Lwy z Tsavo – ludożercy z Tsavo

Lwy z Tsavo – ludożercy bez grzywy

Niewielka grzywa lub jej brak to współcześnie cecha lwów z Tsavo oraz lwów z Afryki Zachodniej z podgatunku Panthera leo senegalensis. Wieki temu zjawisko to występowało jednak powszechnie u wymarłych lwów starożytnego Egiptu i Nubii. W sztuce egipskiej samce lwów przedstawiane były zazwyczaj bez grzywy, za to z kryzą wokół szyi.

Ciekawy wygląd to tylko jedna z niezwykłych i tajemniczych cech tych wielkich kotów. Do dzisiaj mgłą tajemnicy pozostają owiane również przyczyny ich morderczych zapędów w stosunku do ludzi. Ponad 100 lat temu w Afryce wschodniej dwa lwy z Tsavo przez kilka miesięcy atakowały robotników i zabijały ich. Dlaczego do tego doszło? Czy dzisiaj lwy z rejonu rzeki Tsavo również sieją postrach wśród Kenijczyków?

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: kotowate
• Rodzaj: Panthera
• Gatunek: lew afrykański (Panthera leo)
• Podgatunek: lew wschodnioafrykański / lew masajski (Panthera leo nubica / Panthera leo massaica)

Występowanie

Swą nazwę zawdzięczają miejscu, z którego pochodzą – Parkowi Narodowemu Tsavo we wschodniej Kenii. Obszar ten leży z kolei w pobliżu rzeki Tsavo, będącej domem dla wielu gatunków ryb.

Charakterystyka

Lwy z Tsavo to jedna z odmian lwa wschodnioafrykańskiego (Panthera leo nubica). Samce z tej odmiany są zazwyczaj większe od pozostałych osobników. Ich cechą charakterystyczną jest brak grzywy lub wyraźna jej redukcja. Powodem takiego stanu rzeczy może być panujący klimat. Niewykluczone również, że dzięki zredukowaniu grzywy lwy te mogą swobodnie poruszać się pośród drażniącej i ostrej roślinności. Obecność grzywy mogłaby więc utrudniać polowania. Nie można też wykluczyć, że samce lwów z Tsavo mają podwyższony poziom testosteronu, co wpływa na zmniejszenie owłosienia i zwiększony poziom agresji (skąd my to znamy, prawda ;)).

Stada

Zazwyczaj w stadach lwów afrykańskich żyje od 2 do maksymalnie 8 (rzadko) samców oraz 5-6 samic przypadających na jednego samca. Stada mogą łączyć się w grupy, których liczebność może osiągnąć nawet 30 osobników (lwy i dorosłe lwice). Po pewnym czasie jednak stada oddzielają się od grupy.

W przypadku lwów z Tsavo wygląda to zgoła inaczej. W stadzie występuje zazwyczaj tylko jeden samiec na 7-8 samic. Grupy są ponadto większe, niż u innych podgatunków, a samce biorą aktywny udział w polowaniach (u lwów polowaniem zajmują się głównie lwice, samce tylko „przychodzą na gotowe”).

Lwy z Tsavo a ataki na ludzi

Wszystko zaczęło się w roku 1898, w czasie budowy mostu kolejowego na rzece Tsavo. Nad przebiegiem budowy czuwali Brytyjczycy, jednak prace fizyczne należały do tubylców. Na miejscu znajdowali się również indyjscy kolejarze.

Przez prawie cały rok 1898 (9-10 miesięcy) robotnicy padali ofiarą dwóch lwów. Późniejsze raporty miały wykazać, że na przestrzeni kilku miesięcy zwierzęta te zabiły ponad 130 osób. Według pracowników będących świadkami tamtych wydarzeń, lwy przychodziły nocą do obozu i wyciągały ludzi z namiotów, po czym uciekały z nimi w ciemność. Jeden z przepytywanych pracowników stwierdził wprost, że ataki tych lwów przebiegały bardzo brutalnie. Robotnicy zauważyli również, że winnymi ataków okazały się lwy pozbawione grzyw, choć były to osobniki męskie.

Pod koniec roku 1898 lwy zostały zabite przez ppłk Henry’ego Pattersona, który nadzorował budowę mostu, a po latach stał się autorem książki The Man-eaters of Tsavo („Ludożercy z Tsavo”). Pierwszy osobnik padł od dwóch strzałów, drugi zmarł dopiero po przyjęciu 9 kul. Skóry lwów przez 25 lat pełniły funkcję dywanów na podłodze podpułkownika. Potem sprzedał je muzeum w Chicago za 5000 dolarów (współcześnie ok. 68 000 dolarów). Do dzisiaj można je oglądać w chicagowskim Muzeum Historii Naturalnej.

