Model przedstawiający potencjalny wygląd okazu Sue za życia.

Choć w epoce dinozaurów rozwinęły się najrozmaitsze rodzaje teropodów to jednak żaden z nich nie uzyskał takiego rozgłosu jak Tyrannosaurus rex. Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci odnaleziono wiele bardziej lub mniej kompletnych okazów tego mięsożercy jednak żaden z nich nie stał się tak sławny jak okaz odnaleziony w 1990 roku skatalogowany jako FMNH PR 2081, który otrzymał ksywę ”Sue”.

Art. przedstawiający potencjalny wygląd Sue za życia.

Odkrycie:

Sue została odnaleziona przypadkowo 12 sierpnia 1990 roku przez paleontolog Sue Hendrickson. Na północy od miasta Faith w hrabstwie Zeibach w Południowej Dakocie po uprzednim odkopaniu szkieletu Edmontosaurus ciężarówka, którą wracała wraz z resztą ekipy ” złapała gumę ”. Podczas, gdy reszta grupy udała się do miasta by ją naprawić Sue postanowiła zbadać pobliskie klify. Wędrując wzdłuż nich odnalazła małe kawałki kości, spojrzała ponad nią, żeby określić skąd mniej więcej pochodzą i dostrzegła większe kości wystające ze ściany urwiska.

Hendrickson wróciła do obozu z wcześniej znalezionymi fragmentami kości i zgłosiła ich odkrycie dyrektorowi Black Hills Institute Peterowi Larsenowi. Stwierdził on, iż kości ze względu na charakterystyczny kontur i fakturę należą do Tyrannosaurus rex. Późniejsze oględziny miejsca ujawniło wiele widocznych kości. Chociaż część załogi usiała odejść to Hendrickson i kilku innych badaczy zaczęło odkrywać kości, grupa była bardzo podekscytowana, gdyż okazało się, że wydobywany okaz był zachowany w naprawdę dużym stopniu, gdzie wcześniej odkryte Tyrannosaurus nie posiadały ponad połowy kości.

Paleontolodzy uważają, że okaz ten został pokryty gruba warstwą błota wkrótce po śmierci, co uniemożliwiało innym zwierzętom na ingerencje wynikiem, której mogło by być niszczenie kości. Dodatkowo szybko pędząca woda mogąca być wynikiem ulewy zmieszała szkielet, ponieważ kiedy znaleziono skamielinę kości biodrowe znajdowały się nad czaszką, a kości nóg przeplatały się z żebrami. Duży rozmiar jak i wspaniała ” kondycja ”kości szkieletu była zaskakująca, zachowała się bowiem cała czaszka, a większość zębów została nienaruszona.

Po tym jak grupa zakończyła wydobywanie szkieletu każdy jego element został pokryty płótnem i warstwą gipsu, a następnie przetransportowany do The Black Hills Institute, gdzie rozpoczęto proces oczyszczania kości. Oprócz samej Sue dokonano także odkrycia kości piszczelowej, strzałkowej i czołowej niedojrzałego osobnika reprezentującego inny takson Tyrannosaurus mianowicie Nanotyrannus, częściowo zachowany szkielet Thescelosaurus, wcześniej wspomnianego Edmontosaurus oraz czaszkę i łuski żółwia, żeby i kości krokodyli, kręgi i żeby ryb, muszle i skamieniałe roślinny.

Odkrywczyni ” Sue” Sue Hendrickson wraz z Peterem Larsonem.

Spór, walka prawna i aukcja:

Wkrótce po odnalezieniu skamieniałości powstał spór dotyczący legalnej własności. Black Hills w zamian za 5000 $ otrzymał pozwolenie od użytkownika ziemi Maurice Williamsa na wykopanie i usunięcie szkieletu. Larson rozreklamował znalezisko mając nadzieję, że w przyszłości wygeneruje ono znaczne dochody nie tylko ze sprzedaży biletów, ale przede wszystkim ze sprzedaży odlewów. Williams dowiedziawszy się z artykułu w gazecie, że skamieniałość warta będzie setki tysięcy $ poczuł się oszukany. Przystąpił on do procesu sądowego twierdząc, że