Kazuar (Casuariidae)

Kazuary (Casuariidae)

Kazuar – dla jednych piękny, dla innych brzydki. Nieprzyjazny wyraz „twarzy” sprawia, że kazuary nie są zbyt popularnymi, choć interesującymi ptakami. Neonowobłękitna głowa i charakterystyczny grzebień tworzą wizerunek dziwaka wśród ptaków. Szybki jak błyskawica, potrafi biegać pośród gęstych zarośli i drzew, ale potrafi także zabić człowieka, broniąc swego terytorium. Jakie naprawdę są kazuary?

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Podgromada: Neornithes
• Nadrząd: paleognatyczne
• Rząd: kazuarowe
• Rodzina: kazuary

Istnieją 3 gatunki kazuara:

• Kazuar hełmiasty (Casuarius casuarius);
• Kazuar mniejszy (Casuarius bennetti);
• Kazuar jednokoralowy (Casuarius unappendiculatus)

Występowanie

Wszystkie 3 gatunki tego nielota występują na Nowej Gwinei, pobliskich wyspach i w północno-wschodniej Australii (Queenlsland). Najliczniejszy jest kazuar hełmiasty (Casuarius casuarius), który jest drugim najcięższym ptakiem, zaraz po strusiu czerwonoskórym (Struthio camelus) i zarazem trzecim największym po emu zwyczajnym (Dromaiidae).

Przebywa w tropikalnych lasach równikowych, jak również w lasach palmowych, na sawannach, łąkach, w bagnistych laskach. Nie wiadomo, czy niektóre wyspiarskie populacje znajdowały się tam „od zawsze” czy może jest to wynik handlowania tymi ptakami przez tubylców.

Charakterystyka

Kazuar jednokoralowy i kazuar mniejszy nie są poznane tak dobrze jak kazuar hełmiasty (choć ten gatunek również pozostaje w dużym stopniu zagadką), ponieważ są bardzo szybkie – uciekają zanim człowiek spostrzeże, że w ogóle były obok. Kazuary są bardzo nieśmiałymi, strachliwymi ptakami.

Samice są większe i bardziej kolorowe od samców. Kazuar nie posiada gruczołu kuprowego, ani sterówek (piór ogonowych). Pióra na całym ciele mają włosowaty kształt, ale są wyposażone w promyki. Na małych skrzydłach występuje 5-6 dużych lotek. Na drugim palcu u trójpalczastej nogi znajduje się długi pazur, osiągający 125 mm długości. Jest to zabójcza broń kazuara w walce z intruzem, ponieważ broni się kopniakami.

Wszystkie trzy gatunki są wyposażone w gąbczasty „róg”, znajdujący się na czubku głowy, zwany hełmem. Jest on zbudowany z rogowej tkanki. Podejrzewa się, że hełm jest jedną z drugorzędnych cech płciowych, atrybutem do rozpraszania gęstej roślinności, bronią w walce o samicę lub narzędziem do rozgrzebywania ściółki w trakcie żerowania. Niektórzy uważają jednak, że hełm pełni rolę rezonatora, wzmacniającego głębię dźwięków. Ponadto, narośl może chronić kazuara przed kolizją z drzewem. Służy również jako kask w razie spadającego z drzewa owocu. Wyjaśnienie jest sensowne, ponieważ kazuar bardzo dużo czasu spędza pod drzewami w poszukiwaniu owoców i nasion spadających z ok. 30 metrów wysokości, które mogą mieć wielkość piłeczki golfowej.

Kazuar hełmiasty (Casuarius casuarius)

Ten gatunek kazuara występuje w tropikalnych lasach równikowych Indonezji, Nowej Gwinei, północno-wschodniej Australii, na wysokościach poniżej 1100 m (Australia) i 500 m (Nowa Gwinea).

Posiada sztywne, szorstkie, czarne upierzenie, niebieski pysk i szyję, czerwoną na karku. Z przodu szyi zwisają dwa czerwone korale o długości 17,8 cm. Na głowie ma brązowy hełm o wysokości od 13 do 16,9 cm. Trójpalczaste stopy są grube i potężne, wyposażone w sztyletowate pazury mierzące do 12 cm długości w drugim palcu. U obu płci upierzenie jest takie samo, ale dominująca z natury samica posiada większy hełm i dziób (dodatkowo, dziób jest jaśniejszy od dzioba samca). Młode mają podłużne, brązowe paski na piórach.

Kazuar hełmiasty jest największym gatunkiem kazuara, ponadto jest narażony na wyginięcie.

Kazuar mniejszy, kazuar muruk karłowaty (Casuarius bennetti).

Występuje w górskich lasach Nowej Brytanii, Nowej Gwinei i Yapen na wysokości dochodzącej do 3300 m. Na terenach, gdzie inne gatunki kazuarów nie występują Casuarius bennetti może również przebywać na nizinach. Jest typem samotnika, jak wszystkie kazuary. Jedynie w okresie lęgowym łączy się w pary.

Posiada czarne, sztywne pióra, niewielki piramidalny hełm na głowie, czerwone plamy na niebieskiej szyi. W porównaniu do innych kazuarów, gatunek ten jest krótszy i ma mniejszy dziób. Stopy są duże, wyposażone w sztyletowate pazury w środkowych palcach. Samica może pochwalić się dłuższym hełmem, jaśniejszą skórą i większymi rozmiarami względem samca.

Wyróżniamy dwa podgatunki kazuara mniejszego:

• Kazuar mniejszy (C. bennetti bennetti)
• Kazuar wspaniały (C. bennetti westermanni)

Kazuar mniejszy jest narażony na wyginięcie.

Kazuar jednokoralowy (Casuarius unappendiculatus)

Występuje na nadmorskich bagnach i w nizinnych lasach tropikalnych na północy Nowej Gwinei i Wyspy Yapen, jak również na Wyspie Batanta (Indonezja) oraz na Salwati (Indonezja). Najczęściej przebywa na wysokości nieprzekraczającej 490 m.

Jak wszystkie kazuary, ten również posiada czarne, sztywne pióra, niebieską skórę na pysku oraz hełm na czubku głowy. Szyja i korale mogą być żółte lub czerwone. Silne stopy są wyposażone w długie pazury. Samica jest większa. Jest to jeden z najcięższych ptaków na świecie. W porównaniu do kazuara hełmiastego, kazuar jednokoralowy ma krótszy dziób i dłuższy stęp (od 28 do 33 cm).

Gatunek ten jest narażony na wyginięcie.