Rekin polarny, grenlandzki – długowieczny rekin

Rekin polarny (Somniosus microcephalus)

Najdłużej żyjący kręgowiec

Podobno ludzki organizm zaprogramowany jest na 120 lat życia. Większości z nas wydaje się to prawie niemożliwe. 120 lat u człowieka to jednak niewiele w porównaniu do możliwości innych istot żyjących na Ziemi. Dłużej od nas mogą żyć ryby, żółwie czy ssaki morskie. O gąbkach (Scolymastra joubini) żyjących 15 tys. lat czy nieśmiertelnej meduzie, chyba nie ma co wspominać 😉

Do grupy tej zaliczyć możemy teraz prawdziwego rekordzistę wśród kręgowców – rekina polarnego, o którym traktuje poniższy artykuł. Poznajmy historię prawdopodobnie najdłużej żyjącego kręgowca na świecie i jednego z najpowolniejszych rekinów.

Klasyfikacja

• Gromada: ryby chrzęstnoszkieletowe
• Podgromada: spodouste
• Rząd: rekinokształtne
• Rodzina: Somniosidae
• Rodzaj: Somniosus
• Gatunek: rekin polarny

Występowanie

Północne rejony Oceanu Atlantyckiego, Morze Białe raz Ocean Arktyczny to miejsca, w których spotkać można rekina polarnego. Jego organizm przystosowany jest do przebywania w głębinach i chętnie z tego korzysta. Rekiny z tego gatunku spotykano na głębokości 2200 m, choć zazwyczaj pływają nieco wyżej – na ok. 1200 m.

W sierpniu 2013 r. naukowcy z Florida State University schwytali pierwszego udokumentowanego rekina polarnego. Miało to miejsce w rejonie Zatoki Meksykańskiej. Ryba pływała na głębokości 1,749 m, gdzie temperatura wody wynosiła 4.1 ^oC.

Charakterystyka

Charakteryzuje go krótki, zaokrąglony pysk, niewielkie oczy oraz bardzo małe płetwy piersiowe i grzbietowe. Otwory skrzelowe również wydają się nieproporcjonalnie małe w porównaniu do gabarytów zwierzęcia. Skóra ma odcień kremowo-szary lub czarniawo-brązowy. Barwy łączą się zazwyczaj w jednolitą masę, jednak u niektórych rekinów pojawiają się dodatkowo białe plamki lub ciemne smugi.

Zęby w górnej szczęce są bardzo cienkie i spiczaste. Działają jak kotwica zagarniająca zdobycz do paszczy. Zęby w dolnej szczęce są szerokie, kwadratowe i guzkowate, a ich głównym zadaniem jest porcjowanie pokarmu.

Z kuzynem z gatunku Somniosus pacificus rywalizuje o miano największego przedstawiciela rodziny Somniosidae. Uważany jest ponadto za jednego z największych żyjących rekinów. Niewiele mniejszy od żarłacza białego osiąga 2,4-4,8 m długości i 400 kg wagi. Największe zarejestrowane osobniki mogą mierzyć ponad 6 m długości i ważyć ponad 1 tonę. Samce są zazwyczaj mniejsze od samic.

Dieta

Jako czołowy drapieżnik może pozwolić sobie na upolowanie niemal każdej ryby. Zjada mniejsze rekiny, rajowate (płaszczkowate), węgorze, śledzie, flądry, zębaczowate, a także morskie ssaki wielkości foki. W jego żołądku znajdowano również szczątki niedźwiedzi polarnych, łosi, reniferów i koni. Uważany jest za padlinożercę wyczulonego na zapach gnijącego mięsa. Rekiny polarne często gromadzą się wokół łodzi rybackich, czego przyczyną jest silny zapach ryb unoszący się z pokładu.

Tryb życia

Pływa powoli i jednostajnie. Rozwija prędkość ok. 1 km/h, przyspiesza do ponad 2,5 km/h. Czyni to z niego jednego z najwolniej pływających rekinów. Jego maksymalna prędkość jest o połowę niższa od prędkości przeciętnej foki. Jak zatem rekin polarny poluje na zwierzę szybsze od siebie? Naukowcy podejrzewają, że atakuje on zdobycz w czasie jej snu.

