Żółw jaszczurowaty (Chelydra serpentina)

Żółw jaszczurowaty (Chelydra serpentina)

Zaciekły obrońca własnej wolności, a zarazem cierpliwy i spokojny łowca. Żółw jaszczurowaty jest raczej bezkonfliktowy w swym środowisku naturalnym do momentu, aż nie poczuje się zaatakowany. Wtedy jego najlepszą obroną okazuje się atak. Pierwszym odruchem w kontakcie z wrogiem nie jest zatem ucieczka do skorupy, lecz konfrontacja z tym, co wywołało niepokój. Oto jeden z mieszkańców Ameryki Północnej, charakteryzujący mocnymi szczękami i równie mocnym usposobieniem.

Klasyfikacja

• Gromada: gady
• Rząd: żółwie
• Rodzina: skorpuchowate
• Rodzaj: Chelydra
• Gatunek: żółw jaszczurowaty, skorpucha jaszczurowata, żółw kajmanowy

Występowanie

Południowo-wschodnie tereny Kanady to naturalne siedliska żółwia jaszczurowatego. Zasięg jego występowania obejmuje również wschodnie stany Ameryki Północnej aż do Florydy, Zatoki Meksykańskiej i centralnego Teksasu. Spotykany też w Ameryce Środkowej i Południowej.

Siedliska

Żyje wyłączenie w wodach słodkich i brachicznych (mieszance wody słonej i słodkiej). Najchętniej wybiera zbiorniki wodne z błotnistym dnem bogato porośniętym roślinami, gdzie może łatwo ukryć się przed potencjalną zdobyczą. Nie przeszkadzają mu wody lekko zanieczyszczone ani płytkie, choć może także zamieszkiwać przybrzeżne rejony głębokich rzek i jezior. Osobniki młodociane przez pierwszy okres życia pływają w wodach płytszych, dopiero po osiągnięciu dojrzałości przenoszą się do głębszych zbiorników. Być może wynika to z potrzeby zmiany diety – im większy żółw, tym większej ilości pokarmu potrzebuje.

Charakterystyka

Duża, ciemnobrązowa głowa uzbrojona jest w jasny, ostry pysk. Pokaźne i silne kończyny zostały wyposażone w wytrzymałe pazury oraz błony między palcami.

Ciało żółwia jaszczurowatego jest silne, krępe i muskularne. Karapaks – grzbietowa część pancerza – składa się z płyt w odcieniach oliwki, brązu i czerni. Zazwyczaj jednak trudno dostrzec pancerz, gdyż jest on pokryty błotem i algami. Tylna część karapaksu jest ząbkowana. Plastron (brzuszna część skorupy) jest natomiast mały, kształtem przypomina krzyż i z reguły ma kolor żółtawy lub jasnobrązowy. Ciało zakończone jest stosunkowo długim ogonem.

Długość karapaksu sięga 20-45 cm (rzadziej prawie 50 cm). Ciężar ciała waha między 4,5-16 kg (średnio 6 kg). Samce są większe od samic – niemal wszystkie osobniki ważące więcej niż 10 kg są płci męskiej. Proces wzrostu nie zatrzymuje się jednak – żółwie z tego gatunku rosną przez całe życie.

Dieta

Zjada wszystko, co zmieści w ostre szczęki. W jego menu znajduje się więc mnóstwo bezkręgowców (np. małże, pijawki, ślimaki, krewetki, raki), owadów, ryb, płazów, jak również małe żółwie, ptaki, węże, a nawet ssaki. Bywa na tyle odważny, że małe ryby kradnie z sieci rybackich. Dodatkiem do bogatej diety mięsnej są glony i inny materiał roślinny. Młode żółwie żywią się na ogół rybami i kijankami.

Strategia Sit and wait

Młode żółwie polują aktywnie, natomiast osobniki dorosłe wolą obserwować swoją zdobycz. Ukryty pośród wodnej roślinności gad cicho czeka, aż ofiara sama podpłynie, po czym otwiera szczękę, gwałtownie wysuwa szyję i chwyta zdobycz, miażdżąc jej ciało.

