São Paulo (Sao Paulo)
Wielki biznes, wieżowce, ruchliwe ulice – to wszystko kojarzy się nam raczej z półkulą północną. Tymczasem tętniące życiem metropolie istnieją również na południu. Wśród nich wyróżnia się Sao Paulo. Kiedy mówimy o Sao Paulo, słowo „naj” pojawi się nie raz. Jest to największe miasto Brazylii, Półkuli Zachodniej i Południowej. Jest też największym na świecie miastem, w którym używa się języka portugalskiego. Pod względem liczby ludności jest 4. największym miastem świata. Wytwarza aż 10,7% brazylijskiego PKB i jest siedzibą 63% brazylijskich korporacji. Sao Paulo oznacza po polsku „Święty Paweł”. Miano to jest pamiątką po pierwszej osadzie zbudowanej tu przez Europejczyków, a była nią misja jezuicka pod wezwaniem świętego Pawła.
Historia São Paulo
Region znany dzisiaj jako Sao Paulo był w epoce przedkolumbijskiej znany jako Piratininga i zamieszkiwał go lud Tupi. Dzielił się on na kilka plemion, które dość zgodnie dzieliły między siebie te ziemie. W XVI w. przybyli tu Portugalczycy, którzy 25 stycznia 1554 r. założyli Misję Świętego Pawła. Powstało tu również kolegium jezuickie, w którym działało 12 zakonników. Początkowo osada składała się z kilku prostych chałup stojących na gołej ziemi, zbudowanych przez indiańskich robotników zgodnie z ich stylem.
Prze kolejne dwa stulecia Sao Paulo było niewielką, biedną i izolowaną wioską. Paulistas, czyli mieszkańcy Sao Paulo, uprawiali tylko tyle ziemi, by wyżywić okolicznych mieszkańców. Dostęp do wioski położonej głęboko w lesie, między korytami dwóch rzek, był niezwykle trudny. Jednak 23 kwietnia 1681 r. markiz de Cascais, który zarządzał miejscową prowincją, właśnie tam przeniósł swoją siedzibę właśnie ze względu na walory obronne.
XVII wiek
W XVII w. Sao Paulo było jedną z najbiedniejszych kolonii portugalskich, a jednocześnie było siedzibą władz. Aby więc podnieść jego pozycję, Paulistas pozwolili na to, by wioska stała się ośrodkiem handlu niewolnikami sprowadzanymi z Afryki. Potem w 1690 r. w pobliskim regionie Minas Gerais odkryto złoto – na tę wieść do Sao Paulo ściągnęło wielu osadników. Osada stała się siedzibą bandeitantes – podróżników, którzy organizowali wyprawy badawcze w głąb kontynentu. Rozrost osady sprawił, że 11 lipca 1711 r. przyznano jej prawa miejskie. W XVIII w. żyła złota się wyczerpała, jednak miasto nadal się rozwijało, gdyż na terenach wokół powstały rozległe plantacje trzciny cukrowej.
XIX wiek
W 1822 r. w Sao Paulo ogłoszono niepodległość Brazylii. 5 lat później otworzono tu uniwersytet, który dzisiaj jest znany jako Uniwersytet Sao Paulo. Napływ studentów był kolejnym impulsem do rozwoju miasta, które w dodatku stało się ważnym punktem handlu kawą. W 1888 r. zniesiono w Brazylii niewolnictwo; miasto zaczęło cierpieć na brak siły roboczej. Do miasta zaczęły nadciągać tłumy imigrantów głównie z Włoch, Japonii i Portugalii.
XX wiek
W 1932 r. doszło do powstania konstytucjonalistów będącego efektem ruiny gospodarczej, do jakiej doprowadziły ówczesne dyktatorskie rządy. Po 87 dniach walk o miasto zginęło niemal 4 tys. osób. Po zakończeniu walk powstańcy musieli się poddać, niemniej uzyskali amnestię. Powstanie to jest uważane za ostatni konflikt zbrojny w historii Brazylii.
Geografia São Paulo
Sao Paulo leży w stanie o tej samej nazwie, w południowo-wschodniej Brazylii. Miasto położone jest na płaskowyżu niedaleko pasma Serra do Mar, na wysokości średnio 799 m n.p.m. Jest odległe od wybrzeży Atlantyku zaledwie o 70 km. Jest to teren stabilny, nigdy nie notowano tu najmniejszych wstrząsów sejsmicznych.
