Perkoz (Podicipedidae) – nurkujący ptak.
Perkozy to ptaki należące do podgromady ptaków nowoczesnych. Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest fakt, że są doskonałymi pływakami i nurkami – niektóre gatunki są w stanie przepłynąć pod wodą nawet 40 metrów. Dzięki takiej umiejętności, którą zapewnia im odpowiednia budowa ciała i nóg, nie potrafią jednak dobrze poruszać się na lądzie, ani latać na duże odległości. Wyjątkiem są tu nieliczne migrujące gatunki – zamieszkujące Ameryką Północną i Eurazję.
Klasyfikacja.
- Gromada: ptaki (Aves)
- Rząd: perkozy (Podicipediformes)
- Rodzina: (Podicipedidae)
W oficjalnej klasyfikacji znajdują się 22 gatunki perkozów podzielonych na 6 rodzajów.
Występowanie i środowisko naturalne
Perkozy to bardzo rozpowszechniona rodzina ptaków. Jej przedstawicieli można spotkać na całym świecie za wyjątkiem stref polarnych i okołobiegunowych, czyli najwyższych szerokości geograficznych.
Typowym dla nich środowiskiem naturalnym są stojące wody słodkie. Zamieszkują także morza, ale poza sezonem lęgowym. Rzadziej na stałe występują w wolno płynących rzekach.
Część gatunków perkozów jest bardzo szeroko rozpowszechniona i migrująca, a część to ptaki endemiczne.
Cechy charakterystyczne.
Perkozy – w zależności od gatunku – to ptaki małej lub średniej wielkości. Ich stopy zakończone są obłymi palcami i umieszczone są z tyłu ciała, co ułatwia tym ptakom poruszanie się w wodzie. Pazury perkozów przypominają spłaszczone paznokcie.
Ptaki te posiadają także ogon, ale ma on jedynie szczątkową formę. Szyja perkozów jest dość długa w porównaniu do reszty ciała, a głowa masywna. Charakterystyczny dla perkozów jest także wąski i długi dziób.
Perkozy mają niezwykłe upierzenie. Ich pióra są bardzo gęste i wodoodporne, a na spodzie ustawione prostopadle do skóry oraz zakręcone na końcach. Upierzenie jest także bardzo silnie natłuszczone. Dzięki temu daje ochronę nie tylko przed wodą, ale stanowi także izolację termiczną.
Spód ciała perkozów jest jaśniejszy niż wierzch ciała – prawie biały. Grzbiet oraz głowa mają barwę ciemnego brązu lub kasztanu. Barwa ich piór zmienia się podczas godów na bardziej wyrazistą.
Kolorem różnią się od siebie także poszczególne gatunki.
Lokomocja.
Perkozy Cechuje doskonała umiejętność pływania i nurkowania, ale gorzej niż większość ptactwa radzą sobie z lataniem. Są bardzo podatne na upadki, ponieważ ich nogi umieszczone są daleko z tyłu ciała.
Niektóre gatunki latają wprawdzie na krótkie odległości – są jednak i taki, jak dwa gatunki występujące w Ameryce Południowej, które nie latają w ogóle. Wyjątek stanowią tu gatunki zamieszkujące Północną Amerykę i Eurazję, które migrują w okresach zimowych do cieplejszych miejsc. Te zdolne są do długiego, aktywnego lotu.
Dieta.
Perkozy to ptaki drapieżne. Żywią się owadami, skorupiakami lub rybami – wszystko zależy od tego do jakiego gatunku przynależą.
Rozmnażanie i rozwój.
Perkozy budują pływające gniazda składające się z roślin wodnych. Ich jaja są białe lub brązowe – taką barwę mogą nadać im gnijące rośliny. Aby chronić jaja przed drapieżnikami ptaki przykrywają je roślinami – wówczas gniazdo przypomina opuszczone.
Odpowiednią temperaturę w gnieździe zapewniają właśnie rozkładające się rośliny. Dzięki temu jaja mają sprzyjające otoczenie i warunki, nawet gdy nie ma ich rodziców.
Pisklęta, choć nie mają zdolności termoregulacji są zagniazdownikami – oznacza to, że opuszczają gniazdo prawie od razu po urodzeniu. Z tego powodu często można zaobserwować je schowane w grzbietowe pióra matki lub ojca.
O wyżywienie piskląt dbają rodzice – wkładają jedzenie wprost do ich dziobów.
Zagrożenia.
Ze względu na fakt, że perkozy nie są dobrymi lotnikami – w sytuacji zagrożenia nurkują lub zaczynają szybko płynąć. Są one jednak o wiele mniej ostrożne niż kaczki.
Perkozy i flamingi.
Perkozy długo stanowiły zagadkę dla naukowego świata, jeśli chodzi o ich genetykę. Ostatnie badania wykazały, że są one – choć nie wskazuje na to ich wygląd – bardzo blisko spokrewnione z flamingami.
Oba rodzaje ptaków posiadają aż 11 wspólnych cech morfologicznych, które nie zostały zaobserwowane u żadnych innych gatunków. Skamieniałości przodka perkozów – Palaelodids, można więc uznać za pośrednie ogniwo między flamingami a perkozami.
Najmniejszy z perkozów.
Najmniejszym gatunkiem perkoza jest perkozek białoskrzydły (Tachybaptus dominicus). Mierzy on od 21 do 27 centymetrów i waży od 112 do 180 gramów. Występuje na obszarze południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych i od Meksyku do Chile i Argentyny. Można spotkać go także w Trynidadzie i Tobago, na Bahamach oraz Wielkich Antylach.
Budowa jego ciała jest typowa dla wszystkich gatunków perkozów.
Największy z perkozów.
Największym gatunkiem perkoza jest perkoz olbrzymi (Podiceps major). Mierzy on od 67 do 80 centymetrów i waży około 1600 gramów, choć zdarzają się nawet osobniki 2 kilogramowe. Występuje on w północnozachodnim Peru, południowowschodniej Brazylii do Patagonii i centralnego Chile.
Jego budowa nie wyróżnia się niczym szczególnym od innych gatunków.
Wymiary.
Perkozy to rodzina bardzo zróżnicowana pod względem wymiarów.
- Długość ciała tych ptaków waha się od 21 do 80 centymetrów w zależności od gatunku.
- Waga mieści się w przedziale 112 gram – 2 kilogramy.
Wśród perkozów nie występuje wyraźny dymorfizm płciowy.
Perkozy – ciekawostki.
- Perkozy doskonale nurkują – ich skrzydła umieszczone są wówczas blisko ciała, a nogi wyciągnięte skośnie do tyłu. Niektóre gatunki, jak perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) potrafią przepłynąć pod wodą nawet 40 metrów.
- W żołądkach perkozów znajdowane są kłębki puchów, ale do tej pory nie wyjaśniono dlaczego tak się dzieje. Być może dzięki temu przy jedzeniu ryb, które mają ości, żołądek nie ulega dużemu podrażnieniu. Inna teoria zakłada że kłębki służą do opóźnienia przechodzenia treści żołądkowej dalej.
- Niektóre gatunki perkozów mają czerwone oczy.
Polecamy:
