Szanghaj – Paryż Dalekiego Wschodu

Z powodu ekspansji koronawirusa 2019-nCoV z Wuhan, większość z nas z pewnością nie odwiedzi w najbliższym czasie Chin, niemniej w ramach nowego cyklu naszych podróży, postanowiliśmy przybliżyć Wam wielkie aglomeracje miejskie Chin. Poznajmy, jak się żyje w Szanghaju, mieście 12 razy większym pod względem powierzchni oraz liczby ludności od Warszawy.

Szanghaj – wydzielone miasto

Daleki Wschód jednym kojarzy się z dostojnymi pagodami, inni widzą ogromne, tętniące życiem metropolie i wieżowce. Szanghaj to przykład miasta, w którym tradycja doskonale łączy się z nowoczesnością. Miasto bujnie się rozwija, co zawdzięcza tak swojej bogatej historii, jak i otwarciu się na świat.

Obecnie Szanghaj to jedno z 4 miast wydzielonych w Chinach, liczące 24 mln mieszkańców i jeden z największych portów morskich na świecie. Jest też największym skupiskiem wieżowców i jednym z najważniejszych ośrodków finansowych Dalekiego Wschodu. Gwałtowny rozwój miasta nie wpłynął negatywnie na historyczne budowle, dlatego zachowało się tam wiele zabytkowych, zachwycających budowli, za sprawą których Szanghaj doczekał się takich mian jak „Paryż Dalekiego Wschodu” lub „Perła Orientu”.

Nazwa Szanghaj

Słowo „Szanghaj” w języku chińskim zapisywane jest za pomocą dwóch znaków, które oznaczają kolejno „na” i „morze”. Zestawione razem, dają wyrażenie, które można przetłumaczyć jako „naprzód w morze”. Chińscy historycy są zdania, że nazwa wzięła się stąd, że dawna osada znajdowała się w depresji, poniżej poziomu morza.

Szanghaj – historia

Zachodnia część obecnego Szanghaju została zasiedlona ok. 6 tys. lat temu. Była to mała wioska rybacka i taką pozostała przez kilka kolejnych tysiącleci. W okresie imperium, ok. 746 r., założono w tym miejscu port morski. Znajdowało się w nim 13 świątyń i 7 pagód, a zarządzał nim Mi Fu – ceniony nauczyciel i artysta dynastii Song. Rozwój miejscowości sprawił, że w 1074 r. nadano jej prawa należne miastu. W 1172 r. powstał falochron, a także umocniono wybrzeże, dzięki czemu stała się możliwa rozbudowa portu.

W czasach dynastii Ming w 1554 r. zbudowano potężne mury dla ochrony przez japońskimi piratami – miały 10 m wysokości i 5 km obwodu. W 1602 r. postawiona została Świątynia Boga Miasta – było to wyjątkowe wyróżnienie, do tej pory zarezerwowane dla miast będących siedzibami cesarzy; było to symboliczne podkreślenie znaczenia Szanghaju dla państwa.

XIX wiek

W XIX w. Szanghaj stał się miastem o znaczeniu międzynarodowym, gdyż Europejczycy zrozumieli, że jest on bramą do miejscowości leżących w dorzeczu Jangcy, a także jednym z najważniejszych pod każdym względem miast Chin. Dlatego podczas I wojny opiumowej Brytyjczycy okupowali miasto, a po jej zakończeniu Szanghaj stał się jednym z pięciu tzw. miast traktatowych, w których możliwy był handel z zagranicą.

W drugiej połowie XIX w. miasto przechodziło wyjątkowo burzliwy okres. Chiny znajdowały się wówczas pod silną presją ze strony potęg kolonialnych – Wielkiej Brytanii i Francji, a także rosnących w siłę Stanów Zjednoczonych. Efektem tego w mieście powstały strefy, w których mogli osiedlać się przybysze z tych krajów, nie mogli tego zaś robić Chińczycy, co oczywiście wzbudziło niepokoje. O miasto toczyły się częste walki, a jego znaczna część została zrujnowana, przez co w 1863 r. Brytyjczycy i Amerykanie musieli zrzec się swoich stref jako rozliczenia za straty.

Pod koniec XIX w. wybuchła wojna japońsko-chińska, zakończona klęską Chin. Japonia stała się kolejną potęgą mającą wpływy w Szanghaju i rozpoczęła industrializację miasta. Tym sposobem miasto stało się ogromną metropolią i najważniejszym centrum finansowym Dalekiego Wschodu, a w 1927 r. uznano go osobną, niezależnie zarządzaną prowincją. Od 1937 r. do końca II wojny światowej Szanghaj był okupowany przez Japończyków. Nie odniosło zbyt wielkich strat, przez co stało się celem podróży wielu uchodźców z różnych stron świata, również z Europy.