Wojna z lwami

Do dzisiaj w Afryce panuje konflikt między człowiekiem i lwami (nie tylko tymi z Tsavo). W latach 1994-1998 drapieżniki z Tsavo dokonały 112 ataków na stada kóz, owiec i dużych zwierząt hodowlanych. W tym samym czasie 6 osób zostało zaatakowanych, spośród których 2 zmarły. Wszystkie te sytuacje działy się na terenie parku narodowego, gdzie lwy są pod ścisłą ochroną. Problem wydaje się większy poza granicami parku. W latach 1996-1999 lwy atakowały bydło na ranczach badawczych prawie 300 razy. Obecnie (do roku 2001) na całym obszarze otaczającym park narodowy (ok. 1,5 mln akrów), do podobnych ataków dochodzi średnio raz dziennie. W 2002 roku lew zabił pasterza idącego wzdłuż szosy prowadzącej do przybrzeżnego miasta Mombasa.

Zazwyczaj jednak takie ataki nie są zabójcze dla ludzi. Osobniki, które dopuściły się ataku na człowieka, są często łapane i zabijane. W ciągu 12 lat na terenie Kenii z tego powodu zabito 222 lwy.

Roland Kays – kurator w Państwowym Muzeum w Nowym Jorku stwierdził, że konflikt między ludźmi i lwami jest główną przyczyną śmierci lwów afrykańskich. Wielu mieszkańców Czarnego Lądu wierzy bowiem, że chore i stare lwy oraz te ze zniszczonymi zębami są odpowiedzialne za większość współczesnych ataków na ludzi. Naukowe dowody pokazują jednak, że za podobnymi incydentami stoją lwy młode (poniżej 5 roku życia) i zdrowe.

Przesadzone dane?

Na początku XXI wieku przeprowadzono dokładne analizy szczątków dwóch lwów z Tsavo. Wnioski z owych analiz pokazują, że w 1898 roku drapieżniki zjadły mniej niż 35 osób. Liczba ta waha się między 28 a 31. Wiele wskazywałoby zatem na to, że zarówno ppłk Patterson, jak i świadkowie tamtych zdarzeń mocno przesadzili w swoich opowieściach. Nie da się jednak wykluczyć, że lwy z Tsavo czasem tylko zabijały ludzi nie jedząc ich. Być może więc zabiły więcej osób, niż wskazują na to współczesne badania.

Dlaczego lwy z Tsavo atakowały ludzi?

Za każdą tragedią kryje się przyczyna. Nie inaczej było w przypadku ludożerczych lwów z Tsavo. Dlaczego na swe ofiary wybierały akurat ludzi? Hipotez jest kilka.

Jedna z nich głosi, że lwy te mogły być przyzwyczajone do ludzkiego mięsa, ponieważ znajdywały często topielców w rzece Tsavo. Wielu niewolników kierujących się do Zanzibaru pokonywało tę rzekę, co nie zawsze kończyło się szczęśliwie.

Druga hipoteza zakłada, że lwy żywiły się ludźmi, ponieważ w tamtym czasie ich pierwotna zdobycz – zwierzęta kopytne – padały ofiarą epidemii księgosuszu (Typhus bovum contagiosus). W roku 1898 zaraza pochłonęła mnóstwo ofiar, co zmusiło lwy do znalezienia innego źródła pokarmu.

Być może do ludożerstwa lwów przyczyniły się zwyczaje hinduskich robotników, którzy pozostawiali zmarłych na pożarcie lwom. Mogło to zachęcić kotowate do atakowania żywych ludzi.

Neiburger i Patterson wskazują ponadto, że pierwszy z zabitych lwów miał poważnie uszkodzony ząb, co uniemożliwiałoby mu zabijanie naturalnej zdobyczy. Teoria ta jest jednak często pomijana, bowiem ząb mógł zostać uszkodzony przez strzał z broni palnej.

Szczegółowe dane / wymiary

Lwy z Tsavo

• Długość ciała: lwy 2,5-3 m, lwice 2,3-2,6 m
• Wysokość w kłębie: 0,9-1,1 m
• Waga: lwy 186-227 kg, lwice 100-165 kg

Lwy z Tsavo – ciekawostki

• W 2006 roku doliczono się ok. 675 lwów z rejonu Tsavo. Całkowita populacja kenijska wyniosła natomiast ok. 2000 osobników.
• Lwy i ich ofiary są oficjalnie chronione w Tsavo, mimo to kotowate są regularnie zabijane przez członków miejscowej ludności. W latach 2001-2006 dowiedziono ponad 100 takich przypadków.
• Lwy z Tsavo stały się parokrotnie bohaterami filmów, gier i książek. Do najbardziej znanych dzieł o tej tematyce zalicza się film z 1996 r. pt. „Duch i mrok” (oryg. The Ghost and the Darkness). Film oparty został na prawdziwych wydarzeniach z roku 1898. W postać ppłk Pattersona wcielił się Val Kilmer, który za tę rolę został nominowany do nagrody… Złotej Maliny w kategorii „Najgorszy Aktor Drugoplanowy”, a partnerował mu Michael Douglas (myśliwy Charles Remington ).

Polecamy

• Lwy
• Lew kontra tygrys – pojedynek
• Lew król zwierząt
• Lew nemejski
• Białe lwy
• Białe tygrysy
• Tygrysy
• Lamparty
• Czarna pantera