Abelizaur (Abelisaurus)

Tajemniczy jaszczur

Występujący w późnej kredzie abelizaur, choć nie zalicza się do największych drapieżców pośród teropodów, to z pewnością siał postrach przed 80 milionami lat na kontynencie południowoamerykańskim

Choć można natknąć się na wiele rekonstrukcji abelizaura, a specjaliści oszacowali nawet prawdopodobne wymiary tego teropoda, ubarwienie i kształt sylwetki, to wszystko to oparte jest jednak niemal wyłącznie na wyglądzie innych przedstawicieli rodziny. O istnieniu abelizaura wiemy bowiem tylko z jednej odkrytej, na dodatek uszkodzonej czaszki.

Wybierzmy się dziś zatem w podróż do Ameryki Południowej cofając zegar o 80 milionów lat, aby poznać nieliczne tajemnice tego jaszczura, które do tej pory udało się odkryć.

Klasyfikacja

• Gromada: zauropsydy
• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
• Podrząd: teropody
• Rodzina: abelizaury
• Rodzaj: abelizaur (Abelisaurus)
• Gatunek: Abelisaurus comahuensis

Datowanie i występowanie

Dinozaur ten żył prawdopodobnie w kredzie, 83-70 mln lat temu. Świadczy o tym miejsce odkrycia kości (a dokładniej, tylko jednej znanej czaszki) – formacja Anacleto w Patagonii (kraina geograficzna leżąca na terytorium Argentyny i Chile), w prowincji Rio Negro.

Odkrycie

Nowego przedstawiciela teropodów nazwano i opisano w roku 1985. Dokonano tego jednak tylko na podstawie uszkodzonej czaszki, która mierzyła 85 cm długości. Mimo że nie występowały na niej grzebienie ani rogi pojawiające się u niektórych abelizauroidów takich jak karnotaur, widoczne wyraźnie grzbiety na szczycie pyska i nad oczami mogły pełnić podobną funkcję.

Abelizaur jest jednym z wielu dinozaurów odkrytych w Patagonii. Na początku opisano, że odkryty został w formacji Allen, ale dalsze analizy wykazały jednak, że szczątki pierwotnie znajdowały się w starszej formacji Anacleto, pochodzącej z kampanu (późna kreda).

Charakterystyka

Wygląd

Sylwetkę abelizaura zrekonstruowano na podstawie jego krewnych odkrytych na początku wieku XX. Do tej pory bowiem nie udało się odnaleźć nic innego poza jedną, na dodatek uszkodzoną czaszką Abelisaurus comahuensis. Ma ona jednak kilka cech charakterystycznych:

• Kostne grzbiety na szczycie pyska i nad oczami – mogły być pozostałością po keratynowych tworach przypominających rogi.
• Dużo okien czaszkowych nad szczęką, które miały prawdopodobnie za zadanie zmniejszyć ciężar dużej czaszki.
• Stosunkowo małe zęby

Budową przypominał prawdopodobnie pozostałe teropody, głównie inne abelizauroidy. Mógł mieć zatem małe, słabo rozwinięte kończyny przednie w porównaniu do innych teropodów. Niektóre rekonstrukcje, jak zaprezentowana na głównym zdjęciu wizualizacja, wręcz ukazują jego przednie kończyny w zaniku. Paleontolodzy nie wykluczają również, że mógł on być zmniejszoną wersją przedstawicieli gatunku Tyrannosaurus rex.

Rozmiary

Ten dwunożny mięsożerca osiągał prawdopodobnie 7-9 m długości i ciężar 1,4 t do 3 t. Wszelkie jednak wymienione dane na temat jego gabarytów są jedynie domysłami opartymi na szacunkach dotyczących pokrewieństwa. Jeśli odnaleziona czaszka należała do osobnika dorosłego, to raczej bardziej prawdopodobne jest, że abelizaur mierzył 7 metrów. Holtz szacuje tego dinozaura nawet na 11 metrów, niemniej w naszej ocenie 85 cm czaszka nie koresponduje z takimi wymiarami.

Szczegółowe dane/wymiary

Abelizaur (Abelisaurus)

• Długość ciała: 7-9 m (wg. Holtza 11 m?)
• Wysokość do stawu biodrowego: 2 m
• Waga: 1,4 – 3 t
• Datowanie: 83,5-70,6 mln lat temu, późna kreda, kampan
• Występowanie: Patagonia (Ameryka Południowa)
• Opisany: 1985 roku przez José F. BONAPARTE i Fernando E. NOVAS w pracy „ABELISAURUS COMAHUENSIS, CARNOSAURIA FROM THE LATE CRETACEOUS OF PATAGONIA”

Abelizaur (Abelisaurus) – ciekawostki

• Nazwa rodzajowa wywodzi się od nazwiska odkrywcy tego dinozaura – Roberta Abla, który był także dyrektorem Muzeum w Prowincji Cipolletti w Argentynie, w którym mieści się znalezisko. Nazwę tę można więc tłumaczyć jako „jaszczur Abla” (sauros oznacza „jaszczur”).
• Nazwa gatunkowa comahuensis odnosi się do argentyńskiego regionu Comahue – miejsca, w którym odkryto abelizaura.
• Innymi znanymi abelozauroidami są dobrze zachowane aukazaury, karnotaury i kanibalistyczne mażungazaury.

Polecamy

• Najdłuższe dinozaury drapieżne – TOP 10
• Najcięższe dinozaury drapieżne – TOP 10