Pustułka zwyczajna, sokół pustułka (Falco tinnunculus)
Pustułka zwyczajna – siostra sokoła
Pustułki to drapieżne ptaki, o dość niepozornym wyglądzie. Jak na drapieżniki są bowiem dość niewielkich rozmiarów. Mimo to są świetnymi łowcami, a doskonały wzrok pozwala im na jeszcze większą skuteczność w czasie łowów. Co jeszcze jest w nich wyjątkowego?
Klasyfikacja
- Gromada: ptaki (Aves)
- Rząd: sokołowe (Falconiformes)
- Rodzina: sokołowate (Falconidae)
- Rodzaj: Falco
- Gatunek: pustułka zwyczajna (Falco tinnunculus)
Podgatunki
Do oficjalnej klasyfikacji zostało wpisanych 11 podgatunków pustułki, żyjących w bardzo różnych częściach świata. Jest to główny czynnik rozróżniający poszczególne rodzaje, ponieważ większość z nich nie różni się od siebie pod względem morfologii. Są to:
- Pustułka zwyczajna (Falco tinnunculus tinnunculus) – występuje w strefie klimatów umiarkowanych na terenie Europy, Azji, Ameryki Północnej, a także na obszarze od Himalajów po Morze Ochockie. Gatunki zamieszkujące północną Azję migrują zimą do cieplejszych miejsc.
- Pustułka ciemnoplama (Falco tinnunculus neglectus) – występuje jedynie w północnej części Republiki Zielonego Przylądka
- Pustułka wyspowa (Falco tinnunculus alexandri) – podobnie jak pustułkę ciemnoplamą można ją spotkać w Republice Zielonego Przylądka, ale w jej południowo-zachodnich wyspach
- Pustułka sahelska (Falco tinnunculus rufescens) – występuje od wschodniego Sahelu po Etiopię, a na południu jej zasięg sięga Doliny Konga, Tanzanii, a na północnym wschodzie Angoli.
- Falco tinnunculus perpallidus – zamieszkuje północno-wschodnią Syberię do północno-wschodnich Chin i Korei
- Falco tinnunculus interstictus – zajmuje tereny od wschodniej Azji od Tybetu do Japonii i Korei, a na południu sięga aż do Indochin. Jest to jeden z gatunków migrujących – zimą przemieszcza się na terytorium południowych Indii do Filipin
- Falco tinnunculus objurgatus – pojawia się na Sri Lance oraz w Indiach
- Falco tinnunculus canariensis – można go spotkać na Maderze i zachodnim terytorium Wysp Kanaryjskich
- Falco tinnunculus dacotiae – także występuje na Wyspach Kanaryjskich, jednak jest to gatunek młodszy niż Falco tinnunculus canariensis
- Falco tinnunculus rupicolaeformis – zamieszkuje Półwysep Arabski za wyjątkiem pustyń. Spotkać go można także wzdłuż Morza Czerwonego w kierunku Afryki
- Falco tinnunculus archerii – występuje w Somalii, wybrzeżu Kanii oraz Archipelagu Sokorty
Środowisko naturalne
Niektóre gatunki pustułek migrują zimą do cieplejszych miejsc, jednak większość pozostaje na jednym obszarze przez cały rok. Jako siedliska ptaki te wybierają mokradła, wrzosowiska i pola. Pustułki nie budują własnych gniazd, ale korzystają z tych stworzonych przez inne ptaki lub używają otworów skalnych i sprzyjających miejsc na budynkach. Pustułki bardzo łatwo przystosowują się do siedzib ludzkich.
Charakterystyka
Jak inne ptaki z rodzaju Falco pustułki mają długie skrzydła i ogony.
Ich upierzenie przyjmuje w większości przypadków barwę kasztanową z czerniawymi plamami na wierzchniej stronie skrzydeł i wąskimi smugami tego koloru na spodzie. Czarną barwę mają także lotki, czyli pióra odpowiedzialne za latanie.
W przeciwieństwie do większości ptaków drapieżnych, wykazują one dymorfizm płciowy, jeśli chodzi o ubarwienie. Samce mają mniej czarnych plam i smug, posiadają natomiast niebieskoszary ogon oraz „czapkę”. U samic ogon jest brązowy. Tęczówki pustułek zwyczajnych są ciemne, a łapy i żółte.
Polowanie
Podczas polowania pustułki wnoszą się około 10-20 metrów nad ziemię i stamtąd wypatrują swojej ofiary. Pustułka potrafi niemal zawisnąć w powietrzu, dostosowując swą prędkość do prędkości wiatru. Podobnie jak inne drapieżne ptaki mają bardzo dobry wzrok i są w stanie widzieć prawie na poziomie ultrafioletu. Kiedy pustułka wypatrzy ofiarę szybko „nurkuje” w stronę celu. Częstym miejscem polowania tych ptaków są okolice autostrad i dróg. Sposób polowania przypomina polowanie sokoła wędrownego.
Dieta
Pustułki żywią się głównie niewielkimi gryzoniami, jak myszy, nornice, ryjówki, jednak ich dieta zależy w dużej mierze od rejonu, który zamieszkują.
Na niektórych wyspach oceanicznych podstawą wyżywienia pustułek są niewielki ptaki – w tym pisklęta. Swoim posiłkiem czynią też czasami jaszczurki, ale jest to powszechniejsze w południowych szerokościach geograficznych.
Dzienne zapotrzebowanie pustułki na jedzenie to około 1/5 jej masy ciała.
Rozmnażanie i rozwój
Pustułki to zwierzęta dość monogamiczne – łączą się w pary, których związki trwają lata, a niekiedy całe życie. Samica w okresie wiosennym składa od 3 do 5 jaj. Wysiaduje je samodzielnie przez około 26-34 dni. W tym czasie samiec zajmuje się dostarczaniem jej jedzenia. Młode po wykluciu rosną w bardzo szybkim tempie – cała wytwarzana przez nich energia koncentruje się na wzroście, przez co długo są wrażliwe na zimno. Po 4-5 tygodniach od wyklucia są już dobrze wykształcone, jednak zostają z rodzicami jeszcze przez około miesiąca nabierając w tym czasie wszystkich niezbędnych umiejętności łowieckich.
Dojrzałość płciową młode osobniki osiągają po roku od urodzenia, jednak w pierwszych 12 miesiącach od jej osiągnięcia nie uczestniczą w godach.
Pustułki mogą żyć nawet 16 lat, choć udokumentowano przypadek ptaka z tego gatunku, który miał 24 lata. Jednak śmiertelność wśród młodych pustułek jest bardzo wysoka – w pierwszym roku życia wynosi ona aż 70%. Większość ptaków z tego gatunku nie dożywa 2 lat.
Populacja
Globalna populacja pustułek szacowana jest na około 5 milionów osobników.
Tak samo jak wiele innych gatunków ptaków drapieżnych pustułka została wyeliminowana z niektórych rejonów Wielkiej Brytanii w XIX wieku przez leśniczych i kłusowników. Mimo to dziś ich populacja dziś w tym kraju wynosi od 50 do 70 tysięcy par.
Populacja pustułki spada na całym świecie, głównie z powodu ograniczania zasięgu ich naturalnych siedlisk. Mimo to nie jest to gatunek zagrożony.
Szczegółowe dane/wymiary
Pustułka zwyczajna (Falco tinnunculus)
W porównaniu do innych ptaków drapieżnych pustułki są dość małe, ale zestawiając je z pozostałymi rodzajami ptaków ich rozmiary wypadają całkiem pokaźnie.
- Długość od głowy do ogona: od 32 do 39 centymetrów
- Rozpiętość skrzydeł: od 65 do 82 centymetrów
- Dorosłe samice są większe niż samce.
- Waga samca waha się od 136 do 252 gram (średnio 155 gram), a samicy od 154 do 314 gram (średnio 184 gram)
Pustułki – ciekawostki
- Naturalnymi wrogami pustułki są jastrzębie, sokoły, krogulce oraz puchacze.
- Pustułka była jednym z bohaterów książki oraz serialu animowanego „Zwierzęta ze stumilowego lasu”.
Polecamy
jak odróżnić pustułke od sokoła?
Pustułka jest sokołem.
Pustułka to też sokół!
Ale jak odróżnic pustułke zwyczajna od sokoła wędrownego?
Creepu zerknij proszę do artykułu na temat sokoła wędrownego, przeczytaj jego charakterystykę i porównaj z charakterystyką pustułki. Sokół wędrowny jest większy od pustułki, ma też inne ubarwienie.
Jej! Spotkałem sokoły ostatnio, piękne są! Ale pustułki to jeszcze nie widziałem 🙁
Na początku moglibyście zmienić z łowców na np. drapieżniki żeby uniknąć powtórzenia.
Racja, dziękujemy 🙂
Czy postułki jedzą gołębie
Tak, zdarza się, że pustułki polują na gołębie.
Mam pytanie. Czy da się udomowić pustułke. Myślę o wychowaniu na balkonie gdyż mamy problem z gołębiami i chce aby ptaki zdziałały odstraszająco. Czy się uda i jakie warunki przygotować. Dziękuję i pozdrawiam. Piotr
Pustułkę można wykorzystywać w sokolnictwie, lecz z pewnością wychowywanie jej na balkonie to nie jest dobry pomysł.
W stumilowym lesie żył pan sowa, a nie pustułka.
W serialu animowanym Disneya występuje pustułka o imieniu Kessie. Zadebiutowała w „The New Adventures of Winnie the Pooh” w odcinku „Find Her, Keep Her”.
