Łabędzie (Cygnus) – eleganci z jezior
Łabędzie – te eleganckie ptaki stanowią ozdobę niejednego polskiego jeziora czy rzeki, wzbudzając tym samym zainteresowanie przechodniów. Nie każdy jednak wie, że te ciche stworzenia, potrafią być bardzo agresywne – szczególnie, jeśli chodzi o obronę swoich siedzib. Podobno śmierć w takim zdarzeniu poniósł przynajmniej jeden mężczyzna.
Klasyfikacja
- Gromada: ptaki (Aves)
- Rząd: blaszkodziobe (Anseriformes)
- Rodzina: kaczkowate (Anatidae)
- Podrodzina: gęsi
- Rodzaj: Cygnus
Ewolucja
Wszystkie dowody wskazują na to, że ten rodzaj ptaków rozwinął się w Europie lub zachodniej Eurazji w okresie miocenu. Rozprzestrzeniał się na półkuli północnej, aż do pliocenu. Nie wiadomo jednak, kiedy wyodrębniły się gatunki południowe.
Gatunki i występowanie
Do rodzaju Cygnus należy sześć gatunków:
- łabędź czarny (Cygnus atratus) – występujący w Australii
- łabędź czarnoszyi (Cygnus melancoryphus) – zamieszkujący Amerykę Południową
- łabędź niemy (Cygnus olor) – powszechny w Eurazji
- łabędź trąbiący (Cygnus buccinator) – rozpowszechniony w Ameryce Północnej
- łabędź czarnodzioby (Cygnus colombianus) – gnieździ się w euroazjatyckiej tundrze
- łabędź krzykliwy (Cygnus cygnus) – zamieszkuje tereny palearktyczne od Islandii do Kamczatki
Z łabędziami spokrewniona jest koskoroba (Coscoroba coscoroba), która chociaż wyglądem bardzo przypomina rodzaj Cygnus, nie jest uważana za prawdziwego łabędzia.
Łabędzie występują w strefie klimatów umiarkowanych. Nie spotka się ich więc w tropikalnej Azji, Ameryce Centralnej, północnych rejonach Ameryki Południowej oraz Afryce.
Wymiary
Łabędzie to najwięksi przedstawiciele rodziny kaczkowatych (Anatidae) oraz jedne z większych ptaków latających (obok pelikanów i dropów).
Największe gatunki z rodzaju Cygnus, czyli łabędź niemy, łabędź trąbiący oraz łabędź krzykliwy osiągają długość nawet 1,5 metra i ważą ponad 15 kilogramów. Rozpiętość ich skrzydeł może dochodzić do 3 metrów.
Pozostałe gatunki nie przekraczają przeważnie długość 120 centymetrów i wagi 8 kilogramów.
U wszystkich gatunków zaznaczony jest dymorfizm płciowy – samice są mniejsze i lżejsze.
Cechy charakterystyczne
W porównaniu do gęsi, z którymi są ściśle spokrewnione, mają one zdecydowanie większy rozmiar i proporcjonalnie duże stopy i szyje. Wyróżnia je także nieopierzony skrawek skóry między oczami.
Nogi łabędzi są zazwyczaj czarno-szare, chociaż u dwóch południowo-amerykańskich gatunków mają one barwę różową.
Łabędzie, w przeciwieństwie do większości ptaków, posiadają zęby. Są one bardzo niewielkie i postrzępione. Zostały one wykształcone w celu umożliwienia łabędziom połowu i jedzenia ryb.
Białe, czarne czy czarno-białe?
W dawnych czasach uważano, że łabędzie są wyłącznie koloru białego. Dziś wiadomo, że barwa ich upierzenia różni się w zależności od gatunku, a na świecie można spotkać zarówno łabędzie białe, czarne, a nawet czarno-białe.
Półkulę północną zamieszkują łabędzie o białych piórach, do których należą łabędź niemy, łabędź trąbiący, łabędź czarnodzioby oraz łabędź krzykliwy.
Gatunki południowe mają mieszane upierzenie lub są całe czarne. Australijski czarny łabędź jest całkowicie czarny z wyjątkiem białych lotek (sztywnych piór) na skrzydłach. Jego pisklęta jednak – podobnie jak u odmian północnych są jasnoszare.
Jeszcze inaczej wygląda zamieszkujący Amerykę Południową łabędź czarnoszyi, który, jak wskazuje jego nazwa, ma szyję barwy czarnej. Reszta ciała pozostaje biała.
Migracja
Wszystkie gatunki łabędzi to ptaki choć częściowo wędrowne, a długość ich migracji zależy od miejsca występowania.
