Saola, wół Vu Quang (Pseudoryx nghetinhensis)

Saola, wół Vu Quang (Pseudoryx nghetinhensis)

Zwierzę o reputacji mitologicznego jednorożca spotkano do tej pory zaledwie kilka razy. Być może właśnie dlatego wzbudza sporo emocji. Saola, odkryty w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, pozostaje nadal stworzeniem słabo poznanym, intrygującym i nieuchwytnym. Jest jednym z rzadszych zwierząt świata.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: parzystokopytne
• Rodzina: krętorogie
• Rodzaj: Pseudoryx
• Gatunek: saola
  

Nazwa

Nazwa Pseudoryx odnosi się do rogów saoli, przypominających rogi oryksa – ssaka krętorogiego zamieszkującego Afrykę i Półwysep Arabski.

Nazwa saola pochodzi z języka tajskiego i oznacza tyle co „wrzeciono”. Ma ona związek z kształtem rogów. Nazwa „wół z Vu Quang” odnosi się natomiast do miejsca odkrycia – Vu Quang (Wietnam).

Występowanie

Przebywa w rejonie gór Annamskich (wschodnie Indochiny), głównie w wilgotnych lasach oraz w lasach suchych i monsunowych. Wydaje się również, że najbardziej preferuje leśne skraje. Spotkano go także w stromych dolinach rzecznych 300-1800 m n.p.m. Tereny te są znacznie oddalone od siedzib ludzkich.

W górskich lasach przebywa w okresach obfitości wód rzecznych, zimą natomiast schodzi niżej. Saola to zwierzę nieśmiałe – nigdy nie spotkano go na polach uprawnych ani w pobliżu wsi. Do tej pory wszystkie znane osobniki zmarły w niewoli, co prowadzi do przekonania, że gatunek nie może żyć w zamknięciu.

Charakterystyka

Wygląd

Dorosły osobnik mierzy 80-90 cm wysokości w kłębie, ok 150 cm długości (bez ogona), a jego waga mieści się w przedziale 90-100 kg. Futro jest krótkie, proste i miękkie, co jest raczej niezwykłe u zwierzęca zamieszkującego okresowo spore wysokości. Umaszczenie obejmuje odcienie czekolady, choć spotkano również osobniki czerwonawe.

Na szyi i brzuchu odcienie te są nieco jaśniejsze, a na pysku, nogach widoczne są białe plamki lub paski. Wzdłuż kręgosłupa dostrzec można czarną pręgę, nachodzącą na trójkolorowy ogon. W okolicach brązowych oczu występują białe wibrysy – włosy czuciowe pełniące funkcję zmysłu dotyku. Ssak dysponuje również długim językiem (ok. 16 cm), a jego powierzchnia pokryta jest drobnymi wypustkami, które ułatwiają jedzenie.

Wół Vu Quang posiada okazałe, proste rogi w kolorze ciemnego brązu lub czerni. Mierzą one 35-50 cm długości, czyli 2 razy więcej niż głowa. Rogi samców nie różnią się zbytnio od rogów samic.

Skóra na całym ciele ma grubość 1-2 mm, na szyi i ramionach ma jednak ok. 5 mm. Dzięki temu zwierzę może łatwiej się bronić przed drapieżnikami i walczyć za pomocą rogów. Na pysku saoli występują zaskakująco duże gruczoły wydzielające substancję o ostrym, piżmowym zapachu, którą zwierzę zaznacza swe terytorium.

Dieta

Żywi się liśćmi krzewów, głównie figowców. Choć niewiele wiadomo na temat jego menu, ustalono, że preferuje rośliny liściaste, takie jak zanokcica (paproć) czy czermiówka. Prawdopodobnie rzadko zdarza mu się żerować nocą ze względu na aktywność za dnia. Wydaje się, że saola prowadzi dietę wyłącznie roślinną, biorąc pod uwagę jego małe siekacze.

Tryb życia, rozmnażanie

Porusza się powoli, łagodnie i spokojnie. Podczas snu chowa przednie kończyny pod ciało, wyciąga szyję i kładzie głowę na ziemi. Mieszkańcy Półwyspu Indochińskiego donoszą, że widują to zwierzę w godzinach porannych, popołudniowych oraz nocnych, nigdy nie spotkano go w porze, gdy słońce znajdowało się najwyżej na niebie.

W obecności ludzi zachowuje się spokojnie, może jeść nawet z ręki opiekuna. Wykazuje jednak ogromny strach w kontakcie z psami. Gdy ssak ten czuje się zagrożony, zaczyna prychać i chowa głowę między przednie nogi, aby pokazać imponujące, długie i ostre rogi. Czasem zdarza się, że zaczyna wydzielać ostry zapach z gruczołów szczękowych, co również uznaje się za reakcję obronną.

Niewiele wiadomo na temat cyklu rozrodczego saoli. Na podstawie obserwacji wykazano jedynie, że samice rodzą przeważnie jedno młode. Naukowcy oszacowali również, że ciąża trwać może ok. 234 dni (8 miesięcy). Wydaje się, że saola ma regularny cykl rozrodczy: w Laosie porody odbywają się w porze deszczowej, czyli od kwietnia do czerwca.

Populacja i zagrożenia

Choć nie wiadomo o tym gatunku zbyt dużo, nie ma wątpliwości co do jego zagrożenia wyginięciem. Od czasu jego odkrycia, czyli od roku 1992, populacja kurczy się z powodu nadmiernych, nielegalnych polowań oraz utraty siedlisk na rzecz rozbudowy siedzib ludzkich. Ponadto specjaliści mają duże trudności z oszacowaniem liczby osobników, padają jednak sugestie, że na wolności żyje mniej niż 750 osobników. Wiadomo jednak, że rozmieszczenie populacji jest wyraźnie nierównomierne.

Saola jest łatwym celem dla kłusowników, ponieważ ma łagodny charakter i nie jest zbyt lękliwy w stosunku do człowieka. Wykazuje dużą wrażliwość na zmiany środowiska, co znacząco wpływa na jego zdrowie. Wół Vu Quang najprawdopodobniej nie potrafi żyć w niewoli. Ogranicza to sposoby, dzięki którym można pomóc tym pięknym, tajemniczym zwierzętom.

Szczegółowe dane i wymiary

Saola, wół Vu Quang (Pseudoryx nghetinhensis)

• Długość ciała bez ogona: 150 cm
• Długość ogona: do 25 cm
• Długość rogów: 35-50 cm
• Wysokość w kłębie: 80-90 cm
• Waga: 90-100 kg

Saola, wół Vu Quang – ciekawostki

• Najbliższymi krewnymi saoli jest bydło domowe, bizony i bawoły.
• Duże gruczoły zapachowe na pysku saoli są uznawane za największe spośród wszystkich żyjących obecnie ssaków.
• Wielkość populacji nie jest znana, ponieważ do tej pory spotkano tylko 11 żywych saoli. Odkrycia z 1992 r. dokonano na podstawie 3 czaszek odnalezionych w domach myśliwych.
• Ponieważ saola to zwierzę rzadkie i pozornie łagodne w stosunku do ludzi, mogło stać się inspiracją do powstania legendy o jednorożcu lub Qilin.
• Saola jest zagrożony wyginięciem w stopniu krytycznym.

Polecamy

• Zwierzęta Azji
• Rogate