Lis (Vulpes vulpes) – rudy spryciarz
Mianem lisa najczęściej określa się jego najpospolitszy gatunek, czyli lisa rudego. Czy ten najpopularniejszy drapieżnik w naszym kraju rzeczywiście jest tak przebiegły i sprytny, jak jego kulturowo wykreowany obraz? Sprawdźmy.
Klasyfikacja
- Rząd: drapieżne (Carnivora)
- Rodzina: psowate (Canidae)
- Rodzaj: Vulpes
- Gatunek: lis rudy (Vulpes vulpes)
Podgatunki
Istnieje 45 podgatunków lisa rudego, które dzielone są na dwie grupy:
- północne – duże o jaskrawej sierści
- pustynne południowe – mniejsze, szare, o dużych uszach i długich kończynach
Pochodzenie i występowanie
Lis rudy wywodzi się z Eurazji, a jego przodkami mogli być Vulpes alopecoides lub chiński Vulpes chikushanensis.
Najstarsze szczątki tego zwierzęcia, datowane na 3,4-1,8 mln lat, znaleziono na Węgrzech.
Dziś lisa można spotkać na kontynencie euroazjatyckim, a także w Ameryce Północnej i Australii. Jest zwierzęciem kosmopolityczny o łatwym przystosowaniu środowiskowym i dużej tolerancji na warunki klimatyczne. W wielu miejscach zwierzę to zostało uznane za jedno ze stu najbardziej inwazyjnych gatunków.
Charakterystyczne cechy
Ciało oraz czaszka lisa mają wydłużoną budowę. Kończyny są dość krótkie, zakończone palcami, podobnie jak u psów. Ogon osiąga nawet 70% długości całego ciała, jest puszysty i dotyka ziemi, gdy zwierzę stoi na czterech łapach.
Dymorfizm płciowy wśród lisów jest dość wyraźny – samice charakteryzują się m.in. dłuższymi kłami i są o 15-20% lżejsze.
Najbardziej charakterystyczna cecha lisa pospolitego to rude futro. Wśród gatunków zamieszkujące tereny północne jest ono długie i grube. Rodzaje południowe pokryte są zazwyczaj krótką i szorstką sierścią.
Wśród lisa pospolitego występują trzy rodzaje ubarwienia: rude, szare i „krzyżowe” pojawiające się przy mutacjach różnych gatunków.
Wymiary:
- Wysokość: 35-50 cm
- Długość ciała: 49-90 cm
- Długość ogona: 53-60 cm
- Długość uszu: 7,7-12,5 cm
- Długość tylnych kończyn: 12-18,5 cm
- Długość czaszki: 12,8-16,7 cm
- Waga: 2,2-10 kg
Największy złapany lis mierzył aż 122 cm i ważył 12 kg. Upolowano go w hrabstwie Kent w Wielkiej Brytanii.
Zmysły
Lisy mają bardzo dobry wzrok i słuch. Ich źrenice reagują głównie na ruch. Są w stanie usłyszeć pisk myszy z odległości 100 metrów lub wronę, która lata 0,5 kilometra dalej.
Dieta i zdobywanie pożywienia
Lis pospolity należy do drapieżników, ale mimo to w skład jego codziennego odżywiania wchodzi bardzo wiele gatunków roślin. Najbardziej lubią jednak drobne gryzonie, ptaki, ssaki wodne, króliki czy jeżozwierze. Oprócz tego jedzą dużo owoców, a w niektórych rejonach w okresie jesiennym roślinny pokarm stanowi 100 % ich wyżywienia.
Dzienne zapotrzebowanie lisów na jedzenie nie przekracza 500 gram.
Podczas badań nad lisami ustalono, że gatunki zamieszkujące tereny byłego ZSRR żywią się około 300 gatunkami roślin i zwierząt.
Lisy najczęściej polują w godzinach porannych. Najpierw dokładnie lokalizują swoją ofiarę dzięki doskonałemu słuchowi, a następnie skaczą na wysokość około 2 metrów spadając idealnie na wybrany cel.
Lisie społeczeństwo
Lisy prowadzą bardzo zróżnicowany tryb życia. Zamieszkują jedno, stałe terytorium, które oznaczają za pomocą moczu lub wędrują do różnych miejsc.
