Prenocefal (Prenocephale) – zadziorny dinozaur

Prenocefal (Prenocephale)

Tym razem opowiemy co nieco o dinozaurze, który ma wiele wspólnego z żołnierzem i… Polską. Po pierwsze, wyjątkowa jest jego czaszka przypominająca hełm. Kolejną ciekawostką jest fakt, że prenocefal to odkrycie m.in. polskich naukowców, którzy wyruszyli na wyprawę paleontologiczną na Pustynię Gobi (w sumie często tam wyruszali, ale o tym już wiecie z innych artykułów). Są to jednak tylko dwie ciekawe informacje dotyczące mongolskiego dinozaura. W naszym artykule znajdziecie ich nieco więcej.

Klasyfikacja

• Gromada: zauropsydy
• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury ptasiomiedniczne
• Podrząd: cerapody
• Rodzina: pachycefalozaury
• Rodzaj: prenocefal
• Gatunki:
  • Prenocephale prenes – gatunek typowy
  • Prenocephale brevis
  • Prenocephale edmontonensis
  • Prenocephale goodwini

Datowanie i występowanie

Szacuje się, że prenocefal żył na naszej planecie pod koniec późnej kredy, w kampanie, czyli 83–66 mln lat temu (kampan i mastrycht). Miejscem jego występowania była dzisiejsza Mongolia. W okresie kredy obszar ten nie był jednak suchą pustynią, ale miejscem, gdzie występowały rozległe lasy górskie.

Podobne skamieniałości znaleziono również w formacji Kirtland w Kolorado i Nowym Meksyku. Bohater naszej dzisiejszej opowieści podróżował sobie zatem bez paszportu po różnych kontynentach. Fakt, nie było wtedy paszportów 😉

Odkrycie

Do tej pory odkryto prawie kompletną czaszkę i części szkieletu. Skamieliny były bardzo dobrze zachowane. Zebrano je w czasie polsko–mongolskiej wyprawy na pustynię Gobi. Nowy rodzaj dinozaura został nazwany i opisany w roku 1974.

Charakterystyka

Wygląd

Dinozaur ten został zidentyfikowany tylko na podstawie odnalezionej czaszki i kilku mniejszych kości. Jego wygląd jest zatem w większości domysłem opartym jednak na naukowych podstawach.

Naukowcy przedstawiają go jako zwierzę bardzo podobne do innych pachycefalozaurów. Mógł mieć zatem mocne ciało wyposażone w silną, krótką szyję, krótkie przednie kończyny i długie nogi. Szacuje się, że mierzył ok. 2,4 m długości, a jego ciężar wynosił ok. 130 kg.

Prenocefal mógł posiadać bardzo dobry wzrok – wskazują na to duże oczodoły. Zęby były natomiast proste, co mogłoby wskazywać na dietę roślinną.

Głowa prenocefala była podobna (ale nie identyczna) do głowy dinozaurów z rodzaju Stegoceras. To, co jest dla niej najbardziej charakterystyczne to twarda struktura na szczycie czaszki. Podejrzewa się jednak, że utwardzona czaszka nie powstawała w okresie embrionalnym, ale formowała się dopiero wtedy, gdy dinozaur stawał się dorosły. Ta gruba, kostna struktura prawdopodobnie pełniła rolę swoistego hełmu podczas walk z samcami w okresie godów.

Dieta

Naukowcy nie zdołali jeszcze odkryć, co jadł prenocefal. Budowa kości przedszczękowej i zęby z niej wyrastające wskazują, że dinozaur ten mógł mieć wyspecjalizowaną dietę. Sugeruje się również, że przejawiał wszystkożerność – spożywał owady i rośliny. Większość naukowców twierdzi jednak, że prenocefal żywił się liśćmi i owocami.

Szczegółowe dane

Prenocefal (Prenocephale)

• Długość ciała: 2,4 m
• Wysokość w biodrach: 1,2 m
• Waga: 130 kg
• Datowanie: późna kreda, 83–66 mln lat temu
• Występowanie: Mongolia, być może Kolorado i Nowy Meksyk

Prenocefal (Prenocephale) – ciekawostki

• Nazwę prenocephale można przetłumaczyć jako „pochyła, stroma głowa”. Ma ona związek z kształtem głowy przypominającym kopułę.
• Szczątki prenocefala są jednymi z najlepiej zachowanych materiałów paleontologicznych jakie kiedykolwiek znaleziono.
• Po odkryciu prenocefala zaczęto zastanawiać się, czy jego krewni – sferotol (Sphaerotholus) i homalocefal (Homalocephale) – są odrębnymi gatunkami czy może „nieletnimi” prenocefalami.
• Innym pachycefalozaurem żyjącym obok prenocefala był tylocefal (Tylocephale gilmorei).
• Pewnie nie uwierzycie, ale Polska Poczta wydała znaczek przedstawiający prenocefala 🙂