Mangusty, Ichneumony – zabójcy węży

Mangusty/Ichneumony (Herpestinae)

Zabójcy węży

Mali mieszkańcy najbardziej egzotycznych regionów świata, prawie niewidoczni wśród wielkich drapieżców. Choć niepozorne, potrafią pokonać groźnego przeciwnika, przed którym bałby się stanąć sam król zwierząt.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Podrząd: kotokształtne
• Rodzina: mangustowate

Występowanie

Te niewielkie drapieżniki żyją na południu Eurazji oraz w Afryce, na południe od Sahary. Poza głównymi 33 gatunkami żyją także odmiany madagaskarskie, o których bardzo mało wiadomo. Mangusty przebywają również w Portoryko, na Karaibach i Hawajach, gdzie zostały sztucznie wprowadzone do ekosystemów.

Choć mangusty kojarzone są przede wszystkim z Afryką, żyją one również w Chorwacji, gdzie zostały sztucznie wprowadzone na początku XX wieku, aby wytępić jadowite węże. Z czasem jednak one same stały się uciążliwe dla chorwackich ludzi i zwierząt.

Charakterystyka

Wygląd

Mangusty wykazują uderzające wręcz podobieństwo do łasicowatych: charakteryzuje je wydłużona sylwetka i pysk, małe, zaokrąglone uszy, krótkie kończyny i długi, spiczasty ogon. Najczęściej są pręgowane, albo szpakowate; niewiele gatunków posiada wyraźnie zaznaczone warstwy sierści. Łapy wyposażone są w silne, słabo zakrzywione pazury stworzone do kopania.

Większość z nich posiada specjalny gruczoł ulokowany blisko odbytu, który wydziela silny zapach wykorzystywany do zaznaczania terytorium i sygnalizowania o gotowości do kopulacji.

Zwierzęta te są wyposażone w specjalne receptory podobne do tych jakie posiadają jadowite węże, dzięki czemu są uodpornione na ich toksyny.

Naukowcy zastanawiają się, czy podobnie chronione są przed hemotoksynami zawartymi w jadzie kilku gatunków węży, na razie naukowcy nie posiedli tej wiedzy.

Mangusty to niewielkie stworzenia, najmniejsze gatunki mierzą ok. 30 cm i ważą ok. 280 g, największe przekraczają 100 cm długości i 4 kg masy.

Dieta i sposób polowania

Żywią się głównie owadami, krabami, dżdżownicami, jaszczurkami, wężami, ptakami i gryzoniami, jak również jajami i padliną. Wydaje się zatem, że nie wyróżniają się pod względem odżywiania od innych drapieżników; jest jednak coś, co charakteryzuje je jako jedne z najodważniejszych zwierząt świata – polowanie na jadowite węże.

Jedną z najbardziej walecznych jest mangusta indyjska (Herpestes edwardsii), która potrafi zabić kobrę.

Mangusty są mistrzami w swoim fachu – mają fantastyczny refleks, grubą sierść oraz wspomniane wcześnie receptory acetylocholiny czyniące je odpornymi na jad.

Jeśli nie muszą konfrontować się z groźną kobrą, nie prowokują walki również ze względu na niezbyt atrakcyjne smakowo mięso tych węży.

Pożyteczne dla ludzi, ale…

Mangusty są bardzo pożyteczne dla ludzi, ponieważ skutecznie zmniejszają populację uciążliwych gryzoni, np. myszy i szczurów, ale jeżeli na danym terenie nie będą miały naturalnych wrogów, szybko się rozmnożą, co doprowadzi do zniszczenia naziemnej fauny. Z tego tez powodu import większości gatunków mangusty jest nielegalny na terenie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Prawdopodobnie przykre doświadczenia Australijczyków i Hawajczyków w XIX wieku, kiedy to mangusty zostały sztucznie wprowadzone na wyspy, miały wpływ na tę decyzję.

Zagrożenia

Największym zagrożeniem dla samej mangusty są drapieżniki latające, ale i z tym potrafi sobie poradzić – kiedy wyrusza na polowanie, kilka osobników staje na czatach wypatrując zagrożenia, a w razie ataku z powietrza ostrzega myśliwych.

Metoda ostrzegania jest bardzo skuteczna, bowiem mangusty nierzadko dożywają na wolności nawet 12 lat.

Tryb życia i rozmnażanie

W przeciwieństwie do nadrzewnych i nocnych wiwer mangusty mogą prowadzić nadrzewny, wodno-lądowy lub naziemny tryb życia, a największą aktywność wykazują za dnia.

Mangusta egipska (Herpestes ichneumon) jest prawdopodobnie jedynym przedstawicielem rodziny, który wybrał samotność, pozostałe mangusty funkcjonują w zgranych grupach, np. surykatki (Suricata suricatta), formujące tzw. gangi. Każdy osobnik spełnia ważne role społeczne usprawniające działanie wspólnoty.

W czasie zalotów emitują specyficzne odgłosy przypominające chichot. Mangusty mogą rozmnażać się kilka razy w roku, ciąża trwa ok. 7 tygodni, a w jednym miocie pojawia się 2 – 5 młodych.

Szczegółowe dane i wymiary

Mangusty/Ichneumony (Herpestinae)

• Długość: 30 – 120 cm
• Masa: 0,28 – 4,1 kg
• Długość życia: ok. 12 lat na wolności, do 20 lat w niewoli.

Mangusty – ciekawostki

Nazwa

Słowo „mangusta” może pochodzić z języka marathi – mungus, drawidyjskiego – mungeesa lub kannada – mungisi, w XVII wieku powstała forma angielska kończąca się na –goose („gęś”). Końcówka ta nie ma jednak nic wspólnego z gęsią w znaczeniu etymologicznym.

Turnieje – mangusty kontra jadowite węże

Na ulicach Pakistanu mangusty walczące z jadowitymi wężami są ciekawym widowiskiem, podobnie w Okinawie (japońskiej prefekturze), gdzie ssaki te walczą z bardzo jadowitymi wężami z rodzaju Ovophis: Ovophis okinavensis i Trimeresurus flavoviridis. „Zawody” odbywają się w przestrzeni zamkniętej, aby żaden widz nie ucierpiał, jednak obrońcy praw zwierząt sprzeciwiają się takim praktykom, przez co popularność walk maleje.

„Kozie” źrenice

Mangusty posiadają wąskie, nieco owalne źrenice podobne do kozich.

Introdukcja

Choć mangusty kojarzone są przede wszystkim z Afryką, żyją one również w Chorwacji, gdzie zostały sztucznie wprowadzone na początku XX wieku, aby wytępić jadowite węże. Z czasem jednak one same stały się uciążliwe dla chorwackich ludzi i zwierząt.

Surykatka jako zwierzę domowe

Niektóre gatunki mogą uczyć się prostych sztuczek, stają się czasem zwierzętami domowymi, które świetnie panują nad liczebnością różnego rodzaju szkodników.

Surykatki w kadrze filmowym

Poniżej krótki film przedstawiający surykatki w naszym rodzimym klimacie 🙂

Polecamy

• Surykatki
• Zwierzęta Afryki
• Zwierzęta Azji
• Ssaki