Na terenach, gdzie brakuje pożywienia powstaje zazwyczaj hierarchia. Przywódcami – w przeciwieństwie do wielu innych gatunków zwierząt – zostaje para alfa, a nie jeden osobnik.
Przygarnia ona młodsze osobniki, zazwyczaj odrzucone przez matkę. Po osiągnięciu dojrzałości samce mogą opuścić stado lub pozostać z rodziną. Zazwyczaj, gdy nie ma możliwości, aby objęły przywództwo nad inną grupą – decydują się pozostać.
Rozmnażanie
Lisy przystępują do rozmnażania tylko raz w roku – wiosną. Z natury są monogamistami. Gdy w stadzie jest kilka samic, wyłącznie samica alfa ma prawo urodzić i wychować młode. Lisięta innych są zabijane od razu po urodzeniu. Zazwyczaj z jednego miotu przychodzi na świat kilka młodych – od 4 do 6 – tak samo jak u psów. Małe lisy są zupełnie niesamodzielne i wymagają całodobowej opieki matki, która broni ich nawet przed większymi drapieżnikami.
Młode opuszczają norę dopiero po około 6 miesiącach od narodzin. Wtedy posiadają już większość cech dorosłego osobnika.
Lisy mogą żyć około 14 lat. W rzeczywistości jednak, te przebywające na wolności, nie dożywają nawet 1,5 roku…
Lisie nory
Lis znany jest z budowania podziemnych nor, które mogą przybierać formy skomplikowanego sytemu tuneli. Jej głębokość mieści się w przedziale od 0,5 do 2,5 metrów, a długość głównego korytarza wynosi przeciętnie 5-7 metrów.
Poza okresem rozrodczym lisy preferują przebywanie na otwartych terenach.
Komunikacja
Lisy mają bardzo rozbudowaną mowę ciała, a poszczególne gesty oznaczają m.in. agresję strach lub uległość.
Oprócz tego skala wokalna lisów to aż 5 oktaw, a wydawane przez nich dźwięki dzielą się głównie na kontaktowe i interakcyjne.
Zazwyczaj sens nadawanego komunikatu uzależniony jest nie tylko od głosu, ale także ilości szczeknięć.
Lis srebrny
Lis srebrny jest lisem … rudym 🙂 To ten sam gatunek, lecz z czarną sierścią (poza białą końcówką ogona), lub srebrno-niebieską z możliwymi przebarwieniami na bokach. To forma melanistyczna lisa rudego. Na temat melanizmu więcej przeczytacie w rozdziale poświęcony czarnej panterze, jaguarowi i lampartowi.
Lis polarny inaczej piesiec lub piesak (Vulpes lagopus)
Lis polarny to kuzyn dobrze znanego lisa rudego. Należy również do rodziny psowatych. Występujący na obszarach na północ od kręgu polarnego. Latem posiada ubarwienie brązowo-szare, zimą zaś śnieżnobiałe lub stalowoniebieskie.
Wymiary:
- Długość (z ogonem): 80-95 cm
- Długość ogona: 28-40 cm
- Wysokość: 25-30 cm
- Waga: samica 2,5-8 kg, samiec jest trochę cięższy
Lis – ciekawostki. Czy wiesz, że…
- Lisy często są nosicielami wścieklizny, zapadają na zapalenia stawów i dżumę, ale bardzo rzadko mają na sobie pchły.
- Lisy śpią około 9-10 godzin na dobę.
- W ciągu ostatnich 50 lat na terenie byłego ZSRR przeprowadzano eksperyment mający na celu udomowienie jednej z odmian lisa pospolitego.
- Lis w kulturze europejskiej jest symbolem sprytu i przebiegłości.
- Wspominano o nim także w Biblii, gdzie znów podkreślona jest jego przewrotność poprzez nazwanie lisa „fałszywym prorokiem”.
- Bywa, że lisy bardzo dobrze radzą sobie nie tylko na otwartych przestrzeniach, ale także na zurbanizowanych terenach, takich jak miasta.
Polecamy
fajna stronka
Polecam 🙂 .
w dziale srebrny lis zamias lis napisaliscie list.
