by Krzysztof Soiński • 29 września 2017 • anykylozaury, Dinozaury, dinozaury roślinożerne • Komentarz (1) • 3846

Zuul crurivastator

Zuul był rodzajem roślinożernego dinozaura z rodziny ankylozaurów pochodzącym z obszaru formacji Judith River w stanie Montana. Jest on gatunkiem typowym znanym z kompletnej czaszki, ogona w raz z buława kostną (Jego szczątki reprezentują najbardziej kompletny okaz ankylozaura kiedykolwiek znaleziony po za tym w Ameryce Północnej. Po za tym u tego rodzaju ogon zwieńczony kostną maczuga był wyjątkowo duży, mierzył co najmniej 210 cm wliczając w to trzynaście kręgów ogonowych) co czyni go największą tego typu strukturą u północnoamerykańskiego ankylozaura). Oprócz wyżej wymienionych równie dobrze zachowały się osteodermy, pozostałości skóry oraz keratyna (rodzaj białka).

Concept art przedstawiający potencjalny wygląd Zuul crurivastator.

Systematyka:

Domena: eukarionty – Królestwo: zwierzęta – Typ: strunowce – Podtyp: kręgowce
Gromada: zauropsydy – Podgromada: diapsydy – Nadrząd: dinozaury
Rząd: dinozaury ptasiomiednicze – Podrząd: tyreofory – Infrarząd: ankylozaury
Rodzina: ankylozaury – Podrodzina: Ankylosaurinae – Rodzaj: Zuul
Gatunek: Zull crurivastator

Czas i miejsce występowania: Stany Zjednoczone (Montana) formacja Judith River ok. 76,2 – 75,2 mln lat temu późna kreda (kampan).

Znaczenie nazwy: Nazwa rodzajowa Zull pochodzi od psokształtnego demona będącego strażnikiem bramy światów, który pojawił się w filmie ” Pogromcy Duchów ” z 1984 roku, którego rzekomo kształt głowy jest podobny do czaszki dinozaura. Natomiast epitet gatunkowy crurivastator , odnosi się do potężnego ogona zakończonego kostną buławą o niszczycielskiej sile i oznacza w dosłownym tłumaczeniu ” niszczyciela goleni ”. Nazwa została nadana przez Victorie Arbour oraz Davisa Evansa w 2017 roku.

Szacunek masy i długości: Dorosły osobniku Zuul osiągał 6 metrów długości oraz wagę 2500 kilogramów, jeżeli chodzi natomiast o kwestie wzrostu to wynosiła ona ok. 1,2 w stawie biodrowym.

Zuul crurivastator.

Odkrycie:

W 2014 roku Theropoda Expeditions LLC prowadziła prace wykopaliskowe, których celem było wydobycie szczątek Gorgosaurusa niedaleko Havre w stanie Montana. Dnia 16 maja pracownik koparki niespodziewanie podczas usuwania pokładów skalnych uderzył w warstwę skalną, która skrywała ogon z kostną buławą ankylozaura, który był kompletny w ok. 99 procentach. Reszta pozostałości również była w ”dziewiczym stanie” z tego względu, iż była brzuchem skierowana ku górze. Szkielet w dużej mierze przegubowy zawierał czaszkę i niektóre kręgi szyjne, które były oddzielone od torsu, a pięć żeber i lewa kość biodrowa zmieniły ich pierwotna pozycję. Firma zabezpieczyła znalezisko w dwóch blokach, z których większa ważyła ok. 15 ton.

Okaz skatalogowany jako ROM 75860 znaleziony w warstwie piaskowcowej formacji rzeki Judith, stanowiącej środkową część Coal Ridge Member szacowanej na 76,2-75,2 mln lat. ROM 75860 opisano jako ”mumie”, dzięki zachowaniu miękkich tkanek, wielu osteoderm i małych kostek stanowiących element ”zbroi”, które znajdowały się w ich pierwotnej pozycji, dodatkowo zachowane zostały szczątki powłok keratynowych kolców. Okaz wydobyty w bieżącym roku okazał się być jednym z najbardziej kompletnych ankylozaurów wydobytych w rejonach formacji Judith River i jednym z pierwszych ankylozaurów Ameryki Północnej z tak dobrze zachowanymi elementami czaszki i ogona.

Pierwotnie Zuul został zidentyfikowany jako nowy gatunek Euoplocephalus, jednak szybko naukowe znaczenie preparatu zostało natychmiast rozpoznane. Po sekcji czaszki i końcówki, Theropoda Expeditions zaproponował odkryty okaz na sprzedaż, który otrzymał przydomek ”Sherman”. W czerwcu 2016 r. został zakupiony przez Canadian Royal Ontario Museum, muzeum przeprowadziło laserowe skanowanie czaszki, pozwalając na określenie jej pierwotnej formy w procesie deformacji lub kompensacji ściskania skamieniałości. W 2017 roku opublikowano wstępny opis czaszki i ogona.

Pracownicy Theropoda Expeditions LLC podczas pracy mającej na celu preparacje szkieletu Zuul crurivastator.

