DinozauryDinozaury drapieżneKreda

Największy tyranozaur

Król dinozaurów jest tylko jeden - część 2

Redakcja DinoAnimals.pl Redakcja DinoAnimals.pl22 maja 2018
130

Największe tyranozaury

Artykuł pt. Król dinozaurów jest tylko jeden wykazał, że Tyrannosaurus rex jest największym znanym teropodem i tego tytułu nadal nie stracił. Jednak fanów wielkich teropodów bardzo nurtuje jeszcze jedno pytanie, mianowicie który z osobników tyranozaura jest największy? Znanych jest co ponad 50 osobników Tyrannosaurus rex, ale istnieją setki pojedynczych szczątków również przypisanych do tego gatunku. Wszyscy znają słynny okaz nazwany „Sue” (FMNH PR2081), to najbardziej kompletny i w dodatku największy znany osobnik tyranozaura, ale czy na pewno? Od lat trwa dyskusja na temat rzekomych większych osobników tyranozaura.

Który z osobników tyranozaura jest największy?

Na to pytanie odpowiedź nie jest prosta. W Internecie możemy znaleźć setki porównań, komentarzy i szacunków wielkości dla różnych osobników tyranozaura. Czy więc naprawdę istnieją szczątki sugerujące większe rozmiary niż te które ma „Sue”? Można natknąć się na informacje o rozmiarach rzędu 14-15 metrów dla niektórych osobników, bazując na skalowaniach i porównaniach. Główny problem tego typu danych polega jednak na tym, że rzekome większe tyranozaury są znane z bardzo niekompletnych szczątków. Często tego typu szacunki opierają się tylko na pojedynczych kościach.

Znamy wiele okazów tyranozaura i wiadomo już, że poszczególne kości u danych osobników nie są do siebie proporcjonalne. Np. u Sue kość szczękowa jest większa od holotypu aż o 25%, łopatka o 20%, żuchwa o 15%, kość udowa o 3%, piszczele są tej samej długości a paliczki nawet o 5% krótsze. Z tego wniosek jest prosty, jeśli znalibyśmy tylko kość szczękową u Sue to na podstawie holotypu można by ustalić rozmiar na 14,9 m (holotyp został oszacowany przez Hartmana na 11,9 m) gdzie w rzeczywistości mierzy 12,3 m. Dlatego wszystkie tego typu porównania są bardzo niepewne i obarczone dużą możliwością błędu. Jednak zapewne jest co najmniej kilka osobników rozmiarami zbliżonymi do Sue lub być może nawet większych.

Czaszka T.rexa.

UCMP 137538

Tego osobnika szacuję się na nawet 15-16 m długości. W Internecie można spotkać dziesiątki tego typu porównań. Jednak co ciekawe to porównanie bazuje tylko na rozmiarach jednego paliczka! Można powiedzieć że nawet Amphicoelias fragillimus był lepiej poznany niż ten okaz. Co ciekawe wymiary tego paliczka nie są większe od tych u Sue, jak wyskalowano na podstawie danych, osobnik ten prawdopodobnie był porównywalnych lub raczej nieco mniejszych rozmiarów niż Sue. W dodatku materiał ten może nawet nie należeć do Tyrannosaurus rex, są bowiem opinie, że paliczek należy do przedstawiciela terizinozaurów.

Tyranozaur (Tyrannosaurus) – porównanie wielkości paliczków

MOR 008

Szacowany przez wielu do ogromnych rozmiarów, na podstawie czaszki mierzącej 150 cm długości, co daje nam więcej niż u Sue. Większe rozmiary dla tego osobnika podawali już kiedyś nawet Paul i Mortimer, jednak później stwierdzono, że być może czaszka została zrekonstruowana w zły sposób i przez to przeszacowana. Jeśli czaszka miałaby długość 134 cm, to osobnik ten bazując na porównaniu z AMNH 5027 również byłby mniejszy od „Sue”.

Tyranozaur MOR 008

UCMP 118742

Kość szczękowa tego osobnika miała być podobno większa o 29% od AMNH 5027, okazało się jednak, że tak naprawdę jest większa o jakieś 14-18% (Larson 2008). Jeśli UCMP 118742 miał proporcje podobne do Sue to mierzył on „jedynie” 11,6-11,9 m długości.

MOR 1126

Osobnik którego w 2000 roku Horner szacował jako o 10% większego od Sue. Minęło jednak 18 lat a wciąż nie mamy pomiarów i opisu w publikacji naukowej. Jednak w jednej z prac opublikowano zdjęcie wraz ze skalą paliczka należącego do „Celeste” (MOR 1126), jego rozmiar jest około 5% większy jak u Sue. Na podstawie tego można szacować długość tego osobnika na być może 12,9 m i masę na 10 ton.

Należy przy tym pamiętać, że to jest tylko jedna mała kość palca i może nic nie znaczyć. Dopóki nie zostanie opublikowany dokładniejszy opis wraz z pomiarami nie można w żaden sposób lepiej oszacować wymiarów tego osobnika. Aczkolwiek MOR 1126 oraz MOR 1152 zostały oznaczone pierwotnie jako EKSTRA LARGE, gdzie Sue oznaczono jako LARGE. Być może więc te dwa osobniki są porównywalnych lub większych rozmiarów niż Sue.

Jak duży był MOR 1126 (Celeste)

Uzupełnienie artykułu na blogu, w artykule: Jak duży jest MOR 1126? (Tyrannosaurus rex)

Tyranozaur (Tyrannosaurus) – porównanie długości paliczków

MOR 1128

Osobnik ten ma taki sam obwód kości udowej jak Sue czyli 580 mm, co sugeruje być może masywne rozmiary.

RGM 792.000

Osobnik ten nazwany „Trix” jest jednym z najbardziej kompletnych, znaleziono bowiem około 75%-80% materiału. Na podstawie tego, długość tego osobnika szacuje się na 12-12,5 m. RGM 792.000 to prawdopodobnie stary, masywny osobnik zbliżony rozmiarami do Sue, jego szacunkowa masa to co najmniej 8 ton.

Trix – rekonstrukcja

MB.R.91216

Bardzo duży osobnik który według szacunków Franoysa miał czaszkę takiej samej długości co Sue, jednak smuklejszą. Osobnik ten został oszacowany na około 12,1-12,2 m długości i masę około 7,8 tony.