XX wiek

W 1949 r. miasto zostało zajęte przez siły komunistyczne, po czym nowe władze rozpoczęły budowę wielu kombinatów przemysłowych. Szanghaj rozwijał się intensywnie nawet w okresie rewolucji kulturalnej, która przyniosła straszliwe spustoszenia Państwu Środka.

Od 1992 r., gdy wiadomo było, że układ sił na świecie nieodwracalnie się zmienił, władze Chin rozpoczęły kontrolowane otwarcie Szanghaju na świat, przypominając o jego dotychczasowej roli jako centrum finansowego i ważnego portu, a także reklamując jako prężny, nowoczesny ośrodek handlowy. Od tego czasu rozpoczął się intensywny wzrost gospodarczy Szanghaju, który trwa nieprzerwanie do dzisiaj, a samo miasto rywalizuje z Hongkongiem i tytuł gospodarczej stolicy kraju.

Szanghaj – geografia

Szanghaj jest położony u ujścia Jangcy, na wschodnim wybrzeżu Chin. Ląd, na którym znajduje się miasto, to osady naniesione przez rzekę, jak również sztuczne połacie terenu i naturalne oraz sztuczne wyspy. Z tego powodu grunty są tu dość luźne, przez co budowa wieżowców wymaga osadzania ich na potężnych betonowych podporach wbitych głęboko w ziemię.

Obecnie Szanghaj zajmuje powierzchnię 6341 km². Teren jest tutaj niemal zupełnie płaski, przeciętna wysokość gruntu to tylko 4 m. Jedynie na południowym zachodzie znajduje się kilka wzniesień, z których najwyższe ma 103 m. Na terenie miasta w 2018 r. mieszkało 24 237 800 osób, co czyni Szanghaj najludniejszym miastem Chin (choć jako miasto wydzielone, większe jest Chongqing – 30 484 300 mieszkańców). Gęstość zaludnienia wynosi 3800 os./km². Cała metropolia liczy zaś 34 mln mieszkańców.

W Szanghaju, jak w całym kraju, rządzi Komunistyczna Partia Chin. Najwyższą władzę sprawuje Sekretarz Komitetu Miejskiego Partii pełniący de facto funkcję burmistrza. Komitet liczy sobie 12 członków. Władze miasta są zależne od postanowień władz centralnych, niemniej w porównaniu z resztą kraju cieszą się stosunkowo dużą autonomią. W mieście istnieje 18 dzielnic, każda z nich ma swój własny ratusz i radę, której zadaniem jest wprowadzanie w życie postanowień Komitetu Miejskiego.

Szanghaj – klimat

Szanghaj leży w strefie klimatu subtropikalnego. Średnia temperatura roczna to 15,8°C. Występują tu cztery pory roku. Zimy są łagodne i wilgotne, ale północno-zachodnie wiatry znad Syberii przynoszą nocą spadki temperatury poniżej zera. Najchłodniejszym miesiącem jest styczeń z temperaturą ok. 2°C. Rocznie zdarza się średnio 6 dni z opadami śniegu.

Lata w Szanghaju są gorące i również wilgotne, średnio przez 8 dni utrzymuje się temperatura powyżej 35°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 32,2°C. Przez całe lato nad miastem często przechodzą burze, a na przełomie lata i jesieni zdarzają się tajfuny. Za najprzyjaźniejsze dla turystów pory roku uważa się wiosnę i jesień, kiedy panują temperatury w okolicach 20°C, przy czym jesień jest dodatkowo słoneczna i sucha.

Szanghaj – architektura

Ze swoją bogatą historią w Szanghaju można znaleźć szereg różnych stylów architektonicznych. Można tu znaleźć budynki secesyjne, a także w stylu Art Deco – miasto jest największym na świecie skupiskiem budowli tego typu, budowanych masowo w latach 20. XX w. Poza tym w mieście można napotkać także budowle socrealistyczne, jedne z najbardziej oryginalnych i najcenniejszych na świecie, gdyż były dostosowane do miejscowej, historycznej zabudowy.

Specyficznym, niespotykanym nigdzie indziej na świecie stylem, jest shikumen (co oznacza „kamienne schowki”). Są to zwykle dwupiętrowe budynki zbudowane z szarej cegły, w których froncie znajdują się ciężkie, drewniane drzwi osadzone z bogato zdobionej futrynie. Przez 1937 r. w takich domach mieszkało aż 80% mieszkańców miasta.