Klasyfikacja:

W roku 2017 Arbor i Evans umieścili Zuul w obrębie Ankylosauridae, na podstawie analizy filogenetycznej. Dokładniej stwierdzili, że jest ankylozaurem tworzącym wspólny kład z Ankylosaurus, Anodontosaurus, Dyoplosaurus oraz Scolosaurus. Pomimo, że konsensus drzewa filogenetycznego uzyskany przez analizę był niejednoznaczny w odniesieniu do wzajemnych powiązań ankylozauryn to miał wpływ na względne umieszczenie wewnątrz Anodontosaurusa i Ziapelty. Spośród dziesięciu drzew genealogicznych w dziewięciu na okaz siostrzany Zuula wskazuje się Dyoplosaurusa, podczas gdy w pozostałym drzewie Zuul znajduje się bliżej Anodontosaurusa.

Kładogram wykazujący pozycję Zuul crurivastator obrębie Ankylosauria autorstwa Victorii Arbour oraz Davisa Evansa – 2017 rok.

Budowa anatomiczna:

• Czaszka:

Czaszka Zuula ma 50 centymetrów długości i jest płaska co spowodowane przez efektem nacisku warstw skalnych. Pysk jest szeroki i obcięty z przodu, kości nozdrza są skierowane ku przodowi. Płaskie kości pokrywające czaszkę (caputegulae) rozciągają się ku tyłowi, dwa przednie rzędy składają się z pary prostokątnych płyt, część trzeciego rzędu to mała sześciokątna kość, bardziej z tyłu osteodermy przybierają kwadratowe w profilu kształt i zachodzą na siebie. Nad oczodołami znajdują się płytki kostne podobne do tych jakie występowały u Euoplocephalus oraz Dyoplosaurus, które charakteryzują się ostrymi brzegami i wystają na boki (opisane przez Waltera Prestona Coombsa jako powieki kościste). Płyty znajdujące się na powierzchni kości łukowej (tylne naroża) są solidne w budowie i piramidalne w kształcie. Kość jarzmowa jest również solidna w konstrukcji, z wypukłą przednią krawędzią i prostą tylną krawędzią.

• Dolna szczęka/ uzębienie:

Dolna szczęka jest długa, niska i pozbawiona okna żuchwowego, na jej tylnej stronie znajduje się struktura przypominająca kostną zbrojną płytę, lecz Arbour i Evansa nie jest skondensowana osteoderma lecz kość szczęki. Mięsień policzkowy był względnie mały i płytki.

Zęby Zuula były umieszczone szeregowo, górna szczęka liczyła 18 – 20 zębów, natomiast dolna 28 , były one małe (ok. 6mm szerokości oraz 7mm wysokości), w kształcie przypominały liść i były poprzecznie spłaszczone. Ich korony miały po 12-14 wierzchołków o diamentowym kształcie.

Ogon:

Kostna buława ogona ma długość 52, 5 cm, szerokość 36,8 cm oraz 8 cm wysokości, większa jej część jest tworzona przez parę dużych osteoderm z, których każda umieszczona jest po boku, u osobnika holotypu lewostronna osteoderma jest wyraźnie dłuższa niż prawa dając całości asymetryczny profil. Osteodermy boczne ogona prawie stykają się nawzajem w górnej powierzchni, z tyłu buławy znajduje się klaster małych osteoderm. Zewnętrzne naroża tego tworzą dwa elementy trapezowe, tylna część jest utworzona przez trójkątne osteodermy w linii środkowej. Jako całość klaster tylny ma prostą tylną krawędź (widok z góry), tkanka kostna buławy ma gąbczastą teksturę z wieloma wgłębieniami.

Przednie trzyczęściowe pary osteodermowe są pokryte czarną warstwą, która może być resztką oryginalnych powłok keratynowych, osłony pokazują wyraźne rowki i grzbiety, w lewym osteodermie trzeciej pary na jego podstawie widoczna jest struktura warstwowa, na tylnych osteodermach powłoka filmu jest niekompletna. Po bokach trzonu ogona znajdowała się seria pięciu osteoderm (Zuul jest pierwszym amerykańskim ankylozaurem u którego odkryto takie trzonowe osteodermy), u tylnej podstawy ogon znajdowały się kolejne trzy pary osteodermy są spłaszczone i mają trójkątny profil (widok z góry) te znajdujące się z przodu mają ostrzejsze punkty bardziej dłuższe niż szersze. Są prawie ukształtowane jako równoboczny trójkąt o prostych krawędziach przednich i tylnych, od piątej pary przednie krawędzie stają się dłuższe i mocno wklęsłe, ostatnia para tuz przed buławą jest zaokrąglona.

Trzon ogonowy składa się z 13 kręgów, sam trzon był sztywną konstrukcją wykazującą się brakiem elastyczności spowodowanej przez specjalne połączenia między kręgami w strukturze podobne do litery V (kąt 20°). Trzon dodatkowo usztywniony był wiązkami skośnych ścięgien ściśle ”przyklejonych” do kręgów (ścięgna mają średnicę ok.50 cm i zwężają się wraz z końcem).