Podobne artykuły
MB.R.91216 (Tristan) – rekonstrukcja

Inne osobniki

Istnieje jeszcze co najmniej kilka dużych lub bardzo dużych osobników tyranozaura, przykładem mogą być osobniki nazwane jako „King Kong” oraz „Ivan”. Według nieoficjalnych danych mają one rozmiary w okolicach 12 metrów długości, jednak nie ma oficjalnych pomiarów dla poszczególnych kości oraz materiału do porównań, aby można było coś oszacować. Poniższa tabela zawiera szacunki dla większości znanych osobników tyranozaura, aczkolwiek znanych jest jeszcze wiele pojedynczych szczątków i przypisanych kości.

Nie jest pewne czy wszystkie faktycznie należą do Tyrannosaurus rex. W tabeli jednak zostali prawdopodobnie uwzględnieni wszyscy ważniejsi pretendenci do miana największego znanego teropoda. Należy jednak pamiętać, że większość wspomnianych osobników tyranozaura jest znanych z bardzo niekompletnego materiału dlatego szacunki te mogą być obarczone sporą możliwością błędu.

Największe okazy tyranozaurów

Lp.GatunekOsobnikNazwaDługość[m]Masa[tony]MetodaUwagi
1Tyrannosaurus rexFMNH PR2081„Sue”12,3 m8,4-8,8 tonGDIHartman, Franoys
2Tyrannosaurus rexAMNH 973Holotype11,9 m7,5 tonGDIFranoys
3Tyrannosaurus rexBHI 3033„Stan”11,8 m7,2-7,6 tonModelSellers, Bates
4Tyrannosaurus rexAMNH 5027–11,8 m6,9 tonGDI„SpinoInWonderland”
5Tyrannosaurus rexRGM 792.000„Trix”12-12,5 m8-8,5 ton ?Szacunek
6Tyrannosaurus rexMOR 555„Wankel rex”11,6 m6,1 tonModelBates
7Tyrannosaurus rexBHI 6230„Wyrex”11 m5,2 tonSzacunekBase femur length, gracile (base on MOR 555)
8Tyrannosaurus rexCMN coll.„Z-rex / Samson”11,9 m7,5-7,9 ton ?Szacunek(Femur Cir 560 mm)
9Tyrannosaurus rexBHI 4182„Fox / County rex”11,7-11,9 m ?7 ton ?Szacunek
10Tyrannosaurus rexRSM 2523.8„Scotty”13 m8,8 tony ?Szacunek(Femur Cir 590 mm)
11Tyrannosaurus rexMOR 1128„G-rex”11,7-12 m ?8,4 ton ?Szacunek(Femur Cir 580 mm)
12cf. Tyrannosaurus rexUCMP 137538–12,1 m ?8,5 ton ?Szacunek„SpinoInWonderland”
13Tyrannosaurus rexMOR 008–12-12,2 m ?7,2-7,7 ton ?Szacunek„SpinoInWonderland” (base on AMNH 5027)
14Tyrannosaurus rexMOR 1126„Celeste / C-rex”12,9 m ?10 ton ?Szacunek(pedal phalanx 5% bigger than Sue)
15Tyrannosaurus rexRTMP 81.12.1„Huxley rex”12 m ?7,9 ton ?Szacunek(Femur proportion)
16Tyrannosaurus rexMOR 980„Rigby / Peck’s rex”11,6-12,3 m ?6-7,3 ton ?Szacunek(gracile, base on MOR 555)
17Tyrannosaurus rexUCMP 118742–11,6-11,9 m ?7,3-8 ton ?SzacunekMortimer (94-97% Sue size)
18Tyrannosaurus rexMB.R.91216„Tristan”12,1-12,2 m7,8 ton ?SzacunekFranoys (young gracile)
19Tyrannosaurus rexBHI 4100„Duffy”10,7 m5 ton ?SzacunekSkull compare with Sue (young and gracile)
20Tyrannosaurus rexLACM 23844„Harley”12,3 m ?8 ton ?SzacunekSkull long as Sue but more gracile
21Tyrannosaurus rexCMI 2001.90.1„Bucky”10,9 m ?5-5,5 ton ?SzacunekBase on femur length (young)
22Tyrannosaurus rexMOR 009„Hager rex”10,3 m ?4,3 ton ?SzacunekBase on tibia length (base on MOR 555), Young
23Tyrannosaurus rexMOR 1125„Bob”10 m4 ton ?SzacunekBase on femur length (young)
24Tyrannosaurus rexRTMP 81.6.1„Black Beauty”11,2 m5,5 ton ?SzacunekBase on femur length, gracile
25Tyrannosaurus rexMOR 1152„F-rex”??–Extra Large specimen (similar too MOR 1126)
26Tyrannosaurus rex–„King Kong”12 m ?8 ton ?–65% complete, private colection
27Tyrannosaurus rexSDSM 12047„Mud Butte”??–Big specimen (Franoys)
28Tyrannosaurus rex =Dynamosaurus imperiosusAMNH 5866–11,1 m ?6,2-6,5 ton ?SzacunekBase on Mortimer estimate (compare with Sue)
29Tyrannosaurus rexUSNM 2110–11,7 m ?7,2-7,6 ton ?SzacunekBase on metatarsal (compare with Sue)
30Tyrannosaurus rexBHI 6242„Henry”11 m ?6-6,3 ton ?SzacunekBase on femur (compare with Sue)
31Tyrannosaurus rexBHI 6232–11 m ?6,4-6,7 ton ?SzacunekBase on femur (compare with Sue)
32Tyrannosaurus rexBHI 6233–10,3 m ?6,1-6,4 ton ?SzacunekBase on femur (compare with Sue)
33Tyrannosaurus rexBHI 6231–11,5 m ?7 ton ?SzacunekBase on humerus
34Tyrannosaurus rexCM 1400–11,5 m ?6,5 ton ?SzacunekBase on maxilla
35Tyrannosaurus rex
= Albertosaurus megagracilis		LACM 23845–9,2 m ?3 ton ?SzacunekBase on femur
36Tyrannosaurus rexDMNH 2827–9,8 m ?3,5 ton ?SzacunekBase on femur, fibula and scapula
37Tyrannosaurus rexBMRP 2006.4.4„Petey”7-7,4 m ?1,5 ton ?SzacunekMortimer
38Tyrannosaurus rexBMRP 2002.4.1„Jane”6,4 m680 kgSzacunekMortimer
39Tyrannosaurus rex–„Bowman”??–
40Tyrannosaurus rexNMMNH P-1013-1??–
41Tyrannosaurus rexUWGM 181–??–
42Tyrannosaurus rexLDP 977-2„Pete”9 m ?3 ton ?SzacunekMortimer
43Tyrannosaurus rex–„Barnum”??–
44Tyrannosaurus rex–„Tinker”8 m ?2 ton ?SzacunekMortimer
45Tyrannosaurus rex–„Ollie”??–
46Tyrannosaurus rex–REX B??–
47Tyrannosaurus rex–REX C??–
48Tyrannosaurus rexBHI 6248„Cope”??–
49Tyrannosaurus rex–„Monty”??–
50Tyrannosaurus rexUCRC PV1–8,5 m ?2,5 ton ?–Mortimer
51Tyrannosaurus rexUSNM 6183–9,6 m ?3-3,5 ton ?–base on femur
52Tyrannosaurus rexUMNH 110000–??–
53Tyrannosaurus rexMOR / USNM„Nathan / N-rex”??–
54Tyrannosaurus rexLACM 7509 / 10167„Thomas”10,36 m3,175 tony–
55Tyrannosaurus rex–„Wayne”??–
56Tyrannosaurus rex–„Ivan”12 m ?8 ton ?–