Od lat 90. XX w. w Szanghaju powstają kolejne drapacze chmur – obecnie miasto jest piątym na świecie skupiskiem budynków mających powyżej 11 kondygnacji – jest ich tu ponad 20 tys., przy czym ponad 1000 ma więcej niż 30 kondygnacji, a 5 osiąga wysokość ponad 300 m. Najwyższy z nich to Shanghai Tower mierzący 632 m – jest ro najwyższy budynek w Chinach i drugi najwyższy na świecie. Warto też wspomnieć o Jin Mao Tower – liczącym 421 m wieżowcu, jednym z najbardziej znanych w świecie. Jego projekt nawiązuje do tradycyjnej chińskiej architektury, a przy tym jest niezwykle nowoczesny – odporny na trzęsienia ziemi oraz tajfuny.

Szanghaj – transport

Szanghaj to przykład miasta z doskonale rozwiniętym systemem transportu publicznego. Opiera się on na autobusach, trolejbusach i metrze. Obecnie istnieje tutaj 1000 linii autobusowych i 16 linii metra. System ten jest na bieżąco rozwijany i dostosowywany do potrzeb ludności. Istnieje tu również kolej magnetyczna łącząca miasto z jednym z lotnisk.

Miasto obsługują dwa porty lotnicze. Do miasta dobiegają 4 ważne linie kolejowe, jest to również największy w kraju węzeł drogowy. Autostrady i drogi przelotowe przecinają również samo miasto po specjalnych estakadach. Znajduje się tu również port morski, pod względem ilości przeładunków największy na świecie. W 2005 zbudowano daleko na morzu port Yangshan, który łączy się ze stałym lądem za pośrednictwem 32-km mostu.

Szanghaj – kultura

Szanghaj od setek lat był ważnym centrum kulturalnym, a także uważany jest za miejsce narodzin nowoczesnych Chin. To tutaj tworzyli czołowi chińscy pisarze; tutaj również narodziła się chińska kinematografia, mimo że obecnie miasto nie pełni już ważnej funkcji w przemyśle filmowym. Szanghaj jest też ważnym ośrodkiem naukowym – znajdują się tu czołowe uniwersytety i uczelnie medyczne oraz ekonomiczne. W związku z rozwojem przemysłu elektronicznego i morskiego mieszczą się tu także uczelnie techniczne i związane z okrętownictwem oraz rybołówstwem.

Ogromną rolę w mieście odgrywa także turystyka. Do najważniejszych miejsc godnych zwiedzenia należą Plac Ludowy i ogród Yuyuan. W mieście znajdują się wręcz setki interesujących budowli, w tym najstarsza oraz największa budowla sakralna w mieście – świątynia Longhua, a także liczne kościoły chrześcijańskie, w tym katedra Xujiahui i sobór Ikony Matki Bożej „Wstawienniczka Za Grzesznych” oraz synagogi i meczety. Osoby interesujące się nieco nowszą historia chętnie obejrzą mieszkanie Czang Kaj-Szeka oraz budynek, w którym po raz pierwszy zebrała się Komunistyczna Partia Chin. Warto dodać, że w Szanghaju znajduje się najwyższy na świecie pomnik Chopina zaprojektowany przez Chinkę, która studiowała na warszawskiej ASP.

Szczegółowe dane

Szanghaj

• Angielska nazwa: Shanghai
• Chińska nazwa: 上海市
• Powstanie osady: 4000 r. p.n.e.
• Założenie:
  • Qinglong Town 746 r.
  • Szanghaj 1292 r.
  • gmina 7 lipca 1927 r.
• Powierzchnia: 6341 km² (powierzchnia Warszawy: 517 km²)
• Liczba ludności: 24 237 800 (w 2018 r.)
• Obszar metropolitalny: 34 000 000 osób
• Gęstość zaludnienia: 3800 os./km²
• PKB Szanghaju: 495 mld USD (PKB Polski: 524 mld USD)

Szanghaj – ciekawostki

• Shanghai Tower to jeden z najnowocześniejszych budynków na świecie. Jest tak zbudowany, by zmniejszyć nacisk wywierany przez wiatr, a także umożliwić zbieranie deszczówki w celach użytkowych i energii przez turbiny wiatrowe.
• W Szanghaju znajduje się największa sieć autobusowa (1543 linie), najrozleglejsza sieć metra (704 km i 414 stacji), najstarsza sieć trolejbusowa (otwarta w 1904 r.) i najszybsza kolej komercyjna (magnetyczna, 430 km/h) na świecie.
• Do niedawna mieszkańcy Szanghaju posługiwali się specyficznym dialektem zamiast obowiązującego urzędowego mandaryńskiego, przez co wielu Chińczyków spoza miasta prawie nie rozumiało miejscowych. Obecnie zmienia się to ze względu na rzesze przyjezdnych.

Polecamy

• Podróże DinoAnimals
• Parki Narodowe
• Wodospady
• Jeziora
• Góry
• Rzeki
• Morza