AzjaNosorożceSsakiZwierzęta

Nosorożec indyjski, pancerny

Nosorożec indyjski / Nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis)

Jedno z największych zwierząt lądowych świata, a zarazem jeden z najmniej przyjaznych względem innych nosorożców. Choć można go podziwiać w niejednym ogrodzie zoologicznym, w niewoli nie czuje się dobrze, a przynajmniej nie na tyle, aby swobodnie się rozmnażać. Zwierzę, które dla swych pobratymców może być wyjątkowo brutalne, potrafi przejawiać rozczulające zachowania.

Klasyfikacja

  • Gromada: ssaki
  • Rząd: nieparzystokopytne
  • Rodzina: nosorożcowate
  • Rodzaj: Rhinoceros
  • Gatunek: nosorożec indyjski/nosorożec pancerny
Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis).

Występowanie i siedliska

W przeszłości przebywał w całej północnej części subkontynentu indyjskiego po Indus, Ganges i Brahmaputrę, od Pakistanu do birmańskiej granicy Indii, w części Nepalu, Bangladeszu, Bhutanu. Znajdował też się w samej Birmie, południowych Chinach i Indochinach. Lubił bagienne sawanny i łąki nizinnego pasu Teraj i Brahmaputry, ale w związku z niszczeniem siedlisk i zmian klimatycznych populacja nosorożca pancernego stale malała przez cały wiek XIX.

Dziś spotykany tylko w Teraj, obszarach bagiennych południowego Nepalu, północnym stanie Indii Uttar Pradesh, północnym stanie Bihar oraz w dolinie Brahmaputry w Asamie. O historycznym zasięgu występowania nosorożca indyjskiego pisał Thomas C. Jerdon – angielski botanik, lekarz oraz jeden z pierwszych Europejczyków, który zainteresował się ptakami Indii.

Współcześnie tereny, na których przebywają nosorożce pancerne skurczyły się do kilku siedlisk południowego Nepalu, północnego Bengalu i doliny Brahmaputry. W latach ’80-tych zwierzęta te spotykano często w Parku Narodowym Manas w Bhutanie, dziś spotykane w miejscach eksploatowanych przez ludzi, ponieważ osady ludzkie zdominowały tamtejszy krajobraz. W związku z tym często widuje się je na polach uprawnych, pastwiskach i lasach wtórnych.

Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis).

Charakterystyka

Wielkość

Samce mierzą średnio 368 – 380 cm długości, wysokość w kłębie wynosi 163 – 193 cm, podczas gdy samice mierzą odpowiednio 310 – 340 cm i 147 – 173 cm. Masa osobników płci żeńskiej żyjących w ZOO w Bazylei wynosiła ok. 1600 kg, a samców ok. 2100 kg.

Róg

Zarówno na pyskach samców, jak i samic widoczny jest pojedynczy róg, natomiast młode go nie posiadają. Twór ten zbudowany jest z samej keratyny, zatem strukturą przypomina np. ludzkie paznokcie. Róg zaczyna rosnąć w mniej więcej 6 roku życia zwierzęcia, a u większości dorosłych mierzy ok. 25 cm długości, choć odnotowano przypadek, w którym mierzył 57,2 cm. Czubek jest nieco zakrzywiony ku głowie, szerokość na całej długości wynosi średnio 12 – 18,5 cm, jednak na czubku gwałtownie zwężą się, osiągając szerokość ok. zaledwie 55 mm. U osobników żyjących w niewoli róg ma szerokość przeciętnej gałki do drzwi, ponieważ zwierzę często wykorzystuje go do rozmaitych czynności powodujących jego ścieranie.

Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis).

„Pancerna” skóra

Nosorożec indyjski ma bardzo grubą, srebrno-brązową skórę, która w okolicach fałd jest różowa. Górna część kończyn i ramiona pokryte są guzami przypominającymi brodawki. Owłosienie jest ubogie, występuje bowiem tylko w postaci rzęs, pędzelków na czubkach uszu i ogona. Samce różnią się od samic grubą fałdą szyjną.

Dieta

Żywi się prawie wyłącznie trawą, choć zjada też liście, gałązki krzewów i drzew, owoce i rośliny wodne. Na żer wychodzi rano i wieczorem, a do pobierania pokarmu używa chwytnych warg. Jeśli trawy są zbyt wysokie, nosorożec udeptuje je, aby sięgały ust. Podobną technikę stosują matki, które uczą swoje młode zdobywać pokarm.

