Nieodłącznym uczuciem organizmów żywych od momentu wykształcania się układu nerwowego jest ból. Dinozaury nie są w tym odosobnionym przypadkiem, ich burzliwa egzystencja obfitująca nierzadko w agresywne interakcje troficzne pomiędzy drapieżnikami a roślinożercami ewidencjuje wiele czasami bardzo poważnych urazów przyczyniających się do uczucia dolegliwości bólowych (okazjonalnie również wywołanymi w konfrontacjach w obrębie własnego gatunku – spory terytorialne, hierarchia stadna, prawo do krycia, pierwszeństwo w posilaniu się). ‘’Bohater’’ dzisiejszego elaboratu był nie tylko objęty infekcją wywołaną zatargiem z osobnikiem macierzystego gatunku, ale także stworzeniem dotkniętym poważnym defektem kośćca lewej kończyny dolnej upośledzającej lokomocję. Pomimo to osobnik ten osiągnął relatywnie zaawansowany wiek, co odzwierciedla ogólnie pojętą solidną budowę ceratopsów i ‘’ignorowania’’ przez nie w pewnym stopniu ciężkich uchybień zdrowotnych.

Autorzy opisowi: Jordan Mallon, Christopher Ott, Peter Larson, Edward Iuliano, David Evans (2016).

Etymologia: Nazwa rodzajowa Spiclypeus jest kombinacją antycznych łacińskich słów – spica oznaczającego ‘’kolec’’ oraz clipeus wyrażającego ‘’tarczę’’ i nawiązuje bezpośrednio do uwydatnionych kolców ulokowanych na kryzie kostnej tego ceratopsa. Natomiast epitet gatunkowy shipporum honoruje Billa i Linde Ship będących prawowitymi właścicielami materiału skalnego holotypu Spiclypeus.

Wymowa fonetyczna: Spick – lip – ee – us.

Dystrybucja geograficzna: Stany Zjednoczone, Montana – formacja Judith River.

Datowanie: Późna kreda (kampan) około 76,24 (± 0,18) do 75,21 (± 0,12) mln lat temu.

Szacunki gabarytowe: Holotyp zwierzęcia określony numerem katalogowym CMN 57081 szacowany jest na ~ 5,12 metra długości oraz 1674 kilogramy masy ciała. Alternatywna kalkulacja tonażu zwierzęcia z użyciem gęstości masy kostnej dla tyreoforów i ceratopsów 1.1kg/l (zgodnie z wytycznymi Larramendi i współautorów, 2020) oraz zastosowaniem metody
korygacji izometrii tkanek miękkich (Matthew Dempsey i współpracownicy,2025) oscyluje na circa 2076 kilogramów.

Reprezentacja zachowanego materiału skalnego: Częściowo zachowana czaszka (około 50% stan kompletności) wraz z żuchwą. Do fosylium pozaczaszkowego przynależą: dwa kręgi szyjne, dziewięć kręgów grzbietowych, piętnaście żeber brzusznych, należy tu jednak podkreślić, iż najprawdopodobniej jednak ich rzeczywista liczba mieści się w przedziale od dwudziestu do dwudziestu pięciu (ich totalność waha się od zaledwie 10 do maksymalnych 75 procent), lewa kość ramienna, lewa kość biodrowa, fragmenty lewej kości piszczelowej oraz lewej kości strzałkowej.

Systematyka: Dinosauria · Ornithischia · Genasauria · Neornithischia · Cerapoda · Marginocephalia · Ceratopsia · Neoceratopsia · Coronosauria · Ceratopsoidea · Ceratopsidae · Chasmosaurinae.

Rekonstrukcja potencjalnego kształtu anatomicznego oraz szaty pigmentacyjnej gatunku Spiclypeus shipporum autorstwa Yamamoto Yamy.

Deskrypcja informacyjna:

· W 2000 roku emerytowany fizyk jądrowy Bill D. Shipp nabył ranczo Paradise Point niedaleko Winifred w Ferguson w stanie Montana. Mając świadomość, iż teren działki znajduje się na wschodnim rejonie późno kredowej formacji Judith River i może zawierać fosylia zatrudnił doświadczonego kolekcjonera skamieniałości Johna C. Gilpatricka, aby wspólnie zlustrować teren. We wrześniu 2005 roku Shipp odkrył w jego towarzystwie kość udową wystająca z klifu Judith River Breaks. Następnie w 2007 roku zainwestował kilkaset tysięcy dolarów w najem paleontologa amatora Joe Smalla jako nadzorcę wykopalisk oraz w wydobycie i zabezpieczenie pozostałego materiału skalnego (między innymi czaszki, która po rekonstrukcji ma ~167 cm), należącego jak się okazało do nieznanego dotąd ceratopsa.

