Marabut afrykański – najbrzydszy ptak świata?

Marabut afrykański (Leptoptilos crumeniferus).

Z pewnością nie należy do najpiękniejszych ptaków świata 🙂 Wiele osób będzie również zdziwionych ale to „nieco” brzydszy kuzyn naszego bociana białego (Ciconia ciconia). Tak samo jednak inteligentny i intrygujący. Posępny wygląd może przywoływać na myśl ponure sceny z filmów grozy, ale nie zmienia to faktu, że marabut afrykański jest godnym uwagi zwierzęciem.

Klasyfikacja.

• Gromada: ptaki
• Nadrząd: neognatyczne
• Rząd: bocianowe
• Rodzina: bocianowate
• Rodzaj: Leptoptilos
• Gatunek: marabut afrykański
  

Występowanie.

Przebywa na obszarze prawie całej Afryki na południe od Sahary, preferuje siedliska podmokłe, jak i suche: sawanny, lasostepy, okolice słodkich i słonych zbiorników wodnych (najczęściej wybiera wysychające akweny). Nierzadko spotykany w pobliżu siedzib ludzkich, zwłaszcza rybackich wiosek, rzeźni i przy wysypiskach śmieci.

Wygląd.

Przez wielu uznawany za jednego z najbrzydszych ptaków świata. Marabut może osiągać 152 cm wysokości i ważyć nawet 9 kg, rozpiętością skrzydeł dorównuje kondorom, a nawet je przebija. Rozpiętość jego skrzydeł dochodzi bowiem do 3,2 m, a czasami nawet do 3,7 m (podobnie jak u albatrosa wędrownego).

Z reguły rozpiętość skrzydeł marabuta mieści się jednak między 2,25 a 2,87 m, czyli około 30 cm mniej od kondora wielkiego (Vultur gryphus) i prawie 60 cm mniej od największych gatunków albatrosów (Diomedeidae) i pelikanów (Pelecanidae).

Marabuta bardzo łatwo rozpoznać ze względu na niezwykły wygląd, na który składają się duże rozmiary, łysa głowa i szyja, czarne pióra na skrzydłach i grzbiecie oraz białe upierzenie brzucha.

Wyróżnia go także niebywale długi różowy dziób, worek skórny na szyi, biała kryza, czarne nogi i skrzydła.

Dymorfizm płciowy pod względem upierzenia nie występuje, kolorem różnią się jedynie osobniki młodociane, które mają pióra w odcieniach brązu i o wiele mniejszy dziób.

Dieta i sposób polowania.

Nie tylko wyglądem przypomina kondory, jest im bliski również z uwagi na preferencje żywieniowe – jada najczęściej padlinę, a głowa i szyja pozbawione piór podobnie jak u sępów (z którymi de facto często ucztuje), bardzo mu to ułatwiają.

U obu gatunków ptaków łysa głowa zapobiega zabrudzeniu piór szybko krzepnącą krwią i innymi płynami ustrojowymi martwych zwierząt, dzięki czemu ptakowi znacznie szybciej idzie oczyszczanie ciała po posiłku. Ptak jest na tyle przystosowany do padlinożerności, że potrafi zjeść skórę i kał – nie ma praktycznie części ciała martwej zwierzyny, której nie byłby w stanie połknąć.

Marabut czasami żywi się również ptakami, np. pisklętami wikłaczy (Quelea), gołębiami (Columbidae), pelikanami, pisklętami kormoranów (Phalacrocoracidae), a nawet flamingami (Phoenicopteridae).

W sezonie lęgowym przerzuca się na małe, żywe ofiary, ponieważ pisklęta muszą spożywać świeże mięso, aby przeżyć. Częstym łupem w tym czasie stają się ryby, żaby, owady, jaja, małe ssaki i gady (np. małe krokodyle i ich jaja).

Kiedy marabut poszukuje padliny, często śledzi sępy, które są lepiej przystosowane do tego rodzaju diety, ponieważ ich zakrzywione dzioby sprawnie przecinają skórę i porcjują mięso. Marabut podchodzi wtedy do sępa, bierze od niego kawałek mięsa  (może dochodzić do potyczek) lub czeka, aż wszystkie ptaki najedzą się i odlecą.

