Sójka zwyczajna, sójka żołędziówka (Garrulus glandarius)
Powyższy przydomek sójki zwyczajnej wywodzi się z celtyckiego określenia Schreachag choille, co dosłownie można przetłumaczyć jako wspomniany „leśny krzykacz”. Mimo jednak głośnego usposobienia, ptaki te są nieufne i zazwyczaj skryte pośród liści – łatwiej je usłyszeć, niż zobaczyć. A szkoda, bo bohaterowie dzisiejszego artykułu cieszyliby oko pięknym, kontrastowym upierzeniem, nietypowym dla znanych nam krukowatych.
Klasyfikacja
- Gromada: ptaki
- Rząd: wróblowe
- Rodzina: krukowate
- Rodzaj: Garrulus
- Gatunek: sójka zwyczajna
- Inne nazwy: sójka, sójka żołędziówka
W obrębie gatunku sklasyfikowano 33 podgatunki (podział ten jest kwestią sporną), które z kolei podzielono na 7/8 grup. Poszczególne podgatunki bardzo różnią się od siebie pod względem ubarwienia, dlatego szczegółowa klasyfikacja bardzo pomaga w identyfikacji.
Występowanie
Spotykamy ją w wielu zakątkach świata: od zachodniej Europy przez północno–zachodnią Afrykę, subkontynent indyjski, aż po wschodnie wybrzeże Azji oraz Azję Południowo–Wschodnią.
Siedliska
Ulubionym siedliskiem sójki są lasy liściaste i iglaste, gęsto porośnięte dębami parki, ogrody oraz sady. Najchętniej wybiera formacje leśne, w których dominują buki, graby i dęby. Osobniki z północy preferują drzewa szpilkowe i brzozy.
Wędrówki
Ptaki z południowych i zachodnich terenów prowadzą osiadły tryb życia. Populacje wschodnie i północne migrują w okresie zimowym na południe w poszukiwaniu żywności. Mogą podróżować w niewielkich stadach.
Wybierać się jak sójka za morze?
Jan Brzechwa stworzył wiersz pt.: „Sójka”, w którym opisuje zachowanie tytułowej bohaterki. W utworze tym ptak marzy o wyprawie za morze, jednak z jakiegoś powodu zwiedza tylko miasta w Polsce. Na podstawie tego wiersza upowszechniło się powiedzenie „Wybierać się jak sójka za morze”. Opisuje ono kogoś, kto długo szykuje się do dalekiej podróży, ale nie może ruszyć z miejsca.
Dlaczego poeta wybrał właśnie sójkę na opisanie podobnych zachowań? Być może zaobserwowano, że są to ptaki częściowo osiadłe, które na jesień formują małe stada wędrujące jedynie po lasach lub przemieszczające się na niewielkie odległości (część migruje jedynie na południe Europy). Mogło to sprawiać wrażenie, jakby szykowały się do dalekiej migracji, ale „wybrać się nie mogą” – nie odlatywały na duże odległości. „„Trudno [bowiem] jest się rozstać z krajem”.
Charakterystyka
Wygląd
Sójka jest bliską kuzynką krukowatych, takich jak gawron czy kruk zwyczajny (Corvus corax). W przeciwieństwie do nich posiada jednak jasne, barwne upierzenie. Pióra na korpusie mają odcień różowawobrązowy, gardło i podbrzusze białawe, ogon jest czarny, a przednia część skrzydeł posiada niebiesko–czarny wzór. Pozostała część skrzydeł mieni się szarościami i brązem. Pod oczami widnieje czarny pas, tworzący charakterystyczne „wąsy”. Na czubku głowy dostrzeżemy natomiast czarną koronę. Osobniki młodociane (niedojrzałe płciowo) mają ciemnoczerwony odcień piór, co odróżnia je od rodziców.
Rozmiary
Sójka zwyczajna osiąga 32-36 cm długości, 54-58 cm rozpiętości skrzydeł i ciężar 150-190 g.