Usposobienie

Cierpliwy z niego myśliwy i nie szukający zwady osobnik. W naturalnym środowisku nie musi się martwić o przetrwanie, bowiem znajduje się na samym szczycie łańcucha pokarmowego. Kiedy spotka na swojej drodze obcego w postaci człowieka czy innego dużego zwierzęcia, może wykazywać względem niego ciekawość, zaczyna więc badać sytuację, np. poprzez uderzenie nosem o nogę osoby stojącej w wodzie.

Drzemie w nim wielka siła i zawziętość, jednak w kontakcie z większym od siebie, nieznanym zwierzęciem woli odpłynąć lub zakopać się w błotnistym dnie. Dużą agresję wykazuje w momencie, gdy ktoś próbuje go złapać. Schwytany w zasadzkę okazuje ogromną wrogość i siłę fizyczną – jego silne szczęki są w stanie odgryźć ludzkie palce.

Żółw jaszczurowaty nie należy do zwierząt uspołecznionych. Relacje z innymi żółwiami ograniczają się do agresywnych potyczek, głównie między samcami. Poza zbiornikiem wodnym staje się agresywny i groźny, jednak kiedy znajdzie się w swoim środowisku – łagodnieje. Czasem znad powierzchni wody wystają tylko jego nozdrza i oczy. W ten sposób gad upatruje sobie ofiarę i zasadza się na nią.

Hibernacja

Zazwyczaj pod koniec października żółwie jaszczurowate, żyjące w chłodnym klimacie, wchodzą w stan hibernacji. Zimują w płytkich wodach pokrytych powłoką lodową. Do życia wracają z reguły około kwietnia.

Rozród

Sezon rozrodczy u żółwi jaszczurowatych trwa od końca marca do listopada (szczyt rozrodczy przypada na czerwiec i lipiec), choć na Florydzie gady te mogą składać jaja w dowolnym miesiącu. Od połowy maja do połowy czerwca samice składają jaja na suchym lądzie. Własnymi nogami wykopują gniazda i składają 25-45 (maks. 80) jaj.

Inkubacja, w zależności od temperatury powietrza, trwa 9-18 tygodni. Płeć potomstwa zależy od temperatury, w której się rozwinęły – samce rodzą się częściej w chłodniejszych lęgowiskach. Zauważono ponadto, że osobniki z rejonów północnych dojrzewają później (w około 15-20 rok życia), niż osobniki z terenów południowych (w ok. 12 r.ż.). Dojrzałość osiągana jest w momencie przekroczenia określonej długości pancerza – u samic długość ta mieści się w przedziale 20-22 cm, natomiast u samców – 18-19 cm.

Szczegółowe dane / wymiary

Żółw jaszczurowaty (Chelydra serpentina)

• Długość karapaksu: 20-45 cm (maksymalnie 49 cm)
• Waga: 4,5-16 kg (średnio 6 kg)
• Średnia długość życia: 30 lat (wg badaczy kanadyjskich, maksymalnie ponad 100 lat)

Żółw jaszczurowaty (Chelydra serpentina) – ciekawostki

• Najcięższy złapany osobnik ważył 34 kg. Żółwie trzymane w niewoli mogą oczywiście być cięższe – ich waga czasem dobija do prawie 40 kg. Mamy jednak wtedy do czynienia z przekarmieniem i nadwagą.
• Na północnych terenach występowania żółw jaszczurowaty uważany jest często za najcięższego żółwia słodkowodnego.
• Żółw jaszczurowaty niezbyt dobrze nadaje się na zwierzę domowe, ponieważ może dotkliwie pogryźć swoich opiekunów. Długa i elastyczna szyja umożliwia mu sięgnięcie do zadu, dlatego nawet trzymanie go za tylną część ciała lub ogon jest zbyt niebezpieczne.
• Gdy żółw czuje się zagrożony, wydziela intensywny, nieprzyjemny zapach w celu odstraszenia napastnika.

Polecamy

• Żółwie
• Największe żółwie TOP10