Łabędź niemy odlatuje na zimę z rejonów Europy Wschodniej i Azji, ale osobniki zamieszkujące zachodnie części Starego Kontynentu pozostają tam przez cały rok.
Swoje miejsce pobytu w zależności od pór roku zmienia także łabędź krzykliwy i łabędź czarnodzioby.
Istnieją dowody, że wędrowną odmianą rodzaju Cygnus jest także łabędź czarny, ale dotychczasowe badania nie wykazały o jakim zasięgu są to migracje.
Dieta
Łabędzie potrafią żywić się zarówno w wodzie, jak i na lądzie. Są niemal całkowicie roślinożerne. Ich pożywienie składa się z korzeni, bulw, łodyg i liści roślin zanurzonych w wodzie. Ze względu na odpowiednią budowę dzioba, łabędzie mogą jeść również niewielkie ilości zwierząt wodnych.
Zachowanie
Łabędzie niezależnie od gatunku przejawiają bardzo podobne zachowania, jeśli chodzi o życie społeczne.
Rozmnażanie
Dojrzałość płciową łabędzie osiągają zazwyczaj pomiędzy 4 a 7 rokiem życia, ale monogamiczne związki tworzą już osobniki od 20 miesiąca po urodzeniu. Większość par pozostaje sobie wierna przez całe życie.
W przeciwieństwie do swoich kuzynów z rodziny kaczkowatych, czyli głównie kaczek i gęsi, w zakładaniu gniazda, wysiadywaniu jak i opiece nad młodymi bierze udział zarówno samica jak i samiec. Średnia wielkość jaja to 113×74 milimetry, a jego waga to około 340 gramów. Łabędzie wysiadują jaja przez 34-45 dni w zależności od gatunku.
Zagrożenia dla młodych
W sezonie 2014 mamy możność obserwacji pary łabędzi niemych z młodymi. Nie wiemy ile było młodych na samym początku, niemniej naszą obserwację zaczęliśmy kiedy wraz z rodzicami były 3 maluchy. Niestety na młode łabędzie pomimo troskliwej opieki rodziców czyhają liczne niebezpieczeństwa. Po pewnym czasie odwiedzając teren, na którym pływają łabędzie dostrzegliśmy brak jednego z maluchów 🙁 Ostatnia obserwacja sprzed kilku dni pokazała, iż z rodzeństwa pozostał z rodzicami tylko jeden młody łabędź… Dwójka jego braci/sióstr zginęła. Nie mamy pewności, czyją padły ofiarą, choć nasze przypuszczenia kierujemy ku ptakom drapieżnym. Mamy nadzieję, że ostatni z rodzeństwa łabędzi dotrwa do okresu dorosłości.
Długość życia
Długość życia łabędzi różni się w przypadku poszczególnych gatunków. Łabędź niemy może żyć nawet 20 lat, chociaż średnio przeżywa ponad 10. Łabędź czarny natomiast w niewoli żyje tylko około 10 lat.
Łabędź w kulturze
W kulturze europejskiej łabędzie są symbolem miłości i wierności, ze względu na swoje monogamiczne i trwające całe życie związki. Kiedyś jednak ich rola była nieco inna. W Wielkiej Brytanii za panowania Elżbiety I uważany był za luksusową żywność.
Dziś na Wyspach Brytyjskich panuje przekonanie, że wszystkie łabędzie są własnością królowej. W rzeczywistości dotyczy to jedynie nieoznakowanych osobników, na niektórych częściach Tamizy i jej dopływach.
Dane/wymiary:
Łabędź krzykliwy (Cygnus cygnus)
- Długość: 140 – 165 cm (rekord 183 cm)
- Rozpiętość skrzydeł: 200 – 275 cm (rekord 300 cm)
- Waga: 7,5 – 14 kg (przeciętnie 9,8 – 11,4 kg); (rekord zweryfikowany – 15.5 kg)
Łabędź niemy (Cygnus olor)
- Długość: 125 – 170 cm (typowo 140 – 160 cm)
- Rozpiętość skrzydeł: 200 – 240 cm
- Waga: 8 – 15 kg; rekord zweryfikowany – 23 kg – samiec łabędzia niemego w Polsce. Otwarte pozostaje jednak pytanie, czy potrafił latać.