U mnie na balkonie pustułka upatrzyła sobie doniczkę zapełnioną ziemią i tam teraz co drugi dzień znosi jajko.Na chwilę obecną jest już trzy jaja i krótko mówiąc „rodzina nam się powiększy” cieszy nas to bo obserwujemy jak to samiec dba o samiczkę i przynosi jej małe myszki,jaszczurki itd…i ją dokarmia.Samiczka nawet już nas toleruje nawet jak usiądziemy sobie na balkonie to nawet nie ucieka,samiec natomiast jest bardziej płochliwy.Zauważyłam że samiec również czasami zastępuje samiczkę i siedzi na jajkach, czyżby one na przemian te jaja wysiadywały? bo nie doczytałam się co do tego tematu wysiadywania jaj.
Wspaniałe wieści 🙂 Zdarza się, że samiec pustułki czasami przejmuje obowiązki i wysiaduje jaja, ale to sporadycznie występujące zachowania. Głownie to samica przez cały czas opiekuje się gniazdem, a samiec zapewnia pokarm jej i później młodym.
Pustułki są płochliwe, więc o ile możesz, to postaraj się im nie przeszkadzać, gdyż mogłyby porzucić gniazdo lub, co gorsza, później nawet młode.
Dziękuję za odpowiedź.Staramy się nie podchodzić i nie straszyć je.Ja tak wyczułam że one już wiedzą że my nie zrobimy im krzywdy.W godzinach rannych jak samiczka zazwyczaj zniesie nowe jajo to na chwilę odlatuje i wtedy mogę zrobić małą sesję zdjęciową gniazda wraz z nowo zniesionym jajeczkiem.W zeszłym roku te pustułki zagnieździły się u mojego sąsiada na IX piętrze/miał pięć młodych/ lecz on w tym roku je pogonił i tak jak już pisałam zagnieździły się u nas na X piętrze w blokowisku.Cieszymy się bardzo że dobrze poczuły się u nas i mogą szczęśliwie się rozmnażać bo przecież ten gatunek jest pod ochroną.Pozdrawiam- opolanka Jadwiga :-).
Jak będziesz miała chęć, to możesz dodać w Notatniku temat np. Pustułka na balkonie i załączać tam zdjęcia Twoich pustułek, a my podepniemy to do artykułu 🙂
HURRA! właśnie przed chwileczką pojawiło się 4 jajeczko mamuśka na chwileczkę odfrunęła, rodzinka będzie liczna i śliczna, Postaram się dodać to do Notatnika ale muszę o to poprosić swoją latorośl bo ja nie potrafię jestem już ponad ” półwiekową” babką- pozdrawiam.
Aż Wam zazdroszczę tych sokołów na balkonie 🙂
Witam ponownie! Mam jeszcze jedno pytanie do redakcji dinoanimals otóż:obawiam się że jak te młode się wyklują czy mi nie pospadają z tej doniczki bo ona nie jest za duża i wisi przymocowana na takim relingu z półeczką jakby na zewnątrz balkonu i zastanawiam się czy nie przenieść tej całej doniczki w całości, oczywiście w tym samym miejscu do jakiegoś większego kosza.Bo naprawdę obawiam się czy te młodziutkie pustułki mi nie powypadają.Oczywiście zrobiłabym to w momencie jak samiczka by na chwilę odfrunęłą i w miarę jak najszybciej.Czy jest to możliwe czy raczej nie dotykać tego gniazda?
Gaju, podstawowa zasada w takich wypadkach, to nie dotykać gniazda. Jeśli jednak uważasz, że istnieje duże prawdopodobieństwo, iż wyklute maluchy mogłyby pospadać, to trzeba temu przeciwdziałać. Jest duża szansa, skoro ptaki akceptują Waszą obecność, że matka nie porzuci jednak gniazda po takim zabezpieczeniu. Jeśli zatem miałabyś to zrobić, to tylko teraz. Mamy jednak świadomość, że ryzyko istnieje.
Witam ponownie po dłuższym czasie, moje pustułki o których już pisałam,które uwiły sobie gniazdko miały 5 jajek i wykluły się wszystkie lecz nie wiem co się wydarzyło, wszystkie młode były żywe lecz po kilku dniach nie wiem jaki cudem już trzech młodych nie było i nie wiem co się z nimi stało? obecnie są tylko dwa i rosną bardzo szybko dostają już piórka takie jak ma ich mamuśka i jeszcze przebija puszek biały.Pierwsze się wykluły 23.06. i liczę że do 27.07 powinny już odlecieć.Jak wychodzę na balkon to nawet zdarzyło się że mamuśka mnie i męża próbowała odgonić atakując nas z lotu odbijając się od naszych głów zadrapując nas swoimi szponami.Staramy się nie denerwować jej bo widać że bardzo się troszczy o młode.Chociaż jak siedzi przy młodych a my na balkonie to tylko bacznie nam się przygląda.Cieszymy się że „rodzina” nam się powiększyła.Pozdrawiam
Szkoda, że nie udało się wszystkim młodym przeżyć, ale dobrze że przynajmniej dwa maluch przetrwały. To chyba zresztą rzadkość aby wszystkie młode dobiegły do mety.
Fajne macie obserwacje i większą „rodzinę” 🙂