Glyptodon – chodząca forteca

Glyptodon – chodząca forteca

Można żartować, że przypominał Volkswagena Garbusa i będzie w tym trochę prawdy (jak w każdym żarcie). Więcej prawdy jest jednak w stwierdzeniu, że ssaki te były chodzącymi fortecami, których nie imał się żaden ówczesny drapieżnik lądowy. Prawdopodobnie dopiero pojawienie się człowieka zburzyło nietykalność prehistorycznych, potężnych szczerbaków.

Dzisiaj najbliższymi krewnymi ciężkich i dużych przedstawicieli rodzaju Glyptodon są powolne, niepozorne leniwce, owadożerne mrówkojady oraz (co chyba oczywiste, zważywszy na wygląd) pancerniki.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: szczerbaki
• Rodzina: Chlamyphoridae / gliptodonty
• Rodzaj: Glyptodon
• Gatunki:
  • clavipes
  • euphractus
  • elongatus
  • munizi
  • reticulatus

Odkrycie

Odkryto go na początku wieku XIX, a następnie błędnie sklasyfikowano jako megaterium. W skład znaleziska wchodziła kość udowa, ważąca około 3 kg i mierząca 15-20 cm szerokości oraz fragmenty ogona. Po około 4 latach odkryto w okolicy głęboko zakopane w glinie pozostałości po pancerzu. Zanim jednak glyptodon został glyptodonem, nosił takie nazwy jak Chlamydotherium, Schistopleuron Hoplophorus i Pachypus. Obecną nazwę ukuł Richard Owen – angielski biolog i paleontolog.

Występowanie i datowanie

Żył prawdopodobnie od 7 mln do 10 tys. lat temu na terenach dzisiejszej Ameryki Południowej. Jego szczątki odnaleziono w Urugwaju, Argentynie i Brazylii.

Przebywał w ciepłych i wilgotnych lasach oraz obszarach mocno zarośniętych. Niektóre osobniki mogły jednak przystosować się do życia na otwartych i chłodniejszych terenach.

Charakterystyka

Wygląd

Przestrzeń nosowa została zmniejszona przez dodatkowe mięśnie, których funkcji do tej pory nie poznano. Niewykluczone, że tego typu mięśnie pełniły podobną rolę co trąby u dzisiejszych słoni. Żuchwa była głęboka, dzięki czemu mogła podtrzymywać masywne mięśnie żucia. Zęby przypominały te u dzisiejszych pancerników, ale były wyraźnie żłobione. Duże zatoki nosowe podpowiadają, że Glyptodon mógł być przystosowany do suchego, zimnego powietrza, jakie występowało w epoce plejstocenu.

Pancerz

Znalezione płyty pancerne ułożone były w podwójnych lub potrójnych rzędach po bokach, z przodu oraz z tyłu pancerza. Podobne tarcze pokrywały głowę oraz ogon. W roku 2000 odkryto, że kilka gatunków z rodzaju Glyptodon posiadało osteodermy również na pyskach. Wskazywałoby to na okres, w jakim żyły na Ziemi – plejstocen. Był to czas, w którym Ameryka Południowa połączyła się z Ameryką Północną lądowym przesmykiem. Nowy pomost między kontynentami zapoczątkował wielkie migracje gatunków, w tym drapieżników.

Niektórzy specjaliści stawiali hipotezę, wg której tarcze na głowie i pysku pełniły rolę obrony przed nowymi wrogami. Hipoteza ma swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości, ponieważ odkryty pancerze grzbietowy z widocznym pęknięciem sugeruje, że Glyptodon potrafił walczyć z innymi zwierzętami.

Opancerzona była także część brzuszna. Dzięki tego rodzaju ochronie Glyptodon był opancerzony jak żółw. W przeciwieństwie jednak do większości żółwi, ssak ten nie był w stanie chować głowy. Potrafił za to bronić się twardym hełmem i potężnym ogonem. Aby jednak całą konstrukcję utrzymać, Glyptodon musiał mieć bardzo ściśle połączone kręgi, krótkie, lecz masywne kończyny oraz szeroką obręcz barkową.

Mocny pancerz ochraniał zapewne bardzo duże i ciężkie ciało. Glyptodon mógł osiągać ponad 3 m długości, 1,5 m wysokości i ciężar do 2 ton.

Dieta

Budowa odnalezionych zębów sugeruje, że Glyptodon był zwierzęciem roślinożernym. Wysokimi, cylindrycznymi zębami trzonowymi rozdrabniał włóknisty pokarm. Nie posiadał siekaczy ani kłów, zatem mięśnie żucia musiały być bardzo silne i duże, aby trudne do pogryzienia części roślin dało się odpowiednio rozdrobnić.

Wymarcie

Na wyginięcie Glyptodon spory wpływ mogli wywrzeć ludzie. Myśliwi polowali na te ssaki być może z powodu pancerzy, które dobrze chroniły przed niepogodą.

Jeden z odkrytych osobników przetrwał aż do początku holocenu. Oznaczałoby to, że Glyptodon współistniał z człowiekiem. Ludzie mieli więc sporo czasu, aby opracować taką broń, która będzie zabijać opancerzone niemal od stóp do głów stworzenia. Inteligencja i umiejętność obserwacji zapewne pomogły człowiekowi odkryć słabe punkty Glyptodonów. Ekspansywne zapędy Homo sapiens oraz zmiany klimatyczne mogły zatem stać się głównymi przyczynami wymarcia tych pancernych zwierząt.

Szczegółowe dane / wymiary

Glyptodon

• Długość ciała: do 3.3 m
• Wysokość: 1,5 m
• Waga: do 2 ton
• Datowanie: od 2,5 mln do 11 tys. lat temu (od późnego miocenu do plejstocenu)
• Występowanie: Ameryka Południowa

Glyptodon – ciekawostki

• Grecka nazwa Glyptodon oznacza tyle co „rowkowany / żłobiony ząb”.
• Samce Glyptodon mogły wykorzystywać swoje opancerzone ogony do walk o samice i / lub jako ozdobę przyciągającą samice.
• Wyglądem Glyptodon bardzo przypominał opancerzone ankylozaury – dinozaury żyjące od jury do późnej kredy.
• Jeżeli ssaki te żyły w gęstych lasach, ich wzrok mógł być bardzo słaby. Zatem formą obrony przed drapieżnikiem była wielkość i bardzo twardy pancerz, którego żadne zęby nie były w stanie przebić.
• Doedicurus clavicaudatus to największy przedstawiciel rodziny glyptodonów i najbliższy krewny bohaterów dzisiejszego artykułu – osiągał wagę 1,910 to 2,370 kg, wysokość ok. 1.5 m i długość około 4 m. Na końcu ogona posiadał buławę, podobnie jak ankylozaury.

Polecamy

• Wymarłe
• Szczerbaki
• Leniwce
• Mrówkojady
• Pancerniki
• Megaterium