Określenie „Sao Paulo” jest wbrew pozorom bardzo nieprecyzyjne, gdyż tym mianem określa się najczęściej „Grande Sao Paulo” (Wielkie Sao Paulo). Faktycznie jest to związek aż 39 miast o łącznej liczbie ludności 21,1 mln. Wśród nich największym jest właśnie Sao Paulo liczące ponad 11 mln mieszkańców. Często używa się też zwrotu „Rozszerzony kompleks metropolitalny Sao Paulo”, który ma łącznie aż 32 mln mieszkańców, co czyniłoby go drugim tego typu tworem na świecie, zaraz po Tokio.
Jest to najbardziej wielokulturowe miasto w Brazylii. Żyje tu wielu potomków imigrantów z Włoch i Japonii, a także Brazylii, Niemiec i Litwy.
Klimat São Paulo
Sao Paulo znajduje się w strefie klimatu wilgotnego subtropikalnego. Lato trwa od stycznia do marca temperatury sięgają powyżej 28°C, czasami tylko spadając do 18°C. Przez ok. 4 tygodnie przekraczają 30°C. Zimą (od czerwca do września) temperatury wahają się w zakresie 12-22°C. Wyjątkowo, na skutek rzadko spotykanych układów prądów powietrznych, na peryferiach metropolii zdarzają się zimą duże spadki temperatury, np. 25 czerwca 1918 r. zanotowano tu –3,2°C.
W Sao Paulo istnieją cztery pory roku. Zima jest ciepła, z niewielkimi opadami, lato zaś deszczowe i upalne. Opady sięgają rocznie 1454 mm, przy czym najwyższe są w grudniu. Sao Paulo leży w strefie cyklonów i czasem pada ich ofiarą, zdarzają się tam również tornada. Poza tym miasto znane jest z bardzo gwałtownych zmian pogody – Paulistas mówią, że można tu przeżyć wszystkie cztery pory roku w jeden dzień. Dzieje się tak, gdyż rankiem do miasta dociera zimne powietrze znad oceanu, podczas gdy po południu znajduje się ono pod wpływem gorącego powietrza z głębi lądu.
Z powodu gęstej zabudowy, ruchu ulicznego i wieżowców odczuwalna w mieście temperatura jest znacznie wyższa niż rzeczywista. Skutkiem tego są też bardzo ciepłe noce, pomijając kilka zimowych tygodni.
Sao Paulo boryka się z problemem suszy, która od kilku lat dotyka miasto. Jest to skutek wylesiania, spadku poziomu wód gruntowych oraz zmian klimatycznych.
Architektura São Paulo
Jako miasto wielokulturowe, Sao Paulo ma bardzo niejednolitą strukturę. Jednak najwięcej sławnych budowli pochodzi z okresu dominacji modernizmu. W mieście znajduje się wiele budynków o wartości historycznej. Wśród nich znajduje się wiele kościołów różnych religii, często o fantazyjnych kształtach.
Obecny wygląd i rozkład ulic miasto zawdzięcza głównie trzem wielkim przebudowom, jakie miały tu miejsce w XX w. Obecnie centrum miasta zajmują wieżowce, zaś dookoła dominuje niska zabudowa. Jednak w miarę spójna do niedawna tkanka miejska jest rozrywana z powodu powstawania nowoczesnych osiedli, które są praktycznie obszarami zamkniętymi. Jest to tłumaczone względami bezpieczeństwa. Między nimi znajdują się favelas – dzielnice nędzy, w których żyje dziś ok. 11% mieszkańców. Faktycznie powstawanie takich zamkniętych osiedli generuje liczne konflikty i w oczach samych Paulistas podkreśla nierówności społeczne.
Transport w São Paulo
Sao Paulo jest doskonale skomunikowane z innymi miastami, zwłaszcza leżącymi blisko wybrzeża Atlantyku. Najważniejsze są dwie autostrady – Anchieta i Imigrantes. Na krótkim odcinku pokonują one las deszczowy. Poza tym przez miasto przebiega 10 autostrad, a całe „Wielkie Sao Paulo” opasa obwodnica.
