Wąż zbożowy (Pantherophis guttatus)

Wąż zbożowy (Pantherophis guttatus)

Jego spokojne usposobienie, niezbyt duże rozmiary, ładny wzór na ciele i raczej proste zasady opieki powodują, że wąż zbożowy stał się popularnym zwierzęciem domowym. W środowisku naturalnym jest to jednak skuteczny łowca – dusiciel, wspinacz i złodziejaszek. Okazuje się także bardzo efektywnym pomocnikiem człowieka w walce z gryzoniami niszczącymi uprawy zbóż.

Dzięki poniższemu artykułowi dowiecie się, że silną stroną węża zbożowego jest nie tylko atrakcyjny wygląd, ale także zachowanie godne drapieżnika z krwi i kości.

Klasyfikacja

• Gromada: gady
• Rząd: łuskonośne
• Podrząd: węże
• Rodzaj: Pantherophis
• Gatunek: wąż zbożowy

Występowanie

Występuje we wschodniej części USA, od południowego New Jersey przez Florydę aż po Luizjanę i część Kentucky. Spotykany jest także w Teksasie. Największe populacje zamieszkują Florydę i południowo-wschodnie rejony Stanów Zjednoczonych.

Siedliska

Preferuje zalesione zbocza skalne, łąki, gaje, niewielkie formacje leśne, a także opuszczone budynki, stodoły oraz inne magazyny przeznaczone do przechowywania zboża.

Do ok. 4 miesiąca życia pełza wyłącznie po ziemi, ale z czasem może wspinać się na drzewa, skały i inne pionowe powierzchnie.

W regionach chłodniejszych, zwłaszcza zimą, zapada w stan hibernacji. W klimacie umiarkowanym, kiedy temperatury spadają, szuka schronienia w szczelinach skalnych. Gdy robi się ciepło, kieruje się na powierzchnię, aby zażyć ciepła płynącego z promieni słonecznych.

Charakterystyka

Wygląd

Dorosłe osobniki osiągają zazwyczaj długość 120-140 cm. Większość przedstawicieli gatunku ma ubarwienie pomarańczowe lub żółto-brązowe, ozdobione dodatkowo dużymi czerwonymi plamami o czarnych brzegach. Część brzuszna pokryta jest natomiast rzędem biało-czarnych łusek, dlatego wzór ten przypomina szachownicę.

W obrębie gatunku widoczna jest jednak bardzo duża różnorodność kolorów i wzorów. W tym względzie wiele zależy od wieku danego węża, a także od miejsca, w którym mieszka. Spotyka się na przykład osobniki srebrnoszare z pomarańczowymi znaczeniami (głównie na Florydzie). Inna odmiana węża zbożowego charakteryzuje się białym tłem, na którym widnieją czerwone lub pomarańczowe, niemal identyczne plamy.

Wiele z tych odmian (a jest ich około 20) to jednak wynik hodowli selektywnej – węże zbożowe są bowiem bardzo popularnymi zwierzętami terrariowymi. Istnieje również sporo hybryd, które rzadko występują w stanie dzikim, ale często w niewoli. Węże zbożowe krzyżowane są z kuzynami z rodzaju Pantherophis, Pituophis i Lampropeltis.

Dieta i sposób polowania

Na wolności nie jada codziennie, ale co kilka dni. Młode polują na płazy i małe jaszczurki, osobniki dorosłe zaś na nieco większą ofiarę, np. myszy, szczury, ptaki i nietoperze.

Nie zalicza się do węży jadowitych, jest bowiem dusicielem. Najpierw wgryza się w ofiarę, aby dobrze się do niej „przeczepić”. Następnie zwija się w jeden lub kilka zwojów, otaczając zdobycz swym ciałem. Potem mocno zaciska się wokół upolowanego zwierzęcia. Uścisk zwalnia, gdy ofiara udusi się (choć zdarza się, że połyka żywą zdobycz). Po zabiciu drapieżnik połyka pokarm w całości.

Tryb życia

Dobrze wspina się po drzewach, skąd może kraść niestrzeżone jaja ptaków. Ponadto łatwo wślizguje się do opuszczonych budynków, gdzie pokarmu w postaci gryzoni ma pod dostatkiem. Kiedy jednak nie poluje, czas spędza pod ziemią, grasując w norach gryzoni. W ciągu dnia ukrywa się zazwyczaj pod luźną korą drzewną, skałami, głazami i innymi tworami, pod które może się wślizgnąć.

Zmysły i komunikacja

Ma raczej słaby wzrok, dlatego opiera się na innym zmyśle – węchu. Dzięki rozwidlonemu językowi potrafi wychwycić cząsteczki zapachowe unoszące się w powietrzu, a następnie przekazać je do ulokowanego przy ustach narządu Jacobsona. W ten sposób skutecznie porusza się w swym otoczeniu.

Ciałem wyczuwa wibracje z podłoża, za pomocą których ustala gdzie znajduje się mała zdobycz lub duży drapieżnik. Nie posiada za to ucha zewnętrznego, ale ma dobrze rozwinięte ucho wewnętrzne.

Z innymi osobnikami komunikuje się w ten sam sposób co większość węży i tylko w sezonie rozrodczym. W tym czasie samce wysyłają feromony, które są wyłapywane przez samice. Poza okresem godowym komunikacja wewnątrzgatunkowa zdarza się rzadko, ponieważ wąż zbożowy to zwierzę samotnicze.

Rozmnażanie

Sezon rozrodczy trwa od marca do maja. Zaloty polegają na dotyku i wysyłaniu sygnałów chemicznych. Potem dochodzi do kopulacji.

W jednym lęgu pojawia się 10-30 jaj (średnio 10-15), z których w okolicach maja-lipca wykluwają się młode. Po 60-65 dniach ciąży samica składa je w gnijącym pniu, stosie rozkładających się roślin lub w innym miejscu, w którym jest dostatecznie ciepło i wilgotno.

Rodzice nie opiekują się jajami. Noworodki mierzą zazwyczaj 25-38 cm długości, a dojrzałość płciową osiągają po 18-36 miesiącach.

Szczegółowe dane/wymiary

Wąż zbożowy (Pantherophis guttatus)

• Długość ciała: 61-182 cm, zazwyczaj 120-140 cm
• Waga: 400-500 g (do 900 g)
• Długość życia: na wolności 6-8 lat, w niewoli nawet do 23 lat
  

Wąż zbożowy – ciekawostki

• Kiedy wąż zbożowy zrzuca starą skórę, trzyma się z dala od innych zwierząt, a w kontakcie z nimi może być agresywny.
• Istnieje hodowlana odmiana węża zbożowego, która jest niemal pozbawiona łusek (posiada jednak pewną ich ilość, choć mniejszą niż przeciętne osobniki). Pokrywają one jednak w całości część brzuszną. Przykłady bezłuskich węży innych gatunków spotyka się czasem w środowisku naturalnym.
• Wąż zbożowy nie jest groźny dla człowieka, a wręcz przeciwnie – bardzo mu pomaga. Gatunek ten kontroluje bowiem liczbę gryzoni szkodzących uprawom i rozprzestrzeniających choroby.

Polecamy

• Węże
• Jad węży
• Kobry
• Najbardziej jadowite węże świata – TOP 10
• Najdłuższe węże – TOP 10
  
• Titanoboa