Czas Tytanów

• 

  17 kwietnia 2021 • dinozaury mięsożerne, oczy teropodów, Teropody • 12

  Oko teropoda

  Wiele aspektów stylu życia zwierzęcia związanych jest z okresem aktywności dobowej. Istnieją dwa główne wzorce aktywności: w ciągu dnia, kiedy zwierzę jest aktywne w ciągu dnia oraz w nocy, kiedy zwierzyna jest ekspansywna po zachodzie słońca w warunkach słabego oświetlenia. Niektóre zwierzęta mogą być żywotne głównie o świcie lub o zmierzchu, a jeszcze inne o każdej porze dnia (Hall, 2008). Wizualny system nieptasich teropodów jest przedmiotem stosunkowo niewielkiej ilości dyskusji, opartej głównie na ekstrapolacjach współczesnych zwierząt (Stevens, 2006). Najpopularniejszym założeniem stało się widzenie obuoczne u Tyrannosaurus rex (Stevens, 2006), jednak nakładające się pola widzenia w obu oczach niekoniecznie implikują stereopsję (Chure, 1998). Ogólna zasada obserwowana u współczesnych przedstawicieli teropodów – ptaków (Aves) jest taki, że model aktywności, którego używają znajduje odzwierciedlenie w budowie oka – patki nocne mają większą średnicę rogówki w stosunku do osiowej długości oka (prawdopodobnie jako adaptacja do zwiększenia wrażliwości wzrokowej na światło), natomiast ptaki dzienne mają większą osiową długość oka w stosunku do średnicy rogówki, a jej kształt koreluje z ostrością wzroku (Hall, 2008). Podobna zależność zaproponowano dla teropodów innych niż ptasie (Takanobu, 2011). 

  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  7 stycznia 2021 • Dinozaury, Odkrycia paleontologiczne, Teropody, Zauropody • 19

  Dziesięć największych osiągnięć paleontologii związanych z dinozaurami ostatniej dekady

  Chociaż dinozaury wymarły 66 mln lat temu wciąż odkrywamy ich sekrety. Paleontolodzy nieustannie odkrywają i opisują dziesiątki gatunków ujawniając nam sekrety tych prehistorycznych stworzeń. W pierwszym artykule tego roku chciałbym przedstawić wam dziesięć (w mojej opinii) największych osiągnięć paleontologii związanej z dinozaurami na przestrzeni ostatniej dekady, które zaskoczyły i zafascynowały entuzjastów dinozaurów.  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  22 grudnia 2020 • Kronosaurus, Pliosauridae, Pliosaurus, Shastasaurus, Shonisaurus • 39

  W poszukiwaniu gigantycznych pliozaurów i ichtiozaurów wielkości największych współczesnych wielorybów

  Wielkość mezozoicznych gadów morskich jest niezaprzeczalnie dużą częścią ich uroku i popularności, jednak  jeżeli chcemy mieć świadomość jak duże naprawdę osiągały rozmiary niektóre z tych zwierząt i mówiąc ‘’naprawdę’’ mam na myśli szacunki wielkości preferowane przez współczesnych naukowców na podstawie najnowszych danych. Sprecyzowania dla gadów morskich w przekazach medialnych i internecie są pełne różnych wytycznych wielkości dla różnych grup, z których niektóre są zgodne ze współczesną nauką, niektóre były zgodne ze starą nauką, a wiele z nich nigdy nie było dokładnych już na początku, więc nie zawsze łatwo jest stwierdzić, która jest która.

  Niedawno z racji swojej pasji chciałem sam dla siebie podjąć próby ustalenia wiarygodnych szacunków wielkości wielu kładów gadów morskich i stwierdziłem, iż jest to bardziej angażujące niż się spodziewałem szczególnie w przypadku pliozaurów i ichtiozaurów. Niekoniecznie dla tego, że trudno jest znaleźć artykuł bądź artykuły przedstawiające dane dotyczące całkowitej długości lub masy, ale ponieważ pomieszane taksonomie, deficyt kompletnych szkieletów i niejasne komentarze w literaturze technicznej komplikują wysiłki w celu odzyskania i zrozumienia maksymalnych szacunków. Pomyślałem więc, że może być interesującym stworzenie publikacji w którym podzielę się z wami niektórymi z ‘’moich odkryć’’, skupiając się szczególnie na tych dwóch wyżej wymienionych grupach – pliozaurach oraz ichtiozaurach, ponieważ uważam, że ich górny zakres rozmiarów jest najbardziej wymagający wyjaśnienia.