- Długość życia: 19-20 lat
Łabędź trąbiący (Cygnus buccinator)
- Długość: 138–165 cm (maks. 183 cm)
- Rozpiętość skrzydeł: 185 – 250 cm; rekord 310 cm
- Waga: 7–13.6 kg; rekord zweryfikowany – 17.2 kg
- Długość życia: 24 lata; do 33 lat w niewoli
Łabędź czarny (Cygnus atratus)
- Długość: 110 – 142 cm
- Rozpiętość skrzydeł: 160 – 200 cm
- Waga: 3.7–9 kg
- Długość życia: do 40 lat
Łabędzie – ciekawostki
- Czarne łabędzie hodowane są w Europie Zachodniej, jako ptaki ozdobne. Szczególną popularnością cieszą się w Wielkiej Brytanii. Obserwowano nawet ich ucieczki z niewoli i próbę osiedlania się na wolności, ale jak na razie populacja nie potrafi utrzymać się samodzielnie.
- Rekordowe samce łabędzie krzykliwego osiągały długość nawet 183 centymetrów długości, wagę 17,2 kilograma, a rozpiętość ich skrzydeł dochodziła do 3 metrów.
- Najcięższy ptak latający, to samiec łabędzia niemego, który został zważony w Polsce. Jego waga wynosiła niemal 23 kg. Nie wiadomo jednak, czy potrafił wznieść się w powietrze.
- Z garbowanej skóry wraz z piórami robiono kiedyś łabędzie futra.
- Łabędzie są zdolne do lotu w okresie 120-150 dni po urodzeniu.
Łabędzie w kadrze filmowym
Łabędzie czarnoszyje (Cygnus melanocoryphus)
Poniżej krótki film przedstawiający łabędzie czarnoszyje w zimowej scenerii.
Czarne łabędzie (Cygnus atratus)
Poniżej krótki film przedstawiający czarne łabędzie w zimowej scenerii.
Zęby łabędzia
Poniżej zamieszczamy zdjęcie ilustrujące zęby łabędzia.
Polecamy
Ten łabędź który ważył 23 kg to kiedy żył? Proszę o szybką odpowiedź.
W księdze rekordów Guinnessa (The Guinness Book of Animal Facts and Feats) z roku 1983 znajduję się informacja o tym rekordowym łabędziu. Żył zatem w latach 80-tych XX wieku.
______
Wtedy w Polsce było jedzenie na kartki i czasy propagandy sukcesu, jak w Rosji. Może więc i łabędzie mieliśmy największe na świecie :)?
Witam.Mam pytanie jak rozpoznać samca łabędzia od samicy bo gdzie ja mieszkam to pływają 2 łabędzie.
Jeśli to jest łabędź niemy, to samiec jest z reguły nieco większy od samicy i u nasady nosa posiada nieco większą narośl. W praktyce odróżnienie samca od samicy jest bardzo trudne.
Witam.Czy wiecie ile ważą łabędzie w kieleckim parku?Jeśli nie wiecie to kogo muszę się zapytać w tej sprawie
Maćku,
Niestety nie wiemy ile ważą łabędzie w kieleckim parku i obawiamy się, że nikt tego nie wie dokładnie, gdyż najprawdopodobniej nigdy nie były ważone.
Dobra.Dzięki za odpowiedź
Łabędź jest też z pawiem najładniejszym ptakiem
Do tego grona można by z pewnością dodać np. flamingi czy żurawie pełne gracji i piękna.
Hej! I też pawie!
Są pełne gracji
Łabędzie startują z rozbiegu wodnego.A czy mogą wystartować z ziemi?
Tak, wprawdzie zdarza się to rzadko, ale łabędzie czasami startują z ziemi lub zamarzniętej tafli jeziora, choć wymaga to od nich zwiększonego wysiłku. Zawsze jednak startują pod wiatr, a dopiero po uniesieniu obierają właściwy kierunek.
Wiecie gdzie mogę znaleźć zdjęcie zęba łabędzia?Może macie gdzieś na forum.Jeśli nie macie to wiecie gdzie mogę znaleźć na internecie?
W artykule powyżej znajduje się zdjęcie, na którym widać zęby łabędzia.
Dzięki
A jest szybki na lądzie łabędź niemy?
Maćku, łabędzie podobnie jak większość ptaków latających bardzo słabo poruszają się na lądzie, wynika to z budowy ptaków. Z pewnością Cię łabędź nie dogoni 🙂
Podam wam moją listę najcięższych ptaków latających(powyżej 10kg):
do 11 kg indyk
do 12 kg albatros wędrowny
do 15 kg żuraw mandżurski,kondor wielki,pelikan kędzierzawy
do 17kg drop wielki
do 19kg drop olbrzymi
do 23kg łabędź niemy?(napisałem znak zapytania bo niektóre źródła tak podają)
Jeśli wam coś nie pasuje to piszcie.