Oba gatunki pełnią bardzo ważną funkcję – oczyszczają środowisko z martwych ciał, co zapobiega rozprzestrzenianiu się chorób.

Poza padliną marabut chętnie sięga po śmieci, niektóre osobniki uzależniły się wręcz od ludzkich osiedli i setki tych ogromnych ptaków można spotkać na miejskich wysypiskach Afryki. Nie jest wybredny – zjada praktycznie wszystko, co człowiek jest w stanie wyrzucić, w tym buty czy kawałki metalu.

Usposobienie i rozmnażanie.

Podobnie jak większość bocianowatych marabut należy do ptaków towarzyskich, tworzących kolonie, w których znaleźć się może 50 – 60 par, choć zdarzają się społeczności liczące ich kilka tysięcy. W porze suchej, gdy jedzenia dla padlinożerców jest sporo na skutek wysychających zbiorników wodnych, buduje gniazda nadrzewne i składa w nich 2 – 3 białe jaja.

Marabut nie wydaje żadnych „ptasich” odgłosów poza typowym, bocianim klekotem podczas okresu godowego.

W tym czasie używa także worka gardłowego do wydawania specyficznych dźwięków. Jaja wysiaduje zarówno samica jak i samiec przez 30 – 50 dni, po 95 – 115 dniach od wyklucia pisklęta obrastają w pióra, po ok. 4 – 5 latach osiągają dojrzałość płciową.

Marabut – największa rozpiętość skrzydeł.

Choć średnia rozpiętość skrzydeł marabuta afrykańskiego jest mniejsza od wielu ptaków (albatrosa wędrownego, kondora czy pelikanów), to jednak największe osobniki pośród marabutów posiadają skrzydła, których rozpiętość może wynosić nawet 370 cm. Wg niektórych źródeł dokonano pomiaru osobnika, którego rozpiętość skrzydeł wynosiła 406 cm! Niemniej jednak największy zweryfikowany pomiar to 319 cm. W związku z tym jednak naukowcy przyjęli, iż marabut jest ptakiem o największej rozpiętości skrzydeł pośród wszystkich współcześnie żyjących ptaków.

Szczegółowe dane i wymiary.

Marabut afrykański (Leptoptilos crumeniferus).

• Długość: 120 – 130 cm
• Wysokość: do 152 cm
• Rozpiętość skrzydeł: 2,25 – 2,87 m (maksymalnie 3,19 – 3,7 m)
• Długość dzioba: 26,4 – 35 cm
• Masa: 4,5 – 8 kg (maksymalnie 9 kg)
• Długość życia: ok. 20 lat w niewoli
  

Marabut afrykański – ciekawostki.

• Marabut czasem jest nazywany po angielsku Undertaker Bird ze wyglądu na jego sylwetkę oglądaną z tyłu: czarne pióra skrzydeł i grzbietu przypominają płaszcz, a chude nogi, biała kryza z piór i łysa głowa kojarzą się niektórym z właścicielem zakładu pogrzebowego…
• Mimo iż marabut żywi się często zgniłym już mięsem, które dla człowieka jest niejadalne i niebezpieczne, ptak ten czasem obmywa pokarm w wodzie, aby usunąć resztki gleby.
• Osobniki uzależnione od jedzenia ludzkich śmieci często atakują osoby, które nie chcą ich karmić.
• Marabuty pojawiają się tam, gdzie wybucha pożar lasu. Łatwo wtedy o zdobycz uciekającą przed ogniem.
• Puch marabuta wykorzystywany jest w kryminalistyce do wyrobu pędzli daktyloskopijnych.
• Pióra marabuta wykorzystywane są w wędkarstwie. Służą do wyrobu tzw. „much”.

Polecamy.

• Afryka
• Bociany
• Albatrosy
• Pelikany
• Kondory
• Sępy
• Orłosępy