  Zanim zaczniemy warto sobie przypomnieć jak szacowanie wielkości bardzo dużych wymarłych osobników jest obarczone wyzwaniami, a liczby i statystyki, które rzucamy, często opierają się na stosunkowo niewielkiej ilości danych. Szczątki szczególnie dużych egzemplarzy są nie tylko rzadkie, ale bardzo często są stosunkowo skąpe, a nasza zdolność do niezawodnego skalowania ich z mniejszymi zwierzętami jest często bardziej ograniczona niż byśmy chcieli. Jak często jest to konieczne istnieje potrzeba rozróżnienia między szacunkami wielkości, które są ogólnie wiarygodne opierając się na stosunkowo kompletnych dużych szkieletach, a tymi, które są tylko orientacyjne, ponieważ są skatalogowane z fragmentarycznych szczątków. ‘’Ryzykując zepsucie’’ szczegółów poniższego artykułu nie mogę wam udzielić jednoznacznej jasnej odpowiedzi na pytanie ‘’ Jaki jest największy pliozaur’’ lub ‘’ Jaki jest największy ichtiozaur’’, ponieważ słupki błędu oszacowania rozmiaru dla większości bardzo dużych okazów są zbyt szerokie, aby przedstawić wam dokładną ocenę.

  *Aby niektórzy z was niezbyt zaznajomieni lub dopiero odkrywający ‘’prehistoryczny świat gadów morskich’’ nie czuli się zdezorientowani czytając dalszą cześć artykułu zaznaczam, iż czasem naprzemiennie używam terminu Pliozaury w stosunku do rodzaju Kronosaurus i Pliosaurus z tego względu, iż nalezą one do rodziny Pliosauridae.

  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  27 października 2020 • dinozaury mięsożerne, Teropody, Tyrannosauroidea, tyranosauroidae, tyranozauroidy, Tyranozaury • 20

  Odkrycie pierwszych skamieniałości zarodków tyranozaura (bądź dopiero co wyklutych)

  Po raz pierwszy zbadano dwie skamieniałości bardzo małych i młodych osobników Tyrannosauroidae znalezionych odpowiednio w 1983 roku w Montanie oraz w 2017 roku w Albercie. Biorąc pod uwagę ich rozmiary jak i stan rozwoju ontogenetycznego wydaje się możliwym, że te skamieniałości mogą należeć do pierwszych znanych stadiów embrionalnych lub bardzo małych dopiero co wyklutych osobników konkretniej niezidentyfikowanych tyranozaurów.  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  16 października 2020 • BHI 3033 Tyrannosaurus, dinozaury mięsożerne, Stan Tyrannosaurus, Tyrannosauroidea, Tyranozaury • 19

  Licytacja „Stana” porażka dla nauki czyli moje personalne przemyślenia na temat sprzedaży.

  Wątek komercjalizacji we wszystkich dziedzinach spotyka się u mnie z niechęcią tym bardziej jeżeli dotyczy dziedziny jaką jest paleontologia, muszę jednak zrobić wyjątek i odnieść się do tematu związanego z niesamowitym wynikiem aukcji jednego z najsłynniejszych szkieletów gatunku Tyrannosaurus rex zwanego ‘’Stan’’. Ten dorosły osobnik popularnego teropoda został odkryty w Dakocie Południowej w 1987 roku kolekcjonera amatora Stana Sacrisona , od którego pochodzi przydomek szkieletu. Materiał skalny został następnie wykopany przez zespól pod przewodnictwem Petera Larsona, który był również jednym z odkrywców jeszcze bardziej znanego indywidualnego egzemplarzu o przydomku ‘’Sue’’. Larson wraz z ekipą z Black Hills Institute of Geological Research od trzech dekad sprzedaje repliki szkieletu BHI 3033 do muzeów jak i na prywatne imprezy, ale teraz sam oryginalny szkielet został wystawiony na aukcję, osobiście nie znam tła tej licytacji ani nie bardzo mnie ona jakoś szczegółowo interesowała, wszakże można się na jej temat dowiedzieć więcej za pośrednictwem internetu, więc ograniczę się tylko do skomentowania wyniku aukcji na paleontologię.