Co do transportu lotniczego, Sao Paulo ma trzy lotniska. Jedno z nich obsługuje połączenia międzynarodowe, drugie wyłącznie krajowe i regionalne, zaś trzecie – loty prywatne. Te trzy lotniska są łącznie 15 najbardziej obciążonym węzłem lotniczym na świecie.
Sao Paulo ma trzy systemy kolei miejskiej. Jeden z nich to metro położone na terenie samego Sao Paulo, na które składa się 6 podziemnych linii o długości 101 km i liczące 89 stacji. Do tego należy doliczyć jedną linię jednoszynowej kolejki nadziemnej. Całą metropolię obsługuje 7 linii naziemnych o łącznej długości 370 km. Poza nią, na teren całego stanu wyjeżdżają pociągi dalekobieżne, które obsługują dwie stacje. Do miasta wjeżdża duża liczba pociągów towarowych, które dalej wiozą towary do portów na nabrzeżu.
Transport autobusowy w mieście tworzy aż 17 000 autobusów (plus 270 trolejbusów). Natomiast dalekobieżne autokary wjeżdżają na Tiete Bus Terminal – drugi największy dworzec autobusowy świata. Wyjeżdżają stamtąd na teren praktycznie całego kraju i nie tylko – łącznie Sao Paulo ma połączenia autobusowe z 1010 miastami w 5 krajach.
Ważnym środkiem transportu w mieście są też helikoptery. Jest ich tutaj najwięcej na świecie – 420 maszyn wykonujących 2000 lotów dziennie. Przewożą one głównie biznesmenów i ważnych klientów firm, ale służą też za powietrzne taksówki.
Kultura São Paulo
We wczesnej erze radia wielką postacią w mieście był śpiewak samby Adoniran Barbosa, który tworzył brazylijską muzykę dla imigrantów z Europy. Dzięki temu samba stała się znana i popularna na całym świecie. Później Sao Paulo było ważnym ośrodkiem, gdzie zaczynali tworzyć niemal wszyscy najwięksi twórcy muzyki w kraju.
Miasto do dzisiaj jest uznawane za najważniejszy ośrodek muzyczny w kraju. Znajduje się tu wiele sal koncertowych, oper i teatrów muzycznych. Poza tym liczne są tutaj festiwale na świeżym powietrzu, zwykle darmowe.
Sao Paulo jest też znane z wielu wydarzeń ze świata literatury. Liczne są tutaj również teatry, a mieszkańcy metropolii z dumą podkreślają, że pierwszym przedstawieniem były pokazy organizowane przez jezuitów jeszcze w XVI w. Charakterystyczne jest, że w swojej twórczości Paulistas podkreślają bliski związek z Portugalią, natomiast odcinają się od afrykańskiej części swojego dziedzictwa.
Sao Paulo jest też wielkim ośrodkiem naukowym. Znajdują się tu setki szkół podstawowych i średnich, a poza tym liczne uczelnie techniczne. Na terenie całego stanu Sao Paulo znajduje się aż 578 placówek mających status uczelni wyższych.
São Paulo w liczbach
- Powierzchnia miasta: 1521 km2
- Powierzchnia „Wielkiego Sao Paulo”: 7946 km2
- Liczba mieszkańców miasta: 12 252 023 (w 2019 r.)
- Liczba mieszkańców „Wielkiego Sao Paulo”: 21 650 00 (oficjalnie, w 2019 r.)
- Gęstość zaludnienia: 2714 os./km2
São Paulo – ciekawostki
- W Sao Paulo notuje się najwięcej uderzeń piorunów w całej Brazylii.
- Przez Sao Paulo przebiega Zwrotnik Koziorożca. Kiedy u nas jest najkrótszy dzień roku, Paulistas widzą słońce dokładnie w zenicie.
- W Sao Paulo istnieje więcej prowadzonych przez Japończyków barów sushi niż z miejscowymi specjałami.
- W Sao Paulo żyje więcej ludzi włoskiego pochodzenia niż w jakimkolwiek włoskim mieście. Rzym liczy sobie 2,5 mln mieszkańców, podczas gdy potomków włoskich imigrantów w Sao Paulo jest aż 4,5 mln.
Polecamy
Ciekawe