokodyli.

Klasyfikacja

• Gromada: zauropsydy
• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: gadziomiedniczne
• Podrząd: teropody
• Infrarząd: ceratozaury
• Rodzina: ceratozaury (Ceratosauridae)
• Rodzaj: ceratozaur (Ceratosaurus)
• Gatunki:
  • Ceratosaurus nasicornis – gatunek typowy
  • Ceratosaurus dentisulcatus
  • Ceratosaurus magnicornis

Choć 2 ostatnie gatunki różnią się od gatunku typowego, paleontolodzy kwestionują tę klasyfikację. Wielu z nich uważa, że C. dentisulcatus i C. magnicornis to dowód na różnice osobnicze w obrębie jednego gatunku. W związku z tym oba gatunki oznacza się jako nomen dubium – gatunki niepewne.

Datowanie i występowanie

Ceratozaury żyły w późnej jurze (153-148 mln lat temu). Ich szczątki znaleziono do tej pory w północnoamerykańskiej formacji Morrison (st. Utah, Kolorado) oraz w portugalskiej formacji Lourinhã.

Charakterystyka

Wygląd

Miał wiele wspólnego z innymi teropodami, ale posiadał także cechy unikalne, np. dużą w stosunku do reszty ciała czaszkę oraz grzebieniowate rogi na szczycie nosa i nad oczami. Wzdłuż kręgosłupa pojawił się pancerz zbudowany z małych osteoderm, co jest cechą niezwykłą u teropodów. Ogon stanowił około 1/2 długości ciała, ale był raczej cienki i giętki.

Rozmiary

Osobnik należący do gatunku typowego mierzył 5,5 m długości, ale nie ma pewności czy był to okaz w pełni rozwinięty. David B. Norman oszacował jedynie, że maksymalna długość ciała ceratozaura mogła wynosić 6,1 m. Wskazywałby na to odkryte w Cleveland-Lloyd Quarry w latach 60-tych XX wieku szczątki bardzo dużego osobnika (6,7 m).

Gregory Paul sugeruje, że osobnik znaleziony jako pierwszy mógł ważyć ok. 520 kg, ale duży dinozaur odkryty w Cleveland-Lloyd Quarry mógł osiągać nawet 980 kg. W 2007 r. Foster oszacował masę ceratozaura na podstawie długości kości udowej. Ustalił w ten sposób, że jaszczury mogły ważyć od 275 kg (C. magnicornis) do 452 kg (C. dentisulcatus).

Rogi

Othniel Charles Marsh twierdził, że niezwykłe, ostre twory na szczycie pyska były bronią w walce z innymi dinozaurami. Współcześnie raczej nie uznaje się tej teorii za prawdziwą. Wydaje się bardziej, że grzebieniowate rogi miały robić wrażenie jedynie wizualnie.

Róg nosowy powstał z przedłużenia kości nosowej, natomiast te nad oczami powstały z kości łzowych. Nie rosły one w ciągu życia zwierzęcia, ale powstawały jako specyficzna narośl kostna. Młodociane osobniki posiadały zawiązki owych rogów, co wskazuje na to, że pełną postać osiągały wraz z osiągnięciem przez dinozaura dojrzałości płciowej.

Osteodermy i ogon

To, czego nie posiadały inne znane teropody to z pewnością grzbietowe osteodermy biegnące wzdłuż kręgosłupa (osteodermy miał np. ankylozaur). Funkcja tego specyficznego tworu nie została dokładnie poznana. Podejrzewa się, że był on formą pancerza chroniącego przed atakami innych dinozaurów. To z kolei może sugerować, że w czasach panowania ceratozaura na terenach jego występowania żyły większe od niego drapieżniki. Jakie? Czy opamiętacie np. Wielkiego Ala – allozaura?). Niewykluczone, że osteodermy pomagały także w obronie w trakcie walk wewnątrzgatunkowych.

Cienki i elastyczny ogon wspierany był przed długie szewrony w kręgach. Przypuszcza się, że jeżeli ceratozaur kiedykolwiek wchodził do wody, poruszałby się w niej bardzo sprawnie dzięki pracy ogona, który działałby jak u współczesnych krokodyli.

Dieta

Wiele wskazuje na to, że ceratozaur był mniejszy od innych dużych teropodów i co za tym idzie, mógł wypełniać inną nisze ekologiczną, niż one. Miał dłuższe i bardziej gibkie ciało, a „krokodyli” ogon mógł pomagać mu w pływaniu. Ceratozaur był więc lepszym pływakiem od masywnego allozaura.

Wyniki analiz Roberta Bakkera sugerują wręcz, że ceratozaur polował na zwierzęta wodne, takie jak ryby i krokodyle. Byłby jednak w stanie upolować dużego dinozaura. Inne badania wskazują, że czasami niedojrzałe osobniki mogły jeść wspólnie z osobnikami dorosłymi. Nie można również wykluczyć, że te teropody żywiły się padliną.

Ze względu na swą budowę, ceratozaur mógł wykorzystywać szlaki wodne w poszukiwaniu ofiar. Ponadto dzięki małym jak na teropoda rozmiarom, był w stanie polować wśród zarośli i w lasach.

Szczegółowe dane

Ceratozaur (Ceratosaurus)

• Długość ciała: 5,5-6,7 m
• Waga: 275-980 kg
• Datowanie: 150-145 mln lat temu, późna jura, od kimerydu do tytonu
• Występowanie: Ameryka Północna (st. Utah i Kolorado) oraz Europa (Portugalia)

Ceratozaur (Ceratosaurus) – ciekawostki

• Nazwa rodzajowa tłumaczona jest jako „rogaty jaszczur”. Utworzona ona została z greckich słów keras/keratos – „róg” i sauros – „jaszczur”.
• Ceratozaur pojawia się na chwilę w Parku Jurajskim III (Jurassic Park III). W filmie tym jak pamiętamy główną rolę czarnego charaktery powierzono jednak spinozaurowi.
• Ceratozaury współistniały z allozaurami, apatozaurami, torwozaurami, diplodokami, stegozaurami i kamarazaurami.

Polecamy

• Dinozaury drapieżne
• Dinozaury roślinożerne
• Dinozaury jurajskie