  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  1 października 2020 • Abelisauridae, dinozaury mięsożerne, Teropody • 14

  Największy znany (obecnie) ślad teropoda

  Jednym z najbardziej znanych śladów dinozaura jest odkryty przez geologa Chalesa Pillomera w 1983 roku a formalnie opisany przez Martina Lockleya i Adriana Hunta w 1994 roku – Tyrannosauripus pillmorei. Ten ślad kopalny z północnego Nowego Meksyku ma 86 cm długości, datowany jest na 66 mln lat i najprawdopodobniej należał do dużego drapieżnika z nadrodziny Tyrannosauroidea. Wielkość ‘’twórcy’’ odcisku w 2016 roku oszacowano na 11,4 metra długości i masę w przedziale 5806 – 6894 kilogramów. Wspomniany wcześniej ichnotakson Tyrannosauripus pillmorei nie jest jednak największym tropem teropoda, gdyż konkuruje on z śladem o długości 90 cm z Maroka odkrytym w górnojurajskich warstwach gór Atlasu Wysokiego (seria śladów rozciąga się na obszarze liczącym około 2000 kilometrów) a zwłaszcza z ichnotaksonem o długości 115 cm niedawno odkrytym w Boliwii, i to właśnie z nim chciałbym was zapoznać nieco lepiej w tej odsłonie publikacji. 

  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  24 września 2020 • Dilophosaurus, Dinozaury, dinozaury mięsożerne, Teropody, Trias • 44

  Nowe spojrzenie na Dilophosaurus

  Dilophosaurus został po raz pierwszy odkryty przez w 1940 roku przez Jessa Williamsa z plemienia Navajo, materiał skalny tego teropoda wydobyty został natomiast dwa lata później przez zespól paleontologów Sama Wellsa i Wyana Longstona Jr z University of California Museum of Paleontology, którzy tym samym przyczynili się do ‘’ujrzenia światła dziennego’’ przez tego największego dinozaura drapieżnego jaki został dotąd odkryty w Ameryce Północnej. Jego wczesne odkrycie miało ogromne znaczenie dla naszego zrozumienia ewolucji pierwszych dużych teropodów, mimo to Dilofozaur nigdy nie został dokładnie opisany naukowo do tej pory. Przez ostatnie sześć lat kooperacja dwóch naukowców Adama D.Marsha oraz Timothego B. Rowa bardzo ciężko pracowała nad opisywaniem i analizowaniem każdej kości każdego znanego szkieletu przypisywanemu dilofozaurowi  w tym kilka nowych okazów.

  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  11 września 2020 • Mosasauridae, Największe prehistoryczne drapieżniki morskie, Prognathodon, Prognathodon saturator • 27

  Prognathodon

  Prognathodon – szeroki rodzaj podrodziny Mosasaurinae, obecnie za ważne uznaje się dwanaście gatunków mianowicie: Prognathodon solvayi, Prognathodon currii, Prognathodon giganteus, Prognathodon hashimi, Prognathodon hudae, Prognathodon lutugini, Prognathodon kianda, Prognathodon overtori, Prognathodon rapax, Prognathodon saturator, Prognathodon stadtmani oraz Prognathodon waiparaensis pochodzące z Ameryki Północnej, Afryki, Bliskiego Wschodu, Europy i Nowej Zelandii od wczesnego Kampanu do późnokredowego Mastrychtu. Jednak ze względu na oczywiste różnice między nimi i fragmentaryczności większości próbek taksonomię w obrębie rodzaju i pozycję Prognathodon w rodzinie Mosasaurinae pozostają kontrowersyjne do dziś. Kompleksowe badanie filogenetyczne prowadzone przez Simões’a i współautorów (2017) sugerują, że rodzaj Prognathodon jest parafiletyczny i obejmuje taksony siostrzane bardziej zaawansowanych członków kładu Mosasaurini, takich jak członkowie rodzaju Mosasaurus. Zgodnie z drzewem kładystycznym wyżej wspomnianego autora i jego współpracowników do rodzaju Prognathodon należało by zaliczyć tylko siedem gatunków: Prognathodon rapax, Prognathodon overtoni, Prognathodon saturator, Prognathodon currii, Prognathodon solvayi  ,Prognathodon waiparansis oraz  Prognathodon kianda.

