AfrykaAustraliaRośliny

Baobaby, palczary (Adansonia).

Baobab, Palczara (Adansonia).

Dziwaczny wygląd i duże rozmiary – tych dwóch rzeczy nie można odmówić baobabom – jednym z najbardziej egzotycznych drzew na naszej planecie. Owoce i wyciągi z tej rośliny mogą leczyć, upiększać i żywić.

Istnieje osiem gatunków drzew Adansonia, ale tylko jeden baobab (Adansonia digitata), pochodzi z afrykańskiego lądu. Sześć pozostałych baobabów występuje na Madagaskarze i jeden w Australii. To niewielka, lecz bardzo charakterystyczna rodzina drzew. Sam baobab zaś raczej do małych nie należy. Można go określić mianem potwora z afrykańskiego buszu 🙂 Te mięsiste giganty górują nad zaroślami akacji i stanowią niezwykle charakterystyczne elementy krajobrazu Afryki i Madagaskaru.

Baobab afrykański, baobab właściwy (Adansonia digitata L.)

Klasyfikacja.

  • Rząd: ślazowce
  • Rodzina: ślazowate
  • Podrodzina: wełniakowe
  • Rodzaj: baobab

Do 2012 roku wyodrębniono 8 gatunków baobabu:

W roku 2012 sklasyfikowano 9. gatunek baobabu, do którego włączono wyżynne populacje z południowej i wschodniej Afryki.

Baobab Grandidiera (Adansonia grandidieri) – występuje na Madagaskarze.

Występowanie.

Rosną w najbardziej egzotycznych zakątkach świata, choć zawsze poniżej 1000 m. n.p.m. Gatunek typowy – baobab afrykański – rośnie na Czarnym Kontynencie i Półwyspie Arabskim, pozostałe są rozmieszczone poza tym obszarem: na Wyspie Madagaskar, na której rośnie 6 z 8 gatunków oraz w Australii. Najlepszym środowiskiem dla baobabów są suche lasy liściaste, sawanny, równiny i wyżyny.

Baobaby Grandidiera (Adansonia grandidieri).

Charakterystyka ogólna.

Drzewa przystosowane idealnie do suchych pór roku. W pniu magazynowane są ogromne ilości wody (do 120 tys. litrów!), dzięki którym roślina nie umiera. Wszystkie gatunki zrzucają liście w okresie suszy.

Liście.

Liście są jadalne, można spożywać je na surowo lub sproszkowane. W regionach występowania, zwłaszcza w Afryce, traktowane są jak warzywa będące składnikiem zup.

Owoce.

Owoce wielkości orzecha kokosowego mają aksamitną skórkę i ważą ok. 1,5 kg. W smaku kwaśne i cierpkie, porównywane do mieszanki grejpfruta, gruszki i wanilii. Wysuszony proszek z owoców zawiera ok. 12% wody i wiele składników odżywczych, w tym: błonnik pokarmowy, wapń, magnez, żelazo, potas, witaminę C, witaminy z grupy B i węglowodany. W Sudanie stosuje się go jako główny składnik soków. Ponadto używany jest jako zagęszczacz do zup, słodzik do napojów i składnik dodający pikantnego smaku ostrym sosom. Suchą masę oddziela się od nasion i włókien, a następnie spożywa na surowo lub miesza z owsianką i mlekiem. Masę pokrywa się skorupką z cukru (zwykle w kolorze czerwonym) i sprzedaje jako słodko-kwaśne cukierki. W Tanzanii ten element owocu ułatwia fermentację trzciny cukrowej wykorzystywanej przy produkcji piwa. W Azji stał się składnikiem gazowanego napoju o nazwie Baobab Pepsi, a jego smak określany jest jako „cytrusowy”.

Baobab afrykański, baobab właściwy (Adansonia digitata L.)

Baobab – drzewo życia.

Baobaby są niezwykle przydatne – do tego stopnia, że Disney w filmie „Król Lew” (The Lion King) nazwał je Drzewami Życia. Baobab jest niezwykle soczysty. Koczownicy używają go jako cenne źródło wody, kiedy nie pada deszcz, a rzeki wysychają. Jedno drzewo może zgromadzić nawet do 120 000 litrów wody wewnątrz swego pnia. Kora i drewno są miękkie, włókniste i ognioodporne – mogą być używane do wytwarzania lin i tkaniny. Baobab wykorzystywany jest również do produkcji mydła, gumy, kleju i różnych leków.

Baobab afrykański, baobab właściwy (Adansonia digitata L.) – przekrój kwiatu.

Legendy.

Istnieje wiele opowieści i tradycji związanych z baobabami. Najbardziej powszechna jest legenda Buszmenów, mówiąca, iż drzewa te podporządkowały sobie inne rośliny. W efekcie czego obrażony Bóg wyrwał je z korzeniami i zasadził je ponownie lecz korzeniami do góry 🙂 Baobaby bowiem jedynie przez krótki okres w roku posiadają liście, łatwo więc spoglądając na gałęzie ich pozbawione domyślić się skąd powstała wspomniana legenda.

Baobab australijski (Adansonia gregorii F.Muell.) – występuje jedynie w Australii.

Nagroda w biznesie.

Baobab jest w RPA odznaczeniem państwowym, ustanowiony w 2002 roku. Odznaczenie to przyznawane jest obywatelom za wybitne zasługi w dziedzinie biznesu i gospodarki, nauki, medycyny i innowacje technologiczne lub społecznościowe. Istnieją trzy stopnie tego orderu.

Baobab Grandidiera (Adansonia grandidieri).

Szczegółowe dane.

Baobaby/Palczary (Adansonia)

  • Wysokość: 5 – 30 m
  • Średnica pnia: 7 – 11 m
  • Obwód pnia: do 45 m (największy okaz zarejestrowano w RPA – baobab miał 47 m obwodu)
  • Wielkość kwiatu: 12 – 17 cm;
  • Wielkość owocu: 15 – 20 cm;
  • Żywotność: od 500 do 2000 lat (najstarszy baobab Glencoe ma 1835 ± 30 lat – datowanie przy pomocy węgla aktywnego)
Wg legendy Buszmenów, Bóg wyrwał baobaby i zasadził je korzeniami do góry…

Baobaby – ciekawostki.

  • Baobab afrykański jest zapylany przez nietoperza z podrodziny Pteropodinae.
  • Owoce baobabu afrykańskiego często są nazywane superowocami (superfruits) ze względu na ogromne ilości witamin i substancji odżywczych.
  • W Mali wysuszone i sproszkowane liście baobabu afrykańskiego nazywa się lalo.
  • Owoce baobabu afrykańskiego nazywane są czasem małpim chlebem, ponieważ są przysmakiem pawianów.
  • Średnica pnia baobabu Grandidiera jest zależna od obfitości opadów deszczu.
  • Z włókien pnia baobabu Grandidiera produkuje się liny.
  • Dotychczas trudno było określić wiek baobabów, ponieważ ich drewno nie wytwarza rocznych słojów.
  • Kobiety z Malawii odpłatnie zbierają owoce i nasiona baobabów, aby móc opłacać szkołę swym dzieciom.
  • Od 2008 roku wzrasta zainteresowanie nasionami i owocami baobabów jako produktów spożywczych. W 2010 roku zyski z nowej gałęzi przemysłu spożywczego oszacowano na 1 000 000 000 (miliard) dolarów rocznie.
  • Któż nie pamięta „Małego Księcia” Antoine’a de Saint-Exupéry’ego i jego baobabów…
Owoc baobabu afrykańskiego (Adansonia digitata L.).

Polecamy:


Baza Dinozaurów

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button