Konkluzja

Wydaje się, że największym tyranozaurem ciągle pozostaje „Sue”. Osobnik ten jest w dodatku najbardziej kompletny, najlepiej przebadany i pomierzony przez paleontologów. Obecnie długość tego osobnika szacuje się na 12,3 m a masę na podstawie GDI na 8,4 tony (Hartman) lub 8,8 tony (Franoys). Pozostałe osobniki mogą być większe ale nie muszą.

Na razie nie ma wystarczających dowodów na większe rozmiary u tyranozaura. Ponieważ jednak część opisanych osobników, mimo sporych już rozmiarów, była jeszcze stosunkowo młoda, dlatego można przypuszczać, że na odkrycie ciągle czekają większe i potężniejsze okazy Tyrannosaurus rex.

W każdym razie jedno jest niemal pewne, dzisiejszy stan wiedzy i badań daje podstawy do tego by śmiało twierdzić, że Tyrannosaurus rex zasługuje na swój tytuł Króla dinozaurów.

Uzupełnienie 2019

Nowa rekonstrukcja Scotty’ego (szkielet odkryty 1991 roku) wskazuje, iż umarł on w wieku ok. 28 lat.  Jego długość określono na 13 metrów a wagę na 8845 kg.

Największe okazy tyranozaurów AD 2021

Lp.GatunekOsobnikNazwaWielkość
DługośćMasa
1Tyrannosaurus rexFMNH PR2081„Sue”12,3 m9,1 t
2Tyrannosaurus rexCM 9380 (Holotype)„Carnegie”11,9 m7,5 t
3Tyrannosaurus rexBHI 3033„Stan”11,8 m7,7 t
4Tyrannosaurus rexAMNH 5027–11,9 m7,9 t
5Tyrannosaurus rexRGM 792.000„Trix”12,2 m8,8 t
6Tyrannosaurus rexMOR 555„Wankel rex”11,6 m6,1 t
7Tyrannosaurus rexBHI 6230„Wyrex”11,1 m ?5,4 t ?
8Tyrannosaurus rexCMN coll.„Z-rex/Samson”12 m8,2 t
9Tyrannosaurus rexBHI 4182„Fox/County rex”11,1 m ?6,6 t ?
10Tyrannosaurus rexRSM 2523.8„Scotty”12,5 m9,5 t
11Tyrannosaurus rexMOR 1128„G-rex”12 m ?9 t ?
12cf. Tyrannosaurus rexUCMP 137538–12,1 m ?8,5 t ?
13Tyrannosaurus rexMOR 008„Junior”12,5 m ?9,5 t ?
14Tyrannosaurus rexMOR 1126„Celeste/C-rex”13,1 m ?10,9 t ?
15Tyrannosaurus rexRTMP 81.12.1„Huxley rex”11,9 m8,2 t
16Tyrannosaurus rexMOR 980„Rigby/Peck’s rex”11,2 m5 t
17Tyrannosaurus rexUCMP 118742“The Berkley Tyrannosaurus”11,6 m ?7,6 t ?
18Tyrannosaurus rexMB.R.91216„Tristan”12,1 m7,9 t
19Tyrannosaurus rexBHI 4100„Duffy”10,4 m ?3,5 t ?
20Tyrannosaurus rexLACM 23844„Harley”12 m ?8,7 t ?
21Tyrannosaurus rexCMI 2001.90.1„Bucky”10,5 m5,1 t
22Tyrannosaurus rexMOR 009„Hager rex”10,3 m4,4 t
23Tyrannosaurus rexMOR 1125„Bob”10,4 m4,5 t
24Tyrannosaurus rexRTMP 81.6.1„Black Beauty”11 m4,3 t
25Tyrannosaurus rexMOR 1152„F-rex”??
26Tyrannosaurus rex–„King Kong”12 m ??
27Tyrannosaurus rexSDSM 12047„Mud Butte”12,5 m ?9,6 t ?
28Tyrannosaurus rex
=Dynamosaurus imperiosus		BMNH R7994–12 m ?6 t ?
29Tyrannosaurus rexUSNM 2110–11,7 m ??
30Tyrannosaurus rexBHI 6242„Henry”11 m6 t ?
31Tyrannosaurus rexBHI 6232–11 m6,5 t ?
32Tyrannosaurus rexBHI 6233–10,3 m ?4,6 t ?
33Tyrannosaurus rexBHI 6231–11,2 m ?5 t ?
34Tyrannosaurus rexNMMNH P-1013-1„Elephant Butte”12,4 m ?9,2 t ?
35Tyrannosaurus rex–„Ivan”12,2 m ??
36Tyrannosaurus rexCM 1400–11,5 m ?7,2 t ?
37Tyrannosaurus rex
= Albertosaurus megagracilis		LACM 23845–8,2 m2 t
38Tyrannosaurus rex–„Victoria”??
39Tyrannosaurus rexBMRP 2006.4.4„Petey”7,2 m1,4 t ?
40Tyrannosaurus rexBMRP 2002.4.1„Jane”6,35 m660 kg
41Tyrannosaurus rex–„Bowman”??
42Tyrannosaurus rexDMNH 2827–10,3 m ??
43Tyrannosaurus rexUWGM 181–??
44Tyrannosaurus rexLDP 977-2„Pete”9,4 m?
45Tyrannosaurus rex–„Barnum”??
46Tyrannosaurus rex–„Tinker”7,2 m ??
47Tyrannosaurus rex–REX A/”Ollie”??
48Tyrannosaurus rex–REX B/”Triceratops Alley rex”11,7 m ?7,5 t ?
49Tyrannosaurus rex–REX C+12 m ?+9 t ?
50Tyrannosaurus rexBHI 6248„Cope”??
51Tyrannosaurus rex–„Monty”10 m ??
52Tyrannosaurus rexUCRC PV1–8,1 m?
53Tyrannosaurus rexUSNM 6183–9,6 m?
54Tyrannosaurus rexYPM VPPU 016516–12 m ??
55Tyrannosaurus rexMOR/USNM„Nathan/N-rex”??
56Tyrannosaurus rexLACM 7509/10167„Thomas”10,4 m ??
57Tyrannosaurus rexUMNH 110000–??
58Tyrannosaurus rex–„Wayne”??
Sue – rekonstrukcja