Dziękujemy 🙂
Taka mała uwaga: napisaliście, iż lis ze względu na wiele miejsc występowania został uznany za jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie. Te zdanie jest ogromnym skrótem myślowym, ponieważ sam jego szeroki zasięg występowania nie świadczy o jego inwazyjności. Jest po prostu eurybiontem. Natomiast w niektórych rejonach na świecie jest gatunkiem obcym, ponieważ został celowo wprowadzony przez człowieka np. w Australii. Przez fakt, iż został introdukowany do miejsc, gdzie naturalnie nie występuje (a szczególnie w Australii, gdzie nie ma zbyt wielu drapieżników, czyli nie ma dla lisa konkurencji) stanowi on poważne zagrożenie dla rodzimej fauny. Na podstawie szkód jakie wyrządził określa się go mianem inwazyjnego gatunku.
Myślę, że jesteście o tym świadomi, a powyższe zdanie było – jak już wspomniałam – skrótem myślowym. Jednak radzę unikać takich zwrotów, bo różnie ludzie mogą to zinterpretować.
Pozdrawiam 🙂
Czasami skróty myślowe prowadzą do tego typu sformułowań, chcąc bowiem przedstawić treść we w miarę syntetycznym ujęciu staramy się nie wprowadzać zbyt wielu pojęć, które wymagałyby wyjaśnienia, jak choćby wspomniane eurybionty. Oczywiście w tym wypadku mamy na wielu obszarach do czynienia z kosmopolitycznym zwierzęciem jakim jest lis o łatwym przystosowaniu środowiskowym. W Australii dingo są dla lisów konkurencją, stoją bowiem na szczycie drapieżników tego kontynentu.
Dziękujemy zarówno za zwrócenie uwagi na ten aspekt, jak i za formę, w jakiej to nastąpiło 🙂
Również dziękuję za przeczytanie komentarza i odpowiedź 🙂
I zgadzam się z tym, że psy dingo są konkurencją dla lisa (trochę źle sformułowałam zdanie w poprzednim komentarzu, nie chodziło o brak konkurencji, ale jego mniejsze natężenie w porównaniu z innymi regionami). Ponadto na kontynencie australijskim pojawił się inny, równie groźny dla lokalnej fauny drapieżnik – zdziczały kot, czyli Felis catus, który zdążył już rozprzestrzenić się na całym tym obszarze. Trzeba pamiętać, że obce gatunki drapieżników nie tylko stanowią zagrożenie dla roślinożerców, ale także dla innych drapieżników – w tym dingo. Degradując liczebność australijskiej fauny, nie pozostawiają zbyt wiele pokarmu dla rodzimych łowców.
Mogłabym się rozpisywać o inwazjach biologicznych, ale nie o to tutaj chodziło 🙂
Pozdrawiam serdecznie i życzę miłego dalszego prowadzenia strony.
Podobnie jak diabeł tasmański, który z dużym prawdopodobieństwem z Australii został wyparty przez Dingo.
W kwestii rozpisywania się, to jak najbardziej jest ku temu miejsce, gdyż dzięki temu wspólnie poszerzamy informacje zawarte w artykułach, które siłą rzeczy nie mogą być bardzo obszerne.
Ponadto osoby zainteresowane zapraszamy do prowadzenie blogu w DinoAnimals 🙂
czy lisa można trzymać w warszawie w przydomowej wolierze?
Można kupić lisa z fermy hodowlanej. Lis jednak nie nadaje się na zwierzę domowe.
napisaliście pod zdjęciem – pism myszy
pism, zamiast pisk
(pod zdjęciem gdzie matka liże dziecko
Dziękujemy, literówka już poprawiona 🙂
Czy to był celowy zabieg aby cała nazwę lisa napisać z dużych liter ? Na tle inny artykułów trochę się wyróżnia 😀
W kilku artykułach z tego okresu napisaliśmy tytuły kapitalikami i tak już zostało 🙂
Lis Rudy kontra dziki maine coon
Jasne, że lis wygra.
Podobno samce lisów są bardzo opiekuńcze wobec młodych i gdy matka odpoczywa, one ciągle się z nimi bawią. Nie wiedziałam, że lisy żyją w stadach, to straszne, że młode innych samic poza alfą są zabijane… Ciekawe z nich też zwierzęta domowe, niektórzy z za granicy je mają i żyją razem z psami
Czy lisy (rude)mają jakiś naturalnych wrogów poza człowiekiem?
Np. wilki, rysie są wrogami naturalnymi lisów.