Wszystko nam pasuje 😉 Może za wyjątkiem indyka, który nie jest ptakiem latającym :), chyba, że masz na myśli dzikiego indyka, który owszem potrafi pofrunąć ale zazwyczaj nie dalej niż 400 metrów. Rekordowy dziki indyk ważył 16,85 kg.
w moim umyśle jest dużo ssaków,ptaków i gadów he he he
A jak sądzicie ten 23 kilowy łabędź miałby szanse wzniesienia się w powietrze?
Raczej nie wystartowałby. Za słabe mięśnie do do takiego ciężaru.
Czyli musiałby cały czas machać skrzydłami żeby mieć mięśnie i polecieć.
Czyli łabędzie słabo latają.
Do wirtuozów lotnictwa nie należą 🙂
Po prostu był zbyt ciężki aby latać.
To tak jak osoba ważąca 200 kg nie jest w stanie biegać, tak ciężkie ptaki nie są w stanie latać.
A powiecie jaki będzie następny artykuł?Proszę dajcie go dziś!
Maciek, miej litość, są już prawie Święta 🙂
Jeszcze nie zdecydowaliśmy co opublikujemy 😉
Dobra nie musicie ja też lubię święta.To Wesołych Świąt:-)
Jaką łabędź niemy ma długość dzioba?
Długość dzioba łabędzia niemego mieści się w przedziale 7-9 cm.
Obliczyłem że w największym osiągniętym wzroście łabędź niemy w moim parku osiągnął około 145 cm wzrostu
Zrobicie porównanie łabędzia z człowiekiem?
Maćku, do czego Ci potrzebne takie porównanie? Łabędzie na co dzień można oglądać w parku, każdy łabędzia widział i wie przecież jaki jest duży 🙂
Który ptak ma najdłuższą szyję i jaką ma długość?
Maćku, poszperaj trochę i napisz, czy jest to struś, żuraw, czy jakiś inny ptak :)?
Mi się wydaje że struś bo jest najwyższy.
I masz rację, struś ma najdłuższą szyję 🙂
dlaczego łabędzie są takie duże?
Nikt Maćku na takie pytanie nie jest w stanie odpowiedzieć. To kwestia ewolucji. Jakie czynniki decydowały, że łabędzie są tak duże nie są znane. Przyjmuje się hipotezę że np. pewna grupa dinozaurów roślinożernych broniła się przed drapieżnikami rosnąc do ogromnych rozmiarów (inne stawały się pancerne jeszcze inne szybkie i zwinne), podobna kwestia miała miejsce w przypadku wymarłych ptaków moa. Jaki czynnik zadecydował o wielkości łabędzi – najpewniej podobny – łabędź w środowisku wodnym nie ma naturalnych wrogów, w powietrzu ze względu na wielkość, tylko zdesperowany orzeł, czy bielik może go zaatakować. Dlaczego jednak inne ptaki „nie wybrały” tej samej drogi i nie urosły tak duże? Na to pytanie nie znamy odpowiedzi. Równie dobrze bowiem moglibyśmy zadać pytanie dlaczego żyrafa jest taka duża, a mysz taka mała. Przecież tak długa szyja żyrafie tylko przeszkadza i nie jest jej do niczego potrzebna – zebry czy antylopy znajdują pożywienie w Afryce i nie muszą sięgać do koron drzew, aby skubać liście. To są na dzień dzisiejszy pytania bez odpowiedzi…
U nas nad zalewem muchawka pływa kilka łabędzi, które jedzą mi z ręki.
Najwyraźniej łabędzie Cię lubią 🙂
jakie są gatunki łabędzia i ile ich jest?
W obecnej klasyfikacji wyróżniamy 6 gatunków łabędzi i 11 gatunków wymarłych. Wszystkie żyjące gatunki zostały wyszczególnione w artykule w sekcji Gatunki i występowanie.
W pobliskim parku łabędzica miała 3 jaja a teraz ma dwa narazie nie wykluło się żadne pisklę .Czy ktoś ukradł jajko?
Zapewne jakieś zwierzę wykradło jedno jajo. Dość późno łabędzica ma ten okres lęgowy. O tej porze powinny być już młode. W obecnym sezonie od ponad miesiąca obserwujemy parę łabędzi niemych z młodymi. Początkowy były 3 maluchy, obecnie został już tylko jeden…:( Zagrożone są zatem nie tylko jaja, ale również młode łabędzie.
Czy jajo mogły ukraść łabędzie czarne które też tam pływają?