Dawno, dawno temu…, czyli o długowieczności słów parę

Do tej pory sądzono, że najdłużej żyjącym kręgowcem na świecie jest wal grenlandzki. Nie można zaprzeczyć jego długowieczności – dożywa ponad 200 lat. Wiele wskazuje jednak na to, że rekin polarny żyje 200 lat dłużej.

Kwestię długowieczności zwierząt głębinowych podnieśli biolodzy w latach ’30-tych XX w. Na podstawie obserwacji 400 oznaczonych rekinów wywnioskowali, że tamtejsze rekiny rosną zaledwie 1 cm rocznie. Biorąc pod uwagę, że rekiny polarne dorastają do 6 m długości uznano, że muszą żyć bardzo długo, by osiągnąć swoje rozmiary.

Nigdy jednak nie udało się zbadać, jak długi jest to czas. Na szczęście wykorzystując metody datowania radiowęglowego, jesteśmy bliżej odkrycia długości wieku tych rekinów (temat ten opisywaliśmy już w artykule: Rekiny – mity i fakty. W ten sposób w 2016 roku obliczono, że rekiny polarne żyją minimum 120 lat, natomiast maksymalna długość życia może wynosić nawet 512 lat (392 ± 120). Jeśli obliczenia są poprawne okazałoby się również, że dojrzałość płciowa osiągana jest dopiero w 150 roku życia…

Wiek rekinów polarnych próbowano też obliczyć na podstawie charakterystycznych zwapnień na płetwach piersiowych, pełniących funkcję podobną do słojów w pniach drzew. Metoda ta nie sprawdza się jednak u naszych bohaterów, bowiem nie występują u nich te twarde struktury kostne. Najbardziej miarodajny sposób obliczania wieku danego osobnika jest jednocześnie niezbyt subtelny i moralnie wątpliwy.

Aby bowiem dowiedzieć się, ile dany rekin ma lat, trzeba pobrać od niego soczewki, na których zapisują się pewne informacje, dodatkowo nieaktywne części soczewki są cyklicznie zastępowane nowymi. Poprzez oderwanie warstwy soczewki można dotrzeć do elementu „pamiętającego” okres młodości. Na jego podstawie określa się wiek badanego zwierzęcia.

Zjadanie… oczu

Na wielu zdjęciach można zaobserwować przyczepione do oczu rekinów grenlandzkich pasożyty. Z przeprowadzonych obserwacji wynika, że większość z nich ma pasożyty. Te pasożyty to widłonogi (Copepoda), a konkretnie Ommatokoita elongata zjadające im rogówkę, co w konsekwencji prowadzi do osłabienia lub całkowitej utraty wzroku. Pasożyty te osiągają zazwyczaj ok. 3 cm długości, a do oczu rekina przyczepiają się samice. Co ciekawe, rzadkością są rekiny pozbawione pasożytów.

Demon w głębinach…

Ponieważ widłonogi świecą w ciemności, rekin grenlandzki nabiera dzięki temu demonicznego wyglądu, kiedy jego oczy świecą zielonkawą poświatą w odmętach oceanu. Ma to również swoją dobrą stronę – wabione blaskiem małe ryby i inne stworzenia morskie, stają się posiłkiem rekina.

Szczegółowe dane / wymiary

Rekin polarny (Somniosus microcephalus)

• Długość ciała: średnio 2,4-4,8 m, maksymalna znana 6,4 m (maksymalna prawdopodobna 7,3 m)
• Waga: średnio 400 kg, maksymalna znana 1000 kg, (maksymalna prawdopodobna 1400 kg)
• Długość życia: 120-392 lat (maksymalnie 400-512 lat)
• Głębokość nurkowania: do 2200 m
• Preferowana temperatura: −0.6 do 12 °C

Rekin polarny, grenlandzki – ciekawostki

• W tkankach rekina polarnego występuje wysokie stężenie związku organicznego nazywanego w skrócie TMAO. Jest on przyczyną toksyczności mięsa. Nie przeszkadza to jednak islandzkim kucharzom. W kraju tym istnieje bowiem przysmak zwany Kćstur hákarl – mięso rekina poddawane jest specjalnej obróbce, mającej na celu zredukowanie ilości występującej tam toksyny.
• W języku islandzkim Kćstur hákarl można tłumaczyć jako „wyleczony rekin”.
  

Polecamy

• Największe rekiny – TOP 10
• Rekiny – mity i fakty
• Rekin ludojad – żarłacz biały
• Rekin wielorybi – największa ryba
  
• Rekin młot
• Rekiny