by Krzysztof Stuchlik • 31 sierpnia 2024 • Dinozaury, Zauropody • Komentarzy (0) • 1360

Giraffatitan brancai – Maier, 2003 nomina nuda

Kiedy w 2003 roku Gerhard Maier opublikował niezwykle ciekawą książkę o wyprawach do formacji Tendaguru, użył w niej kilka nieformalnych nazw, które w mniejszym bądź większym stopniu pozostawały tajemnicze przez długi czas. Okazuje się, że w internecie można znaleźć informację, że „Abdallahsaurus”, „Blancocerosaurus”, „Ligomasaurus”, „Mtapaisaurus”, „Salimosaurus” i „Wangonisaurus” to synonimy słynnego Giraffatitan brancai, opisanego pierwotnie jako Brachiosaurus brancai w 1914 roku.

W książce Maiera znajdujemy wzmiankę, że:

„Abdallahsaurus” to szkielet oznaczony jako R

„Blancocerosaurus” to szkielet oznaczony jako S

„Ligomasaurus” to szkielet oznaczony jako U

„Mtapaisaurus” to szkielet oznaczony jako I

„Salimosaurus” to szkielet oznaczony jako D

„Wangonisaurus” to szkielet oznaczony jako L

Co dzisiaj wiemy o tych osobnikach? W internecie znalezienie konkretnych szczegółów na ich temat jest praktycznie niemożliwe. Dlatego dzisiaj postanowiłem zidentyfikować cały ten materiał kopalny. Trzy z powyższych nazw okazały się łatwe do sprawdzenia. Ponieważ „Blancocerosaurus” został oznaczony jako szkielet S, wyraźnie widać, że chodzi o najbardziej znany okaz Giraffatitan, a mianowicie ten zrekonstruowany w Berlińskim Muzeum. Osobnik ten mierzył około 22 m długości i ważył prawdopodobnie nieco ponad 34 tony. Maier wspomina, że szkielet R został nazwany jako „Abdallahsaurus”. Nazwa ta może honorować przypuszczalnie kogoś z preparatorów ponieważ jeden nazywał się Abdallah Kimbamba a drugi Sefu Abdallah. Szkielet R został wspomniany w 1929 roku przez Janenscha jako zawierający kość promieniową, kość łokciową, kości „dłoni”, kość kulszową, łonową i być może strzałkową (Janensch, 1929). Publikacja z 1961 roku w której opisano częściowo ten materiał pozwala na porównanie pomiarów kości śródręcza oraz kości łonowej (83 cm długości) do innych osobników i na tej podstawie można szacować, że ów osobnik nie był zbyt wyrośnięty i mierzył nieco ponad 14 m długości oraz ważył ponad 9 ton (Janensch, 1961). Łatwy do zidentyfikowania jest również ” Salimosaurus”, który jako szkielet D pojawia się w co najmniej kilku publikacjach. Materiał został opisany z pomiarami w 1950 roku (gdzie Janensch podaje wymiary 29 kręgów ogonowych) oraz w 1961 (Janensch, 1961) i 1999 (Heinrich 1999). Okaz ten mierzył prawdopodobnie nieco ponad 17 m długości i ważył być może około 16 ton. Chociaż kiedyś napisałem o nim osobny artykuł na blogu, ponieważ Maier wspominał, że kość krzyżowa miała aż 180 cm szerokości, co na tle innych wymiarów byłoby ogromną dysproporcją i prawdopodobnie była to błędna informacja (zakładam, że szerokość nie dotyczyła samej kości krzyżowej a całej szerokości bioder). O ile zidentyfikowanie tych 3 osobników nie było problematyczne o tyle dalej jest już znacznie trudniej. Maier wspomina o „Ligomasaurus” jako szkielecie U. Problem w tym, że w publikacjach Janenscha nigdzie taki nie występuje. No poza małym wyjątkiem gdzie w pracy z 1961 pojawia się jedna mała kość oznaczona jako U 11. Być może fragment tego szkieletu? Trudno powiedzieć. Maier daje jednak pewną wskazówkę a mianowicie to, że szkielet ten został odnaleziony w kamieniołomie oznaczonym jako Quarry II (czy też Site II). W innym fragmencie w swojej książce wspomina, że z tego kamieniołomu została wydobyta kość udowa teropoda i właśnie szkielet nazwany jako „Ligomasaurus”. Jeszcze gdzie indziej przytacza dzienniki Henninga, który wspominał, że w kamieniołomie „Quarry II”