  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  3 lipca 2020 • Dinozaury, Hainosaurus bernardi, Mosasauridae, Mosasaurus hoffmanni, Największe prehistoryczne drapieżniki morskie, Prognathodon saturator, Tylosaurus proriger • 67

  Mosasauridae

  Mosasauridae to rodzina dużych morskich „gadów”, obecnie zawierająca 39 rodzajów stanowiących bardzo wyspecjalizowaną grupę jaszczurek (Lacertilia), które przeszły na morski styl życia. W rodzinie wyróżnia się kilka podrodzin z reguły blisko spokrewnionych – Mosasaurinae i Halisaurinae, a także Russellosaurina (w tym takie grupy, które wcześniej uważano za izolowane takie jak: Tethysaurinae, Yaguarasaurinae, Tylosaurinae i Plioplatecarpinae – Simões i współautorzy, 2017). Pierwsze szczątki kopalne przedstawiciela Mosasauridae– Mosasaurus hoffmani zostały oficjalnie odkryte w kamieniołomie wapienia w Maastricht (miasta położonego w południowej Holandii) nad rzeką Mozą w 1764 roku, co dało nazwę tej grupie (Mulder,2004). W ciągu ostatnich 20 milionów lat kredy (okres geologiczny turono – mastrychtu) wraz ze zniknięciem Ichthyosauria i upadkiem Plesiosauria, Mosasauridae stały się główną grupą dużych drapieżników morskich o pokaźnej różnorodności ekologicznej. Wyginęły w wyniku wymierania kredowego około 66 milionów lat temu (Everhart,2005), – * chociaż istnieją doniesienia o odkryciach z okresu paleogenu (Gallagher i współautorzy,2012).

  Continue Reading

  Czytaj więcej »
• 

  7 czerwca 2020 • Dinozaury, dinozaury mięsożerne, dinozaury roślinożerne, Teropody, Zauropody • 65

  Transakcje materiałem kopalnym i problematyka z nimi związana

  W 1997 roku świat naukowy był podekscytowany wiadomością, że najbardziej kompletny i największy znany szkielet gatunku Tyrannosaurus rex (FMNH PR 2081 ‘’Sue’’) został sprzedany na aukcji, która odbyła się w domu aukcyjnym Sotheby za rekordową sumę 8 362 500 $. Zwycięzcą licytacji zostało The Field Museum of Natural Science w Chicago, które zapewniło, że ten jakże fantastyczny egzemplarz będzie udostępniony wizualnie dla wszystkich odwiedzających ową placówkę muzealną a także upowszechniony w celach badań naukowych dla kręgu naukowego zainteresowanego analizami materiału skalnego tej jednostki. Niestety znacząca część skamieniałości dinozaurów jak i innych prehistorycznych zwierząt nie ma ‘’takiej dawki szczęścia’’ i nie jest udostępniana dla dobra ogółu społecznego i naukowego a zwykle trafia w ręce prywatnych finansistów, handlowców lub entuzjastycznych kolekcjonerów. Przykłady tego negatywnego trendu zaczęły znacznie wzrastać w ostatnich latach za przykład niech tutaj posłuży choćby znalezisko odkryte w 2006 roku w stanie Montanie tzw. – ‘’Dueling dinosaurs’’, którego aukcja odbyła się w listopadzie 2013 roku w domu aukcyjnym Bonhamas w Nowym Jorku za oszałamiające 9 800 000 $ co pobiło by rekord ustanowiony przez wcześniej wspomniany okaz Sue. Jednak w tej cenie nikt nie nabył skamieniałości a jeden z zainteresowanych licytatorów zaoferował ‘’jedynie’’ kwotę 5 000 000 $, która nie została zaakceptowana.  Continue Reading

  Czytaj więcej »