Młody nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis).

Zachowanie i tryb życia

Samotnik z wyboru

Poza okresem rozrodczym i matkami z dziećmi nosorożce indyjskie są samotnikami, choć czasem spotykają się nad wodopojem. Powierzchnia areału osobniczego samców wynosi średnio 2 – 8 km2 i zachodzą na siebie.

Dominujące osobniki płci męskiej tolerują inne samce przechodzące przez ich terytorium, wyjątkiem jest jednak okres godowy, kiedy dochodzi do groźnych w skutkach walk. Aktywność przejawiają nocą i wczesnym rankiem, natomiast środek dnia poświęcają na kąpiele w jeziorach, rzekach i stawach. Dzięki zaobserwowanym zachowaniom wiemy, że są świetnymi pływakami.

Naturalni wrogowie i choroby

W środowisku naturalnym nie mają wrogów poza tygrysami, które czasami zabijają niestrzeżone młode, jednak z dorosłym osobnikiem wielki kot nie ma zbytnich szans. Żyją w dobrych stosunkach ze szpakowatymi i czaplowatymi, które zjadają z ich skóry liczne bezkręgowce.

W spokojnym żywocie przeszkadzają im jednak bąkowate (owady), które często kąsają te wielkie ssaki. Gatunek jest podatny na wiele chorób pasożytniczych przenoszonych przez pijawki, kleszcze i nicienie. Często pojawia się wąglik, a nawet sepsa.

Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis).

Tymczasowe grupy społeczne

Choć na ogół samotne, nosorożce pancerne tworzą specyficzne grupy społeczne. Dorosłe samce zazwyczaj pozostają kawalerami, wyjątkami jest ruja i walki. Samice w większości również wybierają samotność, kiedy akurat nie wychowują młodych, ale matki zawsze trzymają swoje potomstwo blisko nawet do 4 roku życia, czasami pozwalając na przebywanie młodocianemu potomkowi w obecności nowo narodzonego cielaka.

Niedojrzałe samce i samice formują spójne grupy, natomiast grupa 2 – 3 młodych samców często żyje na skraju terytorium samca dominującego, prawdopodobnie w celu ochrony. Młode samice są nieco mniej uspołecznione od samców.

Nierzadko tworzą się grupy tymczasowe, które wspólnie tarzają się w nowych leśnych zbiornikach wodnych i błotnych, głównie w sezonie monsunowym, czyli między marcem, a kwietniem. Na grupę taką składa się ok. 10 osobników, może do niej należeć samiec alfa, samice oraz cielęta, niedojrzałe osobniki męskie nie mają natomiast prawa wstępu.

Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis).

Wokalizacje (dźwięki) – komunikacja

Nosorożec indyjski dysponuje szeroką gamą odgłosów, m.in. parskaniem, trąbieniem, beczeniem, ryczeniem, piskiem, dyszeniem, chrząkaniem, jęczeniem, dudnieniem. Do komunikowania się stosuje również zapach – dorosłe samce oddają mocz nawet na odległość 3 – 4 m z sobą. Często jest to forma komunikatu „Nie przeszkadzać”.

Podobnie do pozostałych gatunków nosorożca często wypróżnia się na duże gnojniki uformowane z odchodów innych nosorożców, ponieważ posiadają specjalne gruczoły zapachowe, dzięki którym zaznaczają swoją obecność. W związku z tym obserwatorzy często widzą samce chodzące z głowami przy ziemi, jakby węszące. Prawdopodobnie szukają w ten sposób samic.

Walki na niby

W grupie są zazwyczaj przyjazne, witając się z nowo przybyłymi poprzez kołysanie głową, wzajemne lizanie, trącanie nosami. Potrafią również uprawiać niby-walki, bawić się gałązkami, które trzymają w ustach. Głównymi inicjatorami „walk” są dorosłe samce, jednak prawdziwe walki między dominującymi samcami są główną przyczyną śmierci w obrębie gatunku, ponadto, w okresie godowym panowie są niebywale agresywni wobec samic: gonią je lub bezpośrednio atakują. W przeciwieństwie do nosorożców afrykańskich, walczących przy użyciu rogów, nosorożce indyjskie walczą za pomocą siekaczy.

Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis).