Dziennik Henninga (powyżej)

odnaleziono kość udową dużych rozmiarów o długości około 170 cm. Prawdopodobnie zatem musiała ona należeć do szkieletu U bo innego tam nie odnaleziono (sugerując się publikacją Maiera). Co ciekawe Janensch w publikacji z 1961 roku ma kość udową oznaczoną numerem „II 27 e” – mierzącą 169 cm długości. Czyżby zatem chodziło o ten sam fragment?, a oznaczenie „II 27 e” nawiązuje do kamieniołomu „Quarry II”? Nie wiadomo, ale może tak być. W każdym razie tak czy inaczej wydaje się, że kość udowa o długości około 170 cm wspominana przez Maiera raczej musi należeć do osobnika znanego jako „Ligomasaurus”. Porównanie tej kości do innych osobników, sugeruje, że ten konkretny mógł mierzyć około 18.5-19 m długości i ważyć w okolicach 21 ton. Kolejna nazwa jaką podał Maier to „Mtapaisaurus” oznaczony jako szkielet „I”. Niestety w publikacjach Janenscha nigdzie nie występuje osobnik z takim oznaczeniem. Jednak Maier wspomina, że nazwa ta pochodzi od pobliskiej wioski Mtapaia. W tamtym regionie został odnaleziony natomiast okaz Giraffatitan oznaczony jako „Aa” czy też pochodzący z kamieniołomu – o oznaczeniu Aa (Carrano na PBDB). Okaz ten jest opisany w publikacjach, a w 1950 roku Janensch podaje wymiary dla wielu kręgów ogonowych. Można też znaleźć informację, że kość biodrowa tego osobnika mierzyła 119 cm długości (Janensch, 1961). Był to prawdopodobnie sporych rozmiarów okaz mierzący ponad 19 m długości i ważący ponad 22 tony. Maier wspomina, także o szkielecie L nazwanym „Wangonisaurus”. Nie występuje on jednak na liście Janenscha z 1929 roku. Nie pojawia się też w publikacji z 1950 ani 1961 roku. Aczkolwiek jest jedna wzmianka w literaturze, którą znalazłem o tym, że przy rekonstrukcji berlińskiego okazu posłużono się jedną z kości kulszowych z szkieletu L. Jak zatem zidentyfikować ten okaz? Maier w swojej publikacji, bazując na dziennikach Henninga, do których udało mi się dotrzeć wspomina, że okaz ten był wydobywany we Wrześniu 1909 roku. W tamtym czasie wydobywano szkielet z stanowiska oznaczonego jako „N” (Quarry N), a wiec prawdopodobnie szkielet L jest tym samym, który Heinrich w 1999 roku opisał jako pochodzący z wyżej wspomnianego kamieniołomu. Materiał zawierał sporą ilość kości, jednak nie są dostępne ich pomiary zatem oszacowanie rozmiarów okazu było niemożliwe.

Bibliografia:

Janensch, W (1914a). Bericht über den Verlauf der Tendagu
ru-Expedition.- Archiv für Biontologie 3(1): 17-58

Janensch, W (1914b). Übersicht über die Wirbeltierfauna der Tendagu
ru-Schichten, nebst einer kurzen Charakterisierung der
neu aufgestellten Arten von Sauropoden.- Archiv für
Biontologie 3(1): 81-110.

Janensch, W (1929). Material und Formengehalt der Sauropoden in der
Ausbeute der Tendaguru-Expedition.- Palaeontographi
ca, Supplement VII, 1 Reihe, Teil 2, Lieferung 1 : 1-34.

Janensch, W (1950). Die Wirbelsäule von Brachiosaurus brancai.- Pa
laeontographica, Supplement VII, 1 . Reihe, Teil III, Lie
ferung 2: 27-93 .

Janensch, W (1961). Die Gliedmaßen und Gliedmaßengürtel der Sauro
poden der Tendaguru-Schichten.- Palaeontographica,
Supplement VII, 1. Reihe, Teil III, Lieferung 4: 177-235.

Wolf-Dieter Heinrich (1999). The Taphonomy of Dinosaurs from the Upper Jurassic of Tendaguru (Tanzania) Based on Field Sketches of the German Tendaguru Expedition (1909-1913)

Maier, Gerhard. (2003). African dinosaurs unearthed: the Tendaguru expeditions. Life of the Past Series (ed. J. Farlow). Indiana University Press, Bloomington, Indiana

Artykuły