Żuraw – dostojny ptak

Żurawie (Gruidae)

Niewiele jest ptaków, które poruszają się z taką gracją jak żurawie. Ich słynny taniec godowy, charakterystyczny lot i nawoływanie pojawiały się wielokrotnie jako symbole w filmach i literaturze.

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Podgromada: Neornithes
• Rząd: żurawiowe
• Nadrodzina: Gruoidea
• Rodzina: żurawie

Rodzina Gruidae dzielona jest na dwie podrodziny:

• Koronniki (Balearicinae)
• Żurawie (Gruinae).

Koronniki, żurawie koroniaste (Balearicinae)

Koronniki dość łatwo odróżnić od pozostałych żurawi – posiadają wspaniałą koronę z piór na głowie, stąd ich nazwa. Koronniki w odróżnieniu od innych ptaków z rodziny żurawiowatych, siadają na drzewach i budują tam swoje gniazda. Na potrzeby niniejszego opracowania, nie będziemy czynili jednak aż tak szczegółowego podziału – wszystkie z omawianych ptaków będziemy określali mianem żurawi, choć nie jest to do końca ścisłe.

Żuraw to nie czapla…

Choć dość powszechnie utożsamiane, zapamiętajcie – żuraw nie jest czaplą. Żurawie należą do innej rodziny ptaków (Gruidae), podczas gdy czaple  (Ardeidae) należą do rodziny ptaków z rzędu pelikanowych (Pelecaniformes).

Najwyższe ptaki latające

Żurawie są bardzo dużymi ptakami – Żuraw stepowy (Grus virgo, Anthropoides virgo) – najmniejszy żuraw; Żuraw mandżurski (Grus japonensis) – najcięższy żuraw (jego masa u niektórych osobników może osiągać nawet 15 kg); Żuraw indyjski, zwany antygoną indyjską (Grus antigone) – najwyższy (180 cm) i najdłuższy ze wszystkich żurawi.

Szczegółowe dane/wymiary

Żuraw stepowy (Grus virgo, Anthropoides virgo) – najmniejszy z żurawi

• Długość 85-100 cm- Wysokość: 76 cm
• Rozpiętość skrzydeł: 155-180 cm
• Waga: 2-3 kg

Żuraw indyjski, antygona indyjska (Grus antigone) – najwyższy z żurawi

• Długość 85-100 cm
• Wysokość: do 180 cm
• Rozpiętość skrzydeł do 220-280 cm
• Waga: 6.8-8.4 kg

Żuraw mandżurski (Grus japonensis) – najcięższy z żurawi

• Długość 150-158 cm
• Wysokość: 120-150 cm
• Rozpiętość skrzydeł do 220-250 cm
• Waga: 7-10.5 kg (max. 15 kg)
• Długość życia: 30-40 lat (max. 70 lat w niewoli)

Charakterystyka

Wygląd

Wszystkie żurawie wyglądają bardzo wytwornie. Bogate i piękne upierzenie oraz gracja z jaką się poruszają pozostawiają na każdym niezapomniane wrażenie. Podczas okresu godowego odbywają niezwykłe tańce ciekawe. Jeden z gatunków żurawi żyjących w Australii tańczy w rzędach niczym tancerze na balu. W takim rzędzie tańczących żurawi może się pojawić do 30 ptaków – widok wiec jest niezapomniany i często zapiera dech w piersiach.

Występowanie

Żurawie występują na południu Europy, na Kaukazie oraz w Afryce, Ameryce Północnej i Australii. Poszczególne gatunki łatwo rozróżnić, gdyż różnią się między sobą kolorowymi plamami występującymi najczęściej na głowie i szyi. Większość żurawi odbywa sezonowe wędrówki (żuraw mandżurski (Grus japonensis) występujący na terenie Japonii jest osiadły wędrówki odbywają jego krewniacy zamieszkujący kontynentalną część Azji). Kiedy nadchodzi europejska jesień, wyruszają w długą podróż do ciepłych krajów, najczęściej do Afryki północnej, podobnie jak czynią to bociany.

Pożywienie

Ulubionymi miejscami żurawi są śródleśne bagna i łąki, porośnięte gęstą bagienną roślinnością. Dobrze czują się także w pobliżu brzegów jezior i rzek. Ptaki te żywią się głównie pędami roślin i nasionami, nieraz jednak polują na żaby i inne drobne zwierzęta występujące w pobliżu wody. Większość gatunków żurawi jest aktywna w nocy.

Taniec godowy

W czasie okresu godowego żurawie odbywają bardzo ciekawe tańce. Początkowo krążą wokół siebie z rozłożonymi skrzydłami, miarowo pochylając i podnosząc głowy. Potem wykonują skok w górę na wysokość niemal 4 m, po czym wolno opadają na ziemię.

Żurawie łączą się w pary na całe życie. Swoje gniazda budują na ziemi używając do tego celu butwiejących części roślin wodnych i traw. Wyjątkiem są wcześniej wspomniane Koronniki, które gniazdują również na drzewach.

Porozumiewanie

Żurawie porozumiewają się między sobą przy pomocy bardzo donośnych okrzyków. Dzięki nim ptaki ostrzegają się przed niebezpieczeństwem. Odgłosy te służą również do nawiązywania kontaktów towarzyskich oraz… pozdrowień.

Żurawie – ciekawostki

• Stado żurawi podczas lotu tworzy klucz w kształcie litery V lub skośny szereg.
• W trakcie lotu żuawie wydają donośny głos – klangor żurawi –  przypominający odgłos trąbki. Można go usłyszeć w promieniu kilku kilometrów
• Pisklęta żurawi wychodzą z gniazda już po 24 godzinach od wyklucia.
• Żurawie zakładają gniazda w odległości nie większej niż 1,5 km od wody.
• Wysiadywaniem jaj zajmują się oboje rodzice.
• Żurawie mają jedną z najdłuższych w świecie zwierząt tchawic, której długość może dochodzić do 1,5 m.
• Największe gatunki osiągają wysokość 1,8 m, a rozpiętość skrzydeł prawie 280 cm.
• Najcięższe żurawie mogą ważyć nawet 15 kg
• Żurawie żyjące w Australii wykonują grupowe tańce w rzędach po około trzydzieści ptaków, niczym tancerze na balu.
• Żuraw jest obok czapli bohaterem wiersza Jana Brzechwy pod tytułem „Żuraw i czapla„. Oba ptaki nie potrafią pójść na kompromis w sprawie swojego ożenku.
• W 1957 roku został nakręcony film produkcji ZSRR – Lecą Żurawie (ros. Летят журавли). To jedyny film radziecki, który otrzymał główną nagrodę na festiwalu filmowym w Cannes.
• Żurawie mandżurskie w niewoli mogą żyć nawet 70 lat. To jedne z najdłużej żyjących ptaków.

Polecamy

• Bociany
• Czaple
• Flamingi
• Łabędzie
• Ptaki