Rozmnażanie

W niewoli samce dojrzewają w 5 roku życia, ale status dominanta zdobywają znacznie później, kiedy będą wystarczająco duże. Samice w niewoli mogą rozmnażać się w ok. 4 roku życia, ale na wolności moment ten nadchodzi później, bo w ok. 6 roku. Prawdopodobnie głównym czynnikiem osiągnięcia dojrzałości płciowej jest zdobycie odpowiednio dużych gabarytów, aby móc się obronić przed agresywnymi samcami. Ciąża trwa ok. 15 miesięcy, a przerwa między porodami wynosi 34 – 51 miesięcy.

Populacja

Współczesna populacja żyjąca na wolności to ok. 3000 osobników, z których większość ok. 2000 żyje w Assam ( stan w północno-wschodnich Indiach).

W 2007 roku całkowitą populację oszacowano na 2,575 osobników, z których 2,200 żyło w rezerwatach:

  • Park Narodowy Kaziranga: 2329
  • Park Narodowy Jaldapara: 108
  • Pobitora Wildlife Sanctuary: 81
  • Park Narodowy Orang: 68
  • Gorumara: 27
  • Dudhwa Park Narodowy: 21
  • Park Narodowy Manas: 19
  • Katarniaghat Wildlife Sanctuary: 2

Populację w rezerwatach udaje się na przestrzeni ostatnich lat zwiększać. W Nepalu żyje ok. 500 nosorożców indyjskich.

Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis).

Nosorożec w kadrze filmowym

Poniżej załączamy krótki film prezentujący nosorożce indyjskie.

Szczegółowe dane i wymiary

Nosorożec indyjski/Nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis)

  • Długość ciała:
    • samce: 3,68 – 3,80 m
    • samice: 3,1 – 3,4 m
  • Wysokość w kłębie:
    • samce: 1,63 – 1,93 m
    • samice: 1,47 – 1,73 m
  • Długość czaszki: ponad 60 cm
  • Róg: 25 cm (rekord 57,2 cm)
  • Masa:
    • samce: ok. 2,1 t, największe samce osiągają 4 tony wagi.
    • samice: 1,6 t
  • Długość życia: do 40 lat w niewoli (rekordzista dożył 47 lat)
Nosorożec indyjski lubi się kąpać.

Nosorożec indyjski, pancerny – ciekawostki

  • Nosorożec pancerny jest gatunkiem lokalnie wymarłym w Pakistanie
  • Nosorożec pancerny jest drugim co do wielkości zwierzęciem lądowym Azji, zaraz po słoniu indyjskim.
  • Nosorożec jest drugim co do wielkości nosorożcem. Większy jest od niego tylko nosorożec biały, choć rekordowe osobniki nosorożca czarnego potrafią ważyć więcej. niż przeciętne nosorożce indyjskie W rankingu światowym zajmuje 5. miejsce spośród największych zwierząt lądowych.
  • Najcięższy udokumentowany nosorożec indyjski ważył ok. 4 ton.
  • Może biegać z prędkością dochodzącą do 55 km/h na krótkich dystansach. Ponadto, dysponuje świetnym węchem i słucham, słaby jest natomiast wzrok.
  • Nosorożec indyjski lubi się kąpać.
  • Nosorożec indyjski był bardzo trudny w rozmnażaniu w niewoli. Pierwsze szczęśliwe narodziny miały miejsce w Katmandu, w roku 1826, na kolejne trzeba było czekać prawie 100 lat. Mistrzem w hodowli indyjskich nosorożców jest Ogród Zoologiczny w Bazylei (Szwajcaria) – tylko w roku 2012 przyszły tam na świat 33 cielęta. Oznacza to, że większość nosorożców indyjskich w niewoli ma związek ze sztuczną populacją z Bazylei.
  • Główną przyczyną narażenia na wyginięcie jest kłusownictwo, którego celem jest zdobywanie rogów. Kłusownicy wykorzystują kilka sposobów zabijania nosorożców: strzelanie (zajmują się tym nierzadko strzelcy wyborowi), rażenie prądem, łapanie w pułapkę (wykopane doły w taki sposób, aby kłusownik mógł swobodniej odciąć róg), dodawanie trucizn (np. trutki na szczury, pestycydy) do lizawek, stosowanie włóczni lub pętli przecinającej skórę i powodującej uduszenie.
Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis)..

Polecamy


Baza Dinozaurów

Jeden komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button