Autor

Artykuł został opracowany przez Krzysztofa Stuchlika (Shahen). Zapraszamy na jego blog: Shahen Świat dinozaurów.

Polecamy

Tagi
Redakcja DinoAnimals.pl Redakcja DinoAnimals.pl22 maja 2018
130

Baza Dinozaurów
Pokaż 130 komentarzy

130 komentarzy

  1. Przyjmując jednak tę metodologię, to niemal wszelkie szacunki jakichkolwiek osobników dinozaurow oparte jedynie o nieliczne fragmenty są obarczone ogromnym błędem. Mam na myśli osobniki znane jedynie z pojedynczych kości jak np. futalognkozaur, peutazaur czy antarktozaur.

    Odpowiedz

    1. Owszem pamiętajmy że mowa o zwierzętach wymarłych. Wszystkie szacunki odnośnie dinozaurów są niepewne. Akurat futalognkozaur jest stosunkowo dosyć dobrze poznany a przynajmniej jest dosyć sporo materiału

      Odpowiedz

  2. Shahen, super zestawienie tyranozaurów. Brakowało tego. Osobiście liczyłem tan naprawdę jednak na tyranozaura w okolicach 14-15 metrów, ale na razie przyjdzie nam chyba na to poczekać, o ile w ogóle takiego odkryją. Być może w ogóle te gady nie były tak wielkie, bo przy takich rozmiarach każdy dodatkowy metr to pewnie tona albo więcej na wadze, więc 14 czy 15 metrowy tyranozaur to by się pewnie nie mógł zbyt żwawo ruszać na dwóch nogach.

    Odpowiedz

  3. Mimo wszystko myślę, że na odkrycie czekają większe tyranozaury, 13 metrów jest zapewne możliwe, a być może 14 i 15 m też. Poczekamy zobaczymy może się odnajdą takie osobniki jeszcze 😉

    Odpowiedz

    1. Shahen, a mógłbyś oszacować, uwzględniając wagę Sue, ile ważyłby taki hipotetyczny 13, 14 i 15 metrowy tyranozaur? Przyjmując oczywiście jako odniesienie długość i masę Sue, jako najbardziej kompletnego tyranozaura.

      Odpowiedz

      1. Jeśli miał by takie same proporcje jak Sue to 13 metrowy 9,9-10,4 tony. 14 metrowy- 12,4-13 ton a 15 metrowy – 15,2-16 ton- pierwsze liczby z przedziału to dla skalowania masy Sue jako 8,4 tony a drugie jako 8,8 tony

        Odpowiedz

  4. Z tymi gabarytami Reksa to jest w ogóle dość dziwna sprawa – w starych dinozaurowych książkach (takich sprzed np. 20 lat) podawali, że miał ok. 15 m dł. i ważył przy tym tylko 6 ton, a podług współczesnych szacunków 6 t. ważą osobniki zaledwie 11 – metrowe, zaś 15 – metrowe (o ile w ogóle istniały) musiałyby być aż 2,5 raza cięższe; ciekawe co wpłynęło na tak radykalną zmianę stanowiska naukowców ws. masywności T. Rex’a, orientuje się ktoś może na jakiej podstawie uważano go niegdyś za takiego chudzielca?

    Odpowiedz

    1. Ogólnie nie wiem co było tego powodem, 15 metrowa długośc to mogłobyć też przeszacowanie ogona chociaż wątpie. Generalnie Paul już chyba w 1988 roku podawał 12 metrów co do tyranozaura. Co do masy to różnie w literaturze już w tamtych czasach szacowano na 5-8 ton tyranozaura. To nie tak, że dla 15 metrowego. Też były różne metody szacowania masy.

      Odpowiedz

  5. Bardzo dobra kontynuacja twojego artykuły Shahen , co do realnej maksymalnej długości Tyrannosaurus rex to bardziej przychylał bym się do szacunku 13 metrów ( może minimalnie nieco ponad ) niż 14 – 15 metrów, btw Krzysztof możesz uzupełnić w tabeli długość i masę okazu Thomas , które szacunkowo wynoszą odpowiednio 10,36 metra i 3175 kilogramów.

    Odpowiedz

    1. Oczywiście 13 metrów jest bardziej możliwe niż wiecej, ale generalnie sądząc po tym co mamy to i 14-15 metrów może się zdarzyć, jeśli uda się odnaleźć starego naprawdę dużego tyranozaura.

      Odpowiedz

  6. Wracając do tematu miałem sposobność wymienienia kilku wiadomości mailowych z Anne Schulpem z Naturalis Biodiversity Center na temat okazu Trix , gdzie w odpowiedźi zwrotnej uzyskałem informacje , że szczegółowy opis RGM 792.000 jest obecnie w toku. Otrzymałem natomiast od niego w jednym załączniku grafikę z niektórymi danymi na temat długości poszczególnych kości – mianowicie : kość udowa 1230 mm : kość piszczelowa : 1120 mm ; kość śródstopia : 680 mm kość łonowa : 1360. czaszka : 1500 mm. Shahen czy mógłbyś się pokusić o szacunek dla Trix względem Sue, gdzie jej kość udowa ma : 1320 mm : kość piszczelowa : 1143 mm : kość śródstopia : 671 mm : kość łonowa : 1308 mm : czaszka : 1520 mm

    Odpowiedz

    1. Jak to dobrze, że mamy tu dwóch Krzysztofów, którzy są takimi pasjonatami dinozaurów. Panowie, jesteście nieocenieni! Dzięki Wam można naprawdę bardzo poszerzyć wiedzę w zakresie dinozaurów. Dzięki.