Dźwięki
Najczęściej emituje odgłosy przypominające głośne, ochrypłe skrzeczenie. W ten sposób porozumiewa się z innymi sójkami, a także ogłasza, że jest w niebezpieczeństwie. Poza surowym, głośnym krzykiem, może jednak miękko ćwierkać.
Dieta
W sezonie rozrodczym żywi się przeważnie bezkręgowcami: gąsienicami i owadami przebywającymi na drzewach. Podobnie do swych sprytnych kuzynów chętnie podkrada jaja oraz porywa pisklęta innym gatunkom ptaków. Jesienią i zimą woli jeść nasiona, owoce, żołędzie i kasztany. Sójka często zakopuje żołędzie w ściółce leśnej lub pod niską roślinnością. Dzięki temu latem można obserwować sporo pędów młodych buków. Sójka to zatem wspaniały ogrodnik.
Rozmnażanie
Wiosną sójki poszukują partnerów, z którymi mogą zbudować gniazdo. Tworzenie lęgowisk odbywa się z reguły pod koniec kwietnia. Konstrukcja, mierząca średnio 30 cm średnicy, zbudowana jest z gałązek, natomiast dno wyścielone zostaje trawą, miękkimi korzeniami i kępkami sierści oraz piór. Zanim jednak dojdzie do tego ważnego momentu, partnerzy muszą odbyć gody.
Gody
W czasie wiosennych zalotów samiec stawia ogon i skrzydła, aby zaprezentować się samicy w pełnej okazałości. Samce w tym czasie mogą być bojowo nastawione, o czym świadczy postawiony na głowie czub. Dodatkowo stają się mocno terytorialne, dlatego przeganiają roczne potomstwo ze swego obszaru. Poza sezonem rozrodczym rodzice tolerują jednak młode na swych areałach.
Między kwietniem i majem (czasem dopiero w czerwcu) sójki zbierają się w duże grupy, w których dochodzi do zalotów. W jednej takiej grupie może znajdować się od 3 do ponad 30 osobników obu płci. W tym czasie samce mogą gonić samice i popisywać się przed nimi.
Samica składa 3-10 jaj, ale inkubacją zajmuje się matka i ojciec – wysiadują jaja na zmianę przez ok. 16 dni. Inne źródła podają jednak, że wysiadywanie jaj to zajęcie tylko dla samicy.
Po wykluciu rodzice karmią młode przez ok. 20 dni, potem pisklęta opuszczają gniazdo. Mimo to pozostają w bliskiej relacji z rodzicami, którzy w dalszym ciągu je karmią i przebywają z nimi przez całą nadchodzącą jesień. Po około 2-3 latach młode sójki mogą się rozmnażać.
Szczegółowe dane /wymiary
Sójka zwyczajna (Garrulus glandarius)
- Długość ciała: 32-36 cm
- Rozpiętość skrzydeł: 54-58 cm
- Waga: 150-190 g
- Długość życia na wolności: 16 lat
Sójka zwyczajna – ciekawostki
- Na niektórych terenach występowania sójki rejestrowano na wysokości ok. 4000 m n.p.m.
- Sójka potrafi swym głosem naśladować niektóre ptaki drapieżne, np. myszołowa. Ta umiejętność udawania drapieżnego zwierzęcia nazywana jest mimikrą. Stanowi ona przystosowanie ochronne przed wrogami naturalnymi.
- Europejska populacja sójki zwyczajnej obejmować może 6-13 milionów par lęgowych, czyli 18-39 milionów osobników. Nasz kontynent stanowiłby zatem 25-49% całkowitego zasięgu występowania tego ptaka, który szacowany jest na 36,7-156 milionów osobników dorosłych.
- Powszechnie uważa się, że sójki odgrywają kluczową rolę w rozroście lasów dębowych.
Polecamy
Moja mama dała się nabrać sójce, kiedy ta naśladowała miauczenie jej kota 🙂 Nie mogła sama uwierzyć, ale to fakt.
U nas w ogrodzie jest gniazdo sójek. Mama i tata sójek potrafią naśladować kota a nawet psa. Bardzo nie lubią kota sąsiadów i jeśli tylko pojawi się na ogrodzie to starają się go przegonić .