Elasmoterium (Elasmotherium) – prehistoryczny nosorożec

Elasmoterium to przedstawiciel ogromnych, prehistorycznych ssaków, który ze względu na swój wielki róg i genetyczne podobieństwo do nosorożca włochatego uważany jest za przodka współczesnych nosorożców. Ilość odwołań do tego zwierzęcia w literaturze, może świadczyć, że wyginął on później niż zakładają paleontolodzy.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki (Mammalia)
• Rząd: nieparzystokopytne (Perissodactyla)
• Rodzina: nosorożcowate (Ceratomorpha)
• Rodzaj: elasmoterium (Elasmotherium)

Do tej pory rozpoznano 3 gatunki elasmoterium:

• Elasmotherium. caucasicum
• Elasmotherium chaprovicum
• Elasmotherium sibiricum

Najbardziej znany to Elasmotherium sibiricum.

Nazwa

Nazwa elasmoterium pochodzi od greckiego słowa „elasmos”, które oznacza warstwy. Wybranie akurat takiego słowa na trzon nazwy tego prehistorycznego nosorożca wiązało się ze specyficzną, warstwową budową jego zębów.

Odkrycie i skamieniałości

Elasmoterium został opisany po raz pierwszy w 1808 roku przez Johanna Fischera von Waldheima – dyrektora Muzeum Historii Naturalnej przy Uniwersytecie w Moskwie.

Najmłodsze szkielety elasmoterium pochodzą sprzed 50 tysięcy lat – zostały znalezione w syberyjskiej jaskini. Prawdopodobnie zostały tam wniesione przez drapieżniki, możliwe także, że przez ludzi.

W marciu 2016 roku w Kazachstanie odkryto czaszkę elasmoterium. Na podstawie tego znaleziska oszacowano, iż ssaki te mogły zamieszkiwać naszą planetę nawet 29 tys. lat temu.

Występowanie

Ten prehistoryczny nosorożec był gatunkiem endemicznym dla obszaru Eurazji. Występował na Ziemi przez około 2,6 milionów lat – od późnego pliocenu do późnego plejstocenu. Wymarł około 50 tysięcy lat temu – nie jest to jednak pewna data. Bardzo duża ilość opowieści o elasmoterium może świadczyć, że ostatecznie wyginął on nawet dopiero przed 10 tysiącami lat.

Charakterystyka

Elasmoterium był mniej więcej wielkości mamuta, a swoim rozmiarem znacznie przewyższał obecnie występujące na świecie nosorożce. Cechował go masywny, dobrze zbudowany tułów i dość krótkie w porównaniu z rozmiarami reszty ciała nogi. Były one jednak dłuższe niż u nosorożców i podejrzewa się, że ich budowa umożliwiała galop. Przednie i tylne stopy nie były zbudowane w ten sam sposób. Przednie – miały większy rozmiar i kończyły się czterema palcami, a tylne były mniejsze z trzema palcami.

Róg

Dużą głowę elasmoterium zdobił ogromny róg. Był on zbudowany z keratyny i mógł mierzyć nawet 1,5-2 metrów. Paleontolodzy wciąż jednak spierają się w tej kwestii. To do czego był używany również nadal pozostaje sprawą dyskusyjną. Niektórzy badacze wyobrażają sobie, że zwierzę galopowało z rogiem podniesionym do góry niczym koń, a inni, iż pochylał on głowę jak żubr. Pojawiają się także głosy, że elasmoterium niczym hipopotam spędzał czas zanurzony w błocie.

Futro

Ciało elasmoterium mogło być pokryte futrem – głównie ze względu na fakt, że zamieszkiwał dość chłodne obszary. Jest to bowiem zwierzę bardzo blisko spokrewnione z nosorożcem włochatym (Coelodonta antiquitatis), który jest już także zwierzęciem wymarłym. Ostatnia populacja utrzymała się na Syberii do 8000 roku p.n.e.

Uzębienie

Uzębienie elasmoterium było typowe dla zwierząt odżywiających się roślinami. Miał on więc bardzo dobrze rozwinięte trzy zęby trzonowe i dwa przedtrzonowe, nie posiadał natomiast kłów ani siekaczy. Jego uzębienie przypominało zęby konia.

Dieta

Elasmoterium to zwierzę roślinożerne. Było ono wyspecjalizowane w jedzeniu trawy i podziemnych części roślin. Ich pożywienie stanowiły także rośliny rosnące przy brzegach rzek i jezior – jak turzyce, ożypałki i trzciny.

W okresie głodu zwierzę przemierzało najprawdopodobniej duże odległości w poszukiwaniu jedzenia.

Mózg i inteligencja

Początkowo elasmoterium nie wyróżniał się ponadprzeciętną inteligencją. W jego mózgu dominowały pola odpowiedzialne za węch, które jednak umieszczone były w niewielkim i słabo rozwiniętym płacie czołowym.

Elasmoterium zamieszkiwał jednak świat przez ponad 2 miliony lat. Późniejsze osobniki były więc o wiele bardziej „reaktywne”, inteligentne, zwinne i prawdopodobnie agresywne niż ich przodkowie.

Do czego służył róg?

Na temat funkcji pełnionej przez róg wciąż istnieje kilka teorii – być może wszystkie one są prawdziwe. Paleontolodzy zakładają, że służył on do:

• obrony przed drapieżnikami,
• czyszczenia trawy ze śniegu i robienia dziur w lodowej pokrywie, aby napić się wody,
• być może służył on także do walk o dominację między samcami i stanowił sposób na przyciągnięcie uwagi samic w okresie godowym.

Elasmoterium w kulturze

W literaturze wschodniej znajdziemy wiele odniesień do jednorożców lub tajemniczego stworzenia z jednym rogiem. Prawdopodobieństwo, że to właśnie elasmoterium stanowiło ich inspirację jest bardzo duże.

Wymiary

Poszczególne gatunki elasmoterium różniły się od siebie rozmiarem. Elasmotherium sibiricum miał ciało o długości 4,5 metra, a jego wysokość w kłębie wynosiła 2 metry.

Elasmotherium caucasicum miał natomiast co najmniej 5 metrów długości i ważył około 3,6-4,5 tony.

Dane/Wymiary

Elasmoterium (Elasmotherium)

Wymiary

• Długość ciała: około 4,5-5 metrów
• Wysokość w kłębie: około 2 metrów
• Waga: do 3,6 – 4,5 tony
• Długość rogu: do 2 metrów

Występowanie

• Eurazja
• Żył: 2,6 mln – 29 tys. lat temu (późny pliocen – plejstocen)

Odkrycie

• Rosja
• Odkryty: początek XIX wieku
• Opisany przez Johanna Fischera von Waldheima

Elasmoterium – ciekawostki

• Prawdopodobnym jest, że to właśnie elasmoterium stał się podstawą wszelkich legend dotyczących jednorożców.
• Elasmoterium to jeden z największych przedstawicieli rodziny nosorożcowatych.
• Rysunki naskalne znalezione we Francji mogą oznaczać, że elasmoterium zamieszkiwał tamtejsze tereny.

Polecamy:

• Wymarłe
• Indrikoterium
• Mamut
• Nosorożce