      Odpowiedz

      1. Dziękuje za miłe słowa, aczkolwiek ja przynajmniej aż tak dużo nie wniosłem tutaj na stronce. Nie zapominajcie o wielkiej pracy redakcji. Aczkolwiek jeśli macie jakieś pytania z tych dziedzin to zawsze warto pytać, bo niestety w tym wypadku „wujek google” nie zawsze prawdę Ci powie, w internecie krąży masa nieprawdziwych informacji,

        Odpowiedz

    2. To już coś NAPEWNO a powiedz mi nie ma tam czasem obwodu wału kości udowej albo jakieś pomiary trzonow kręgów grzbietowych lub pomiary żeber? Czy to co napisałeś to wszystko co masz?

      Odpowiedz

      1. Na chwile obecną to jedyne informacje jakie udało mi się uzyskać od Anne Schulpa , a nie chcę być zbyt nachalnym wysyłając do niego ( bynajmniej przez jakiś czas ) kolejnych wiadomości skoro określił, że praca nad szczegółowym opisem trawa. W sumie można by się pokusić mail do 4Visualization firmy która wykonała najbardziej szczegółowy skan 3d okazu Trix czy posiadają jakieś inne informację ponad te które podałem powyżej.

        Odpowiedz

          1. Robie ta liste na Forum Dinozaury.
            Na tej liscie nie ma rozmiarow NMMNH P-1013-1, ktory byl wiekszy od Sue.

  7. To prawda team Krzyśków na Dinoanimals daje rade dla mnie 2 najlepsze blogi o dinozaurach w całym necie. Jestem ciekawy jaki rozmiar Trix wyszacuje Shahen z porównanie danych z Sue które zamieścił Krzychu.

    Odpowiedz

  8. Patrząc na te pomiary to średnia z proporcji dała by wynik 12.18 m dla Trix oraz 8.16-8.54 tony. Ale ciężko powiedzieć. Tristan też ma czaszkę podobno o długości 152 cm tyle co Sue też ważna szerokość, rozstawienie żeber lub szerokość trzonow kręgów grzbietowych czy obwody kości długich

    Odpowiedz

    1. Dziękuję za oszacowanie Shahen w sumie wyszedł mi bardzo podobny wynik do twojego bo 12,11 metra długości i masa 8.19 – 8.61 tony. Gdy tylko uda mi się uzyskać jakieś nowe informacje to natychmiast dam znać , chyba że ty mnie uprzedzisz. Pozdrawiam.

      Odpowiedz

      1. Ogólnie teropody nie są moim głównym źródłem pracy dlatego nie uważam się za jakiegoś eksperta w dziedzinie teropodów. Nie kontaktowałem się też zabardzo z nikim w tych sprawach. Typu właśnie z paleontologami czy z muzeum. Dlatego moja Wiedza w kwestii tyranozaura jest ograniczona

        Odpowiedz

  10. Dzisiaj spędziłem 2 godziny na szacowaniu MOR 1126. Zrobiłem to sam bo wcześniejsze informacje pochodzą z szacunków kogoś innego. Dzisiaj przyjrzałem się jedynemu fragmentowi MOR 1126 jaki pojawił się w pracy. Jak znajdę czas napiszę post lub osobny artykuł na ten temat. Dosyć ciekawa sprawa

    Odpowiedz

    1. To jestem bardzo ciekawy, czy Celestete nie okaże się jednak największym potencjalnie największym osobnikiem tyranozaura. Na razie z tabeli (i nie tylko) wynika, że tak jest.

      Odpowiedz

      1. 10 – tonowa (zakładając, iż faktycznie tyle ważyła) Celeste kontra 11 – tonowy Tric UCMP 12861 (jak wyżej) o mamo cóż to by była za wojna, ileż ja bym oddała żeby coś takiego zobaczyć!…

        Odpowiedz

  11. Jeszcze większy okaz to AMNH 5040 czyli Triceratops maximus. Jakiś czas temu analizowałem osobniki Triceratops pod względem rozmiarów

    Odpowiedz

    2. Mam problem ze znalezieniem w necie czegokolwiek nt. wymiarów tego maximusa, jak duży on był wedle tej Twojej analizy?

      Odpowiedz

      1. Komentarz miał być tu bo wcześniej padło stwierdzenie o UCMP 12861. Triceratops maximus to ogromny osobnik opisany przez Browna w 1933 roku. Był około 45-50% większy od Triceratops brevicornus po porównaniu kręgów. Uwzględniając szerokość centrum jego kręgów szyjnych itd, przypuszczam, że czaszka musiała być niezwykle duza i masywna. Całego osobnika szacowałbym na około 8,8 m długości i 12 ton. Już w 1933 roku Brown twierdził, że ten okaz jest największym ceratopsem jakiego widział i badał (a widział ich ponad 500).

        Odpowiedz

        1. Największy ceratops?… Hmmmm, a czy przypadkiem Eotriceratopsy nie zdarzały się jeszcze większe niż 12 – tonowe, bo w przypadku Eotrica już nawet holotyp (który niekoniecznie musi być największym z odnalezionych osobników) jest porównywalnych gabarytów co ten Tricek maximus, bo ma wedle dwóch znanych mi oszacowań 8.5 albo nawet pełne 9 m długości?

          Odpowiedz

  12. Eotriceratops został odkryty już przez Browna, on widział te szczątki, mimo to twierdził, że AMNH 5040 jest jeszcze większy. Powiem tak ciężko jest zmierzyć kręgi szyjne Eotriceratopsa bo nie ma ich pomiarów w pracy. Aczkolwiek jest jeden kręg szyjny bodajże 4 który jest w skali. PAtrząc na długośc centrum jak i wysokość centrum to jest to mniej niż u AMNH 5040. Długość wstępnie wynosi 120 mm versus 105 mm na korzyść AMNH 5040, a wysokośc centrum wynosi jakieś 193 mm versus 174 mm ale cięzko powiedzieć idealnie bo nie ma zapisanych pomiarów dla Eotriceratops, tak czy inaczej wydaje się, że był mniejszy. A Brown widział obydwa osobniki i uznał, że większy jest AMNH 5040 co wydaje się być prawdą.

    Odpowiedz

  13. Według najnowszych odkryć tak dokladnie najnowszej czaszki tyranozaur mógł osiągac 17m długosc,11m wysokość i 14 ton masy a jego nacisk szczęk to 9 ton

    Odpowiedz

      1. Ale by to była dyskusja gdyby KCR się o tym dowiedział?
        Wymiary spino według KCR:
        20 m długości 10 m wysokości i tylko 9 ton wagi. A tu nam się trafił, jak Wiktor powiedział ,,autorytet’’

        Odpowiedz

  15. Paleontolodzy z Uniwersytetu Alebrta W USA ogłosili właśnie, że „Scotty” był większy od Sue. Sugerują, że Scotty ważył 8800 kg – więcej o 400 kg od Sue. Scotty mierzył 13 metrów, podczas gdy Sue 12.3 metra.
    Trwają prace nad rekonstrukcją szkieletu Scottiego, który będzie wystawiony w Royal Saskatchewan Museum. Szkielet Scottiego został znaleziony w 1991 roku. Scotty w chwili śmierci miał ok. 30 lat.

    Odpowiedz

    1. Według autorów RSM P2523.8 określany jest na 42,6 stopy co odpowiadało by 12,98 metra i faktycznie jest to dość spora różnica jeżeli chodzi długość całkowitą ciała , natomiast co do masy ciała to Philip J. Currie i współpracownicy określają masę Scotty na 8870 kilogramów jednocześnie wskazując że zakres różnicy tej masy może wykazywać (+/- 25%) co co daje wartość minimalną 6653 a maksymalną aż na 11087 kilogramów (masa Sue w tym opisie szacowana jest na 8426 kilogramów). Co ciekawe w lutym tego roku w pracy autorstwa Erica Snively i współpracowników wskazują na zakres masy Sue w przedziale od 9131 do 9657 kilogramów.

      Odpowiedz

      1. Przyjmując, że żaden z nich nie był otyły i były tej samej płci, to jednak Scotty, o 70 cm dłuższy powinien ważyć od Sue więcej.

        Odpowiedz

        1. W sumie ksywa Scotty wskazywała by na męskiego osobnika ale okaz klasyfikowany jest rodzaj żeński o masywnym morfotypie co rzeczywiście skłania do sugestii jakoby masa tego osobnika była bardziej zbliżona do tej drugiej wartości szacowanej masy.

          Odpowiedz

          1. Sue też klasyfikowana jest jako samica? Bo czytałem, że są wątpliwości dotyczące płci tego tyranozaura.

          2. To już by było głupie, gdyby Scotty był samicą a Sue samcem 🙂

  17. Larramendi (2016) podaje o długości 47 cm dla śladu Allosaurus jednak nie wiem dla jakiej wielkości osobnika trzeba by policzyć

    Odpowiedz

  18. Moja lista:
    1. Unnamed:
    ???
    2. Unnamed
    19.3 m
    1. Tufts-Love Rex
    Age 15: 12.19 m
    Age 18: 15.35 m
    Age 28: 16.09 m
    2. UCMP 118742
    Age 16: 11.88 m
    Age 18: 13.33 m
    Age 28: 13.97 m
    3. MOR 1126
    13.11 m
    4. F-Rex
    ???
    5. Scotty
    Age 28: 12.98 m
    6. Mud Butte Rex
    12.59 m
    7. Elephant Butte T-Rex
    12.47 m
    6. Sue
    Age 28: 12.35 m
    7. Stan
    Age 18: 11.78 m
    Age 28: 12.35 m

    Odpowiedz

        1. Uważam, że powinieneś napisać do Redakcji i poprowadzić blog. Masz bowiem dużą wiedzę i te wszystkie obliczenia mógłbyś ubrać w sensowne artykuły, a nie tylko komentarze.

          Odpowiedz

    3. Jaka metodą Anchornis obliczyłeś że niektóre z tych tyranozaurów mają 14 ,16 czy jak widzę nawet rekordowe 19 metrów skoro blogerzy siedzący naprawdę w tematyce dinozaurów jak Shahen czy Krzysztof z Czasu tytanów nigdy o takich nie wspominali.

      Odpowiedz

      1. Ten pierwszy jest stad:
        worthpoint.com/worthopedia/fossil-dinosaur-rex-humerus-montana-478255471
        Drugi:
        bonhams.com/auctions/17502/lot/1148
        Trzeci to Tufts-Love. To okaz ktory ma ok. 40 stop (12.19 m) i zaledwie 15 lat.
        Szacunek dlugosci dla wieku 28 lat wykonalem na podstawie pracy Franoysa.

        Odpowiedz

          1. Nie, nie jest Alamotyrannus to dwie niekonpletne czaszki z formacji Kirtland.

          2. Ogromne dinozaury o ktorych nigdy nie slyszeliscie
            Tam jest napisane ze to Alamotyrann

  19. Niżej pisałem w komwntarzu o tym. Rozmawiałem potem z Dalmanem i mówił o materiale Alamotyrannus. Praca na temat tego pojawi się niestety więcej szczegółów nie mogę zdradzić bo prosił oto sam Dalman.

    Odpowiedz

  20. Anchiornis 🙂

    Widziałem dzisiaj że napisałeś też sporo komentarzy na moim blogu. Odpowiem może tutaj trochę zbiorczo. Nie ma na blogu 2 części o pterozaurach z tego samego powodu co to że niezbyt dużo odpowiadam na komentarze tutaj itd. Aktualnie pracuję przy drugiej edycji Tribute to Dinosaurs i to pochłania masę czasu codziennie wiele godzin. Jak skończę to napewno będę aktywniejszy na stronie 🙂

    Odpowiedz

  22. Redakcjo, napisaliście, że Wayne waży 3175 kg i ma 10,36 m, ale to dane dotyczące Thomasa

    Odpowiedz

  23. Redakcjo, 10,36 m i 3175 kg dla Thomasa podawał Krzysztof z blogu Czas Tytanów
    Ale jest napisane, że tyle miał Wayne

    Odpowiedz

  25. Moja lista największy drapieżnych teropodów

    1. Tyranozaur 9,6 t
    2. Giganotozaur 7,3 t
    3. Mapuzaur 6,9 t
    4. Spinozaur 6,5 t
    5. C.saharicus 6,4 t
    6. Tyranotitan 6,4 t
    7. Alamotyran 6 t
    8. Akrokantozaur 5,8 t
    9. Megalosaurus Ingens 5,4 t
    10. Tarbozaur 5 t
    11. Sigilmassaurus 4,8 t
    12. Bahariazaur 4,6 t
    13. Zhuchengtyranus 4,3 t
    14. C. Iguidensis 3,7 t
    15. Oxalaia 3,5 t

    Odpowiedz

    2. A teraz moja lista największych teropodów:
      1. Tyranozaur 9,3 (11?)
      2.Giganotozaur 7,4
      3.Deinocheir 7
      4.Spinozaur 6,9
      5.Mapuzaur 6,8
      6.Karcharodonodozaur.S 6,4
      7.Tyranotitan 6,4
      8.Almarotyranus.b 6
      9.Akrokantozaur 5,8
      10.Megalozaur ingens 5,3
      11.Megalozaur saharicus 5,3
      12. Tarbozaur 5
      13.Suciazaur rex 4,9
      14.Sigilmasazaur 4,8
      15.Bahariazaur 4,6
      16.Terezinozaur 4,5
      17.,,Allosaurus’’ tendagurensis 4,4
      18.Zchuchengtyrannus magnus 4,3
      19.Cristatusaurus lapparenti 4
      20.Chiliantaisaurus 3,8

      Odpowiedz

    1. Powinno być coś pomiędzy 1 i 2 pozycją. Zbyt duża różnica, aby jeden gatunek tak bardzo się wysforował. T. rex byłby o 1.3 cięższy od kolejnego na liście.

      Odpowiedz

      1. Nie jest nam znany tyranozauroid większy od alamotyrana pomijając t.rexa. Być może alamotyran ważył 7-9 ton jednak nic tego nie potwierdza.

        Odpowiedz

        1. Zmierzałem do tego, że w tym łańcuchu, powinien istnieć jakiś osobni pośredni lub zbliżony do T. rexa. Może zostanie odkryty w przyszłości a nawet jeśli nie, to i tak coś te lukę z pewnością wypełniało.

          Odpowiedz

    2. Prawie kompletny okaz Tyrannosaurus rex „Stan”, został sprzedany za rekordową cenę 31,8 mln USD.
      Skamielina sprzed 67 milionów lat trafiła do anonimowego licytanta na aukcji zorganizowanej przez Christie’s w Nowym Jorku.
      Cena orientacyjna wynosiła 6-8 milionów dolarów, ale została szybko przekroczona w miarę postępów aukcji online.
      Cena Stana przebiła rekord 8,4 miliona dolarów zapłacony za T. rex znanego jako „Sue” w 1997 roku.
      Ten konkretny okaz został wystawiony w Field Museum w Chicago. Nie wiadomo jednak, dokąd zmierza Stan. Obawiam się, jak to czeto bywa, że może zniknąć w prywatnej kolekcji i nigdy więcej go nie zobaczymy.

      Chociaż Dom aukcyjny Christie’s odmówił ujawnienia nazwiska nowego właściciela, firma James Hyslop powiedziała, że w ciągu najbliższych kilku dni mogą pojawić się dalsze szczegóły dotyczące przyszłości dinozaura.

      Faktyczna zwycięska oferta wyniosła 27,5 mln USD, ale prowizja i inne dodatkowe koszty podniosły ostateczną cenę do 31,8 mln USD .

      Odpowiedz

      1. Sue ostatnio ma kiepskie dni. Raz traci tytuł największego tyranozaura a dwa traci tytuł najdrozszego, jedyny tytuł tego t.rexa to największa ilość kości.

        Odpowiedz

      2. A poprzednim właścicielem Stana był Black Hills Institute of Geological Research w South Dakota (USA).
        Ponieważ zwycięska licytacja prowadzona była z Londynu, więc spekuluje się, że Stan trafi najpewniej na Bliski Wschód (Emiraty).

        Stan może więc zniknąć z przestrzeni publicznej jak obraz “Zbawiciel Świata”, obraz namalowany przez Leonarda Da Vinci, wylicytowany za 450 mln dolarów. Kupiony w 2017 roku przez Departament Kultury i Turystyki w Abu Dhabi, nie wiadomo gdzie jest teraz.

        Odpowiedz

  28. Mam takie pytanie, bo ostatnio spotkałem się z teorią o tym że samice tyranozaura były większe od samców, czy to prawda ?

    Odpowiedz

    2. Przyjęta teorie że samice były większe. Aczkolwiek nie ma na to żadnych dowodów. Nie jest wiadome czy duże osobniki jak Scotty czy Sue to samiec czy samica.

      Odpowiedz

  29. Życzę wszystkim czytelnikom Dino Animals jak i Redakcji wesołego nowego roku życzę wam sukcesow dużo szczęścia i radości. Pozdrawiam.

    Wild Animal

    Odpowiedz

    1. Bardzo dziękujemy za życzenia!
      My również życzymy Tobie i wszystkim czytelnikom spełnienia marzeń, realizacji planów, a przede wszystkim zdrowia i aby ten rok był po prostu dla Was lepszy.
      Redakcja
      DinoAnimals.pl & DinoAnimals.com

      Odpowiedz

  30. Kilka komentarzy co do AD 2021
    1. Dinozaury miały prawdopodobnie większą gęstość niż Dotychczas uważano – Sue ważyła 9.7 t, a Scotty ważyła 10.1 t
    2. Paliczki osobnika Stan mają podobne rozmiary co paliczki Sue, więc MOR 1126 mógł mieć długość 12.5 m i ważyć 9.8 t
    3. Skąd 12.5 m dla SDSM 12047? Zakładając proporcje Scotty ten osobnik był mniejszy od Scotty czy Sue

    Odpowiedz

  31. Moglby by mi ktos podac prace naukowa o wielkosci Tyranozaur? Te dane ciagle sie zmieniaja a ja nie nadazam za tym.

    Odpowiedz

      1. To bardzo możliwe, jeżeli weźmiemy pod uwagę gęstość z najnowszej publikacji Larramendi i Paul to masa tyranozaura faktycznie sięgnie 10 ton.

        Odpowiedz

        1. Jak taki 10-tonowy gad mógł się poruszać na dwóch nogach? To jest jakieś absurdalne. Trudno sobie wyobrazić, aby był w stanie w ogóle biegać. Dynamiczne obciążenia w trakcie biegu są ogromne – nie wiem, jak stawy, ścięgna i kości miałyby to wytrzymać?

          Odpowiedz

          1. Ale rekonstrukcje Dana są używane w pracach naukowych, a Scotty i tak by biegał z prędkością ponad 20 km/h. GDI Scotty pokazało wagę 10.3 – 10.6 t.
            Sue nie ma 9.1 t, bo 9.1 t to z za mała gęstością, jak pokazała nowa praca naukowa. Sue też ważyła 9.7 t.

          2. Zawsze mnie zastanawia dlaczego ludzie piszą że q0 tonowy to nie można sobie wyobrazić, a 8 tonowy już można? 🙂 czy przeprowadzałeś jakieś obliczenia które dowodzą że np 8 ton to ok a 10 za dużo? Czy to działa jedynie na zasadzie wyobraźni? Bo jeśli tak to kiepski argument w stosunku do naukowych prac

          3. Nie chodzi o 10 czy 8 ton, tylko o możliwość poruszania się na dwóch nogach tak wielkiego gada. A najbardziej o możliwość biegu, o ile taki gad mógł w ogóle biegać.
            Jeśli T. rex ważył 8 czy 10 ton, to mało prawdopodobne aby mógł się szybko poruszać, ze względu na wytrzymałość kości, stawów, ścięgien.
            Słoń, który ma 4 nogi i waży 5 ton, porusza się bardzo statecznie, choć potrafi na krótkim dystansie szarżować. Niemniej 5 ton na 4 nogach, to nie 8 czy 10 ton na dwóch (zachowanie równowagi). Jakikolwiek upadek przy biegu takiego gada skutkowałby poważną kontuzją i w zasadzie eliminacją z życia, ze względu na niedołęstwo.

          4. No dobrze ale dlaczego tak ciężkiego? Jakie obliczenia wykonałeś że 8 czy 10 to jest za dużo? Albo xe nie mógłby biec itp ? Gdzie jest granicą jaka masa jest ok a jaka nie ?

          5. A skad te informacje o tym ze nie moze sie poruszac? Sue mogla biec okolo 23 km/h . Mogl tez polowac z zaskoczenia wiec to co napisales nie ma zbytnio sensu. To zwykle spekulacje lub niepotwierdzone informacje.
            (Pisze na agielskiej klawiaturze dlatego nie ma polskich znakow)

          6. Nie chodziło o poruszanie w ogóle, tylko a poruszanie nad dwóch nogach 10-tonowego zwierzęcia. Jeśli to nie jest jasno napisane, to kwestionuję, że te gady ważyły aż tak dużo. Po drugie piszesz, że Sue biegała 23 km/h. Skąd to wiadomo? Bo ktoś tak sobie założy, wyliczył? Dziś nie wiemy z jaką prędkością biegają współczesne zwierzęta, dopóki tego nie zmierzymy, więc tym bardziej mając jedynie szkielet, nie jesteśmy w stanie oszacować tej prędkości. Jeśli kiedykolwiek biegałeś, to wiesz jak wzrasta obciążenie stawów w trakcie biegu, jak często sportowcy zrywają ścięgna, czy mięśnie. A to tylko 80 kg, a nie 10 ton.

            Gdyby rzeczywiście tyranozaury osiągały taką wagę, to mogłyby się co najwyżej paść statycznie na łące jak krowa, a nie polować. Wyobraź sobie zwierzę o wadze dwóch słoni, zasuwające na dwóch nogach z prędkością 23 km/h. Robiące zwroty i polujące. Szczyt absurdu, Mogłoby co najwyżej robić krok za krokiem, o ile w ogóle tyle ważyło.

            Ponadto ta ewolucja szłaby w kierunku jakiejś ułomności tego gada, dając mu taka masę. Wyglądałby jak utuczony w zoo liger (lygrys), który ledwo chodzi, ale drapieżnikiem to już nie jest.

          7. To wszystko to szacunki szacunki szacunki, to jest chyba oczywiste i nie trzeba nikomu tego tlumaczyc. Taka predkosc jest zas z pewnoscia bliska prawdy. Jesli neguje sie szacunki paleontologow trzeba miec podstawy dowody i samemu pokazac. Ponadto tyranozaury rzadko polowaly uzywajac szybkosci, czaily sie zeby zatakowac w odpowiednim momencie, podobnie jak krokodyl. Nigdzie nie pisalem ze upadek z 10 20 czy 30 km nic mu nie zrobi. Zreszta skad masz podstawy do twierdzenia ze nie mogl biec? Skalowanie sie w takich sprawach do zwierzat ktore nie maja z nim nic wspolnego i sa roslinozercami jest bez sensu, nie wykonales zadnego obliczenia ani nie masz ostatecznego dowodu ze 8 czy 10 ton nie mogl biec. Rownie dobrze ja moge zalozyc ze biegl 10 km lub 30 nie majac dowodow.

        2. Używając ogon z pracy naukowej Snively et al 2019 otrzymano jeszcze wyższa masę dla Scotty, 10.6 t.
          Co do przeciwników 10 tonowego Tyranozaura to GDI to jest metodą działającą, a same rekonstrukcje Dana są używane już w pracach naukowych.

          Odpowiedz

  32. tyranozaur rex nie był największym i najsilniejszym teropodem bo ustępował mapuzaurowi,tyranotytanotytanie,giganotozaurowi,karcharodontozaurowi i największemu drapieżnikowi lądowemu jaki kiedykolwiek żył na ziemi czyli spinozaurowi te sześć największych teropodów jakie kiedykolwiek żyły na ziemi rozszarpały by lwa afrykańskiego na strzępy więc lew nie jest królem zwierząt.

    Odpowiedz

      1. ale są i tak większe i silniejsze zwierzęta nie wiem to tygrysy,niedźwiedzie,nosorożce,hipopotamy,goryle,krokodyle i słonie i inne takie wielkie stworzenia są większe więcej ważą i są silniejsze od tego lwa kiciusia tak i wolę te zwierzęta co tu wymienił od tego przereklamowanego lwa,lew tak naprawdę jest już dla mnie nudny już bardzo dużo o tym kiciusiu wiem wystarczy a nudny jest głównie dlatego że jest leniem który ciągle na polowanie wysyła lwice.

        Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button