· W tym czasie materiał skalny okazu nieformalnie nazwanego ‘’Judith’’(zgodnie z nazwą formacji geologicznej, w której został odkryty) był tymczasowo przechowywany w Weis Earth Science Museum w Menasha i rewidowany przez Christophera Otta, który nie przedstawił wyczekiwanego opisu nowego taksonu. Dopiero osiem lat później (luty 2015 rok) profesjonalny paleontolog Jordan Mallon został zaproszony do współpracy przy sporządzeniu publikacji naukowej na co przystał, ale pod warunkiem, że okaz zostanie sprzedany do Canadian Museum of Nature za kwotę 350.000 dolarów co było kwotą mniej więcej równorzędną z kosztami jakie poniósł Bill Shipp.

· Spiclypeus był prawdopodobnie typowym przedstawicielem ceratopsów swoich czasów pod względem kształtu i wielkości. Wyjątkową cechą natomiast były rogi powiekowe tego dinozaura, które ukierunkowane były ku górze, lekko zagięte ku przodowi i rozchylone na boki pod kątem około 50° (lewy róg ~22,8 cm, prawy róg ~24,6 cm mierzone w linii prostej, bądź odpowiednio ~23,1 cm i ~24,2 cm mierzone wzdłuż krzywej). Dość niepowtarzalny był także wzorzec ornamentacyjny kryzy jak na przykład na jej wierzchołku, gdzie znajdowały się dwa stosunkowo duże rogi (epiparietosquamosales) mierzące 17,1 cm (lewy) i 20 cm (prawy) czy bliżej środka, gdzie uwydatnione było spore zagłębienie, a dwa kolejne epiparietales były ze sobą zespolone i skierowane ku pozycji dolnej. Natomiast po bokach kołnierza rozlokowane były różki (episquamosales) w liczbie siedmiu po lewej stronie i sześciu po prawej.

· Ciekawym faktem są też dowody na ‘’trudne życie’’ dinozaura, któremu ‘’towarzyszyły’’ choroby i dolegliwości bólowe. Jego kołnierz przeszedł infekcję, co było najprawdopodobniej skutkiem konfrontacji z przedstawicielem własnego gatunku, gdzie rogi brwiowe oponenta przebiły kryzę. Bardzo poważna infekcja pojawiła się także w lewej kończynie, która ostatecznie mogła być przyczyną zdechnięcia zwierzęcia. Przednia lewa ‘’noga’’ była zainfekowana wokół kości ramiennej i stawu łokciowego (co zostało potwierdzone w analizie za pośrednictwem tomografii komputerowej przez radiologa Edwarda Iuliano z Kadlec Regional Medical Center), zajęta została cała dolna połowa kości, a staw był najprawdopodobniej dysfunkcyjny, co musiało powodować bardzo duże problemy w ruchu (staw był nawet obrócony o pełne 90° w stosunku do pozycji fizjologicznej). Kości wykazują obecność grupy chorób: zapalenia stawów, zapalenia kości i szpiku oraz rodzaj wolno postępującej infekcji, być może spowodowanej jakąś formą gruźlicy lub choroby grzybiczej. Niemniej jednak Spiclypeus najwyraźniej egzystował z tym upośledzeniem przez stosunkowo długi czas i zgodnie z analizą histologiczną kośćca dożył co najmniej dziesięciu lat.

Bibliografia użyta przy realizacji artykułu:

· Jordan C. Mallon, Christopher J. Ott, Peter L. Larson, Edward M. Iuliano and David C. Evans (2016). „Spiclypeus shipporum gen. et sp. nov., a Boldly Audacious New Chasmosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA“. PLoS ONE 11 (5): e0154218. doi:10.1371/journal.pone.0154218.

· CBC Science News ‘’ Horned dinosaur with nasty infection reveals new species’’, (2016).

· ScienceDaily.com.(2016). ‘’ New horned dinosaur species with ‚spiked shield’’.

· Genya Masukava.(2016).Twitter.com.’’ Skeletal reconstruction of Spiclypeus shipporum holotype’’.

· Sketchfab.com. (2021). Victoria Vinkel ‘’3D scan of a skull cast of Spiclypeus shipporum from Winifred, Fergus County, Montana’’.

· Larramendi, A.; Paul, G. S.; Hsu, S.-y. (2020). A Review and Reappraisal of the Specific Gravities of Present and Past Multicellular Organisms, with an Emphasis on Tetrapods. The Anatomical Record. doi: https://doi.org/10.1002/ar.24574.

· Matthew Dempsey,Samuel R.R.Cross,Susanah C.R.Maidment,John R.Hutchison,Karl T.Bates.(2025). ‘’ New perspectives on body size and shape evolution in dinosaurs’’. Wiley Online Liblary. https://doi.org/10.1111/brv.70026.

• Treść merytoryczna opublikowanego artykułu na łamach witryny Dinoanimals.pl może być wykorzystywana jedynie na własny użytek edukacyjny i nie może stanowić podmiotu informacyjnego dla innych blogów. Wykluczonym jest także udostępnianie ani publikowanie go poprzez kanały tematyczne bez zgody jego autora.

Podobne artykuły