Chcąc odpowiedzieć na to pytanie musielibyśmy poruszyć pewien temat tabu. Istnieje oczywiście takie prawdopodobieństwo, bowiem około 25% par łabędzi czarnych to pary homoseksualne, które tworzą tymczasowe trójkąty i po zniesieniu jaj przepędzają samicę z gniazda pozostawiając jaja, które wysiadują i opiekują się potomstwem. Tu mielibyśmy do czynienia z kradzieżą jaj, co jest raczej rzadkością. Raczej obstawiamy inne zwierzę, z klasyczną kradzieżą jaj przez czarne łabędzie się nie spotkaliśmy. Co ciekawe, rozszerzając wątek, większość potomstwa wychowywanego przez pary homoseksualne osiąga dorosłość, niż potomstwo par łabędzi heteroseksualnych.
Czy łabędzie krzykliwe są rzadkie w polsce bo niedawno widziałem 2 osobniki razem z 3 łabędziami niemymi?
Łabędź krzykliwy to w Polsce rzadki ptak. Szacuje się, że w naszym kraju gniazduje kilkadziesiąt par – najbardziej liczny jest nad Bałtykiem, gdzie zimuje.
Wynikałoby z tego, że łabędź przebywał w opuszczonym gnieździe, (jeszcze 24.04.2014; wcześniej drugi z nich „wojował” z gęsiami kanadyjskimi) po czym zaobserwowałam piękny akt połączenia (30.04.2014), następnie 14 maja łabędź siedział już w gnieździe po drugiej stronie stawu. Obecnie pływają z rodzicami dwa maluszki.
Więc jak rozumiem nie było „pierwszego” lęgu!
Serdecznie dziękuję za uspokajające informacje.
P.S. Niedaleko na rzece mieszka inna rodzina łabędzi, sześcioro dzieci plus rodzice;”mlode” są starsze od naszych „wioskowych”, no i jest wśród nich biały mutancik z cielistymi łapami.
Widziałam łabędzia siedzącego na gnieździe, ale sporej wielkości oliwkowe jaja leżały jakby „wyturlane” obok gniazda, trzy po jednej a jedno po drugiej stronie. Po jakimś czasie gniazdo było opuszczone i w innym miejscu założone na nowo.
Co mogło być powodem takiej sytuacji?
Łabędź wyprowadza w roku jeden miot, zatem jaja, które znajdowały się obok gniazda najpewniej nie należały do łabędzia, który w tym gnieździe siedział. Jakiś ptak musiał wcześniej zostać z tego gniazda przepędzony, lub zginął, a gniazdo zostało zajęte przez innego łabędzia.
ile lat żyją łabędzie? jeśli chodzi o wierność to ludzie mogą brać z nich przykład, tak jak w innych sprawach z innych zwierząt :))
Łabędzie najczęściej żyją 20-30 lat (zależnie od gatunku). Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w sekcji Dane/wymiary w artykule.
Maciek jesteś najlepszy 😀
Dzień dobry, czy są jakieś odnotowane przypadki łączenia się w pary łabędzia niemego z łabędziem czarnym? Pzdr
Owszem odnotowano takie przypadki. Potomstwo jest szare nakrapiane lub białe.
Witam,
Z jakimi innymi gatunkami ptaków wodnych można trzymać w wolierze łabędzia czarnoszyjego? i jakie powinny być wymiary woliery, oczka wodnego i budynku zimowego dla dwóch par wraz z kilkoma innymi ptakami?
Hodowcy ptaków ozdobnych uważają, że minimalna wielkość woliery dla łabędzia to 140×150 cm. W naszym odbiorze to klatka hodowlana, a nie woliera.
A z jakimi innymi gatunkami ptaków można hodować łabędzia czarnoszyjego?
Nie ma jakichś szczególnych przeciwwskazań. Łabędzie zaakceptują inne ptactwo wodne.
W tym zakresie sugerujemy jednak, aby skontaktować się z doświadczonymi hodowcami, którzy z pewnością podzielą się cennymi wskazówkami płynącymi z ich własnych doświadczeń.
możecie zrobić stronę o innym kaczkowatym?
Jest artykuł o kaczkach 😉
tylko jeszcze potrzeba jednego bo łabędzie i kaczki już są he he he
zróbcie top 10 największych ptaków wodnych
Pomyślimy nad tym – na razie czołowe miejsca: łabędź i pelikan 🙂
który kaczkowaty jest najszybszy na lądzie?
to samo miałem pytać
który kaczkowaty jest najszybszy na lądzie
Panowie, przecież wszyscy wiedzą, która kaczka jest najszybsza na lądzie, w wodzie zapewne też 😉
nie chodzi mi tylko o kaczki 🙂
Zróbcie artykuł o gęsiach 😉
Zrobimy, ale gęsi to dość złożony temat, gdyż są tam cztery plemiona i musimy do tego rozsądnie podejść.
Także czekam.