Królestwo zwierząt – Owady, insekty (Insecta)

Lot

W przeciwieństwie do ptaków wiele małych owadów niesionych jest przez wiatr. Mszyce na przykład przenoszone są na duże odległości dzięki niskopoziomowym prądom powietrza. Wiele gatunków znanych jest jednak z celowej migracji.

Ewolucja skrzydeł owadzich do dziś jest przedmiotem dyskusji. Niektórzy entomolodzy sugerują, że wyodrębniły się z notum – grzbietowej części ciała owada, inna teoria głosi, że pochodzą z opłucnej, czyli zmodyfikowanych skrzeli. Sekret umiejętności lotniczych owadów próbują rozwiązać specjaliści od aerodynamiki, aby dowiedzieć się jak to możliwe, że niewielkie, cienkie skrzydła są w stanie udźwignąć ciężkiego owada.

Chód

Dorosłe owady używają sześciu nóg do chodzenia w specyficzny sposób zwany tripedalizmem (chodzenie na trzech nogach). Dzięki niemu zwierzę może przemieszczać się szybko, zawsze utrzymując balans. Najlepiej widać to u karaczanów. Chód przebiega następująco: najpierw w ruch idzie środkowa prawa noga, podczas gdy lewe przednie i tylne mają cały czas kontakt z podłożem. W tym czasie przednia i tylna prawa noga oraz noga lewa środkowa podnoszą się i przesuwają do przodu. Kiedy dotykają podłoża, tworzą stabilny trójkąt, dzięki któremu owad może podnieść pozostałe nogi.

Ten sposób chodzenia najłatwiej zaobserwować u szybko poruszającego się osobnika, jeżeli natomiast porusza się powoli i unika przeszkód, w czasie chodu podłoża trzymają się cztery lub więcej nóg. Owady potrafią jednak dostosować swój chód w sytuacji utraty jednej lub kilku kończyn.

Jednymi z najszybszych biegaczy wśród owadów są bez wątpienia karaczany. W czasie ucieczki mogą biegać na dwóch nogach, osiągając zawrotną prędkość w stosunku do wielkości ciała. Filmowany uciekający karaluch musi być rejestrowany z szybkością kilkuset klatek na sekundę, jeśli konieczne jest zaobserwowanie w zwolnionym tempie ruchu jego nóg. Bardziej stateczne są patyczaki (Phasmida). Kilka gatunków potrafi chodzić po wodzie, głównie przedstawiciele rodziny nartnikowatych (Gerridae). Niektóre z nich – nartnikowate z rodzaju Halobates potrafią żyć na powierzchni otwartych oceanów.

Pływanie

Duża część owadów spędza całe życie (chrząszcze wodne) lub jego część pod powierzchnią wody; gatunki najbardziej prymitywne żyją w wodzie zanim przeobrażą się w postać dorosłą. Wiele z nich posiada ciało i odnóża przystosowane do poruszania się pod wodą, np. nogi chrząszczy wodnych i pluskwiaków wyglądają jak wiosła. Nimfy (larwy) ważek poruszają się poprzez gwałtowne wyrzucenie wody z odbytnicy.

Nartnikowate przebywają natomiast na powierzchni wody dzięki specjalnie do tego przystosowanym pazurkom, które nie przebijają wodnego zwierciadła. Inne owady wydzielają z gruczołów specjalną substancję zmniejszającą napięcie powierzchniowe i umożliwiając poruszanie się po powierzchni; zjawisko to nazywane jest efektem Marangoniego.