Ryś kanadyjski (Lynx canadensis)

Ten dostojny drapieżnik z zimnej Kanady, mimo bardzo dobrze rozwiniętych umiejętności łowieckich, nie potrafiłby przetrwać bez swej najważniejszej zdobyczy – zająca amerykańskiego. Niczym Wilk i Zając z rosyjskiej (radzieckiej) bajki, zając i ryś walczą ze sobą i kopią pod sobą dołki. Ta pełna rywalizacji relacja jest jednak podstawą istnienia obu gatunków. Wydaje się wręcz, że ryś jest specjalistą od zabijania tych zajęczaków, natomiast zając stał się biegły w umykaniu rysiowi.

Odwiedźmy na chwilę mroźne i odległe rejony Ziemi, na których ryś jest z pewnością jednym z najważniejszych strażników dzikiej przyrody.

Dla przypomnienia – polecamy obszerny artykuł na temat „naszego” rysia euroazjatyckiego.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: kotowate
• Rodzaj: Lynx
• Gatunek: ryś kanadyjski
• Podgatunki:
  • Lynx canadensis canadensis
  • Lynx canadensis mollipilosus
  • ryś nowofundlandzki (Lynx canadensis subsolanus) – większy od podgatunków kontynentalnych, może polować na młode karibu.

Występowanie i siedliska

Ten endemiczny gatunek Ameryki Północnej występuje głównie w Kanadzie i na Alasce, na granicy terenów zadrzewionych. Spotykamy go również na zachodzie stanu Montana oraz w części Idaho i Waszyngtonu. Małe populacje żyją w Nowej Anglii i Utah, być może także w Oregonie, Wyoming i Kolorado.

Populacja rysia kanadyjskiego nakłada się na tereny występowania jego ulubionej ofiary – zająca amerykańskiego (Lepus americanus). Na swe terytoria wybiera zatem gęste lasy borealne (tajga), a także tereny skaliste i otwarte formacje leśne.

Charakterystyka

Wygląd

Budową i kształtem ciała przypomina bardzo rysia euroazjatyckiego (Lynx lynx), choć jest od niego mniejszy. Zimą pokrywa go bardzo gęste, srebrzystobrązowe futro z czarnymi akcentami. Latem płaszcz nasyca się odcieniami czerwieni i brązu. Po bokach żuchwy widoczne są charakterystyczne baki, które zimą formują się w kryzę otulającą szyję (ryś nosi wówczas szalik :)). Na czubkach uszu zaś wyrastają czarne kępki długiej sierści (tzw. „pędzelki”).

Krępa sylwetka wsparta jest na długich kończynach, zakończonych szerokimi łapami pełniącymi rolę rakiet śnieżnych (zapobiegają utonięciu w głębokim śniegu). Przednie kończyny są nieco krótsze od tylnych, dlatego kot ten wydaje się czasem zgarbiony, skulony.

Wielkość

Ryś kanadyjski osiąga 76-106 cm długości, 48-56 cm wysokości w kłębie i wagę 5-17 kg. Samce są większe od samic. Pod względem wielkości, gatunek ten nieco przewyższa przeciętnego rysia rudego (Lynx rufus), z którym współdzieli niektóre tereny łowieckie.

Podobnie do pozostałych gatunków rysia, u kanadyjskiego łowcy rośnie 28 zębów, w tym 4 kły, których zadaniem jest unieruchomienie ofiary. Tylne zęby natomiast kroją mięso na mniejsze kawałki. Pomiędzy kłami a pozostałymi zębami widoczna jest duża diastema (przerwa między zębami). Dzięki niej kły zwierzęcia mogą zatapiać się bardzo głęboko w ciało ofiary.

Dieta

Nieodłącznym elementem diety tego drapieżnika jest już wspomniany zając amerykański. Zaobserwowano, że populacje tych obu gatunków uzależnione są od siebie nawzajem. Kiedy bowiem liczba zajęcy jest niska w danym sezonie, śmiertelność młodych i dorosłych rysiów kanadyjskich jest wysoka. Jeżeli jednak w danym roku nie brakuje zajęcy amerykańskich, również liczebność rysi zwiększa się. Poza zającami, drapieżca poluje również na ptaki, ryby i jeleniowate. Czyni to głównie latem.

Techniki łowieckie

W trakcie polowania najważniejszymi zmysłami są wzrok i słuch. Kot uważnie obserwuje otoczenie, a gdy spotka potencjalną zdobycz, zasadza się na nią lub śledzi ją (w zależności od ukształtowania terenu). Kiedy uzna, że nadszedł właściwy moment, rzuca się na zwierzynę. Zdarza mu się również spożywać padlinę, jeśli ma taką okazję.

Nie ma zbyt dobrej kondycji – jest szybkim biegaczem na krótkich dystansach, ale po pokonaniu w ten sposób kilkudziesięciu metrów „wysiada”. Jeżeli więc ryś nie pochwyci swej ofiary w ciągu pierwszych kilku sekund od ataku, rezygnuje z pościgu (brak kondycji, to typowa cecha wszystkich kotów).

Poluje głównie nocą, ale czasem spotykany jest za dnia. Preferuje samotne łowy, ale samice mogą robić to w towarzystwie młodych, które pełnią rolę pomocników. Jeden z członków takiej grupy zmusza ofiarę do opuszczenia kryjówki, reszta czyha niedaleko, aby szybko schwytać uciekiniera.

Kiedy uda mu się upolować dużą zdobyć, zakopuje ją pod stertą liści, robiąc w ten sposób swoistego rodzaju zapasy.

Usposobienie

Poza samicami opiekującymi się młodymi, ryś kanadyjski to typowy samotnik, w dodatku terytorialny. Areał jednego samca może obejmować terytorium jednej lub więcej samic i ich młodych. W zależności od danego osobnika, wielkość terytorium wynosi 15-50 km². Wielkości te jednak mogą osiągać ekstremalne granice od 3  do 780 km². Terytoria powiększają, kiedy zaczyna brakować pożywienia i rysie wędrują w jego poszukiwaniu.

Poza sezonem godowym, który ma miejsce zimą, dorosłe rysie obu płci starają się siebie unikać. Granice terytorium zaznaczają swym zapachem, głównie kałem i moczem.

Rozmnażanie

Sezon godowy trwa miesiąc, między marcem i kwietniem, w zależności od lokalnych warunków klimatycznych. W tym czasie samica wchodzi w okres rui tylko raz. Jej płodność trwa 3-5 dni, więc próbuje ona przyciągnąć partnera śladami zapachowymi w miejscach, w których również on pozostawił znaki swej obecności. Samica dodatkowo może nawoływać samca.

Samica kopuluje tylko z jednym samcem w sezonie, samiec natomiast może zapłodnić kilka partnerek.

Ciąża trwa ok. 64 dni, młode rodzą się więc w maju lub czerwcu. Przed porodem samica przygotowuje legowisko w gęstych zaroślach lub rumowisku. W jednym miocie znajduje się od 1 do 4 kociąt. Kiedy w danym sezonie pożywienia jest pod dostatkiem, kocięta są duże, dorodne.

W sytuacji, gdy pokarmu jest zbyt mało, śmiertelność małych rysiów kanadyjskich dochodzić może nawet do 95%. Jeśli więc pokarm, głównie zające amerykańskie, nie zapewni odpowiedniego wyżywienia w danym sezonie rozrodczym, samica nie dopuszcza do zapłodnienia (rysie jak widać przejawiają większy rozsądek niż wielu ludzi).

Młode

Nowo narodzone kocięta ważą 175-235 g i pokryte są szarawym puchem z dodatkowymi czarnymi oznaczeniami. Przez pierwsze 2 tygodnie są ślepe i całkowicie bezbronne. Kiedy oczy otwierają się, mają jasnoniebieski odcień. Z czasem kolor tęczówki przechodzi w jasny brąz.

Kocięta piją mleko matki przez ok. 12 tygodni. Potem samica przynosi pożywienie do legowiska. Pozwala młodym bawić się jedzeniem – dzięki temu kotki doskonalą swe umiejętności łowieckie.

Młode rysie pierwszy raz wychodzą z ukrycia po ok. 5 tygodniach, ale polować zaczynają dopiero po 7-9 miesiącach. Matkę opuszczają w ok. 10 miesiącu życia. W tym czasie samice z reguły mogą się już rozmnażać, ale po raz pierwszy zachodzą w ciążę w następnym roku. Samce natomiast są zdolne do rozrodu dopiero po 2-3 latach od urodzenia.

Rysie osiągają pełne wymiary w ok. 2 roku życia.

Szczegółowe dane / wymiary

Ryś kanadyjski (Lynx canadensis)

• Długość ciała: 76-106 cm
• Długość ogona: 5-12 cm
• Wysokość w kłębie: 48-56 cm
• Waga: 5-17 kg
• Długość życia: do 14 lat w niewoli, na wolności o wiele krótsza

Ryś kanadyjski – ciekawostki

• Zając amerykański stanowi zwykle 60-90% diety rysia kanadyjskiego.
• Każdego dnia ryś kanadyjski pokonuje 2,5-5 km w poszukiwaniu pożywienia.
• Ryś kanadyjski zabija średnio 1 zająca amerykańskiego co 2-3 dni.
• Ryś kanadyjski nie oddala się zazwyczaj dalej niż na 100 metrów od granicy lasu.
• Rysie kanadyjskie nie stronią od wody. Ich zdolności pływackie zostały potwierdzone nagraniem, na którym, ryś kanadyjski przepływa dystans 2 mil (3,22 km) w poprzek rzeki Jukon.

Polecamy

• Ryś euroazjatycki
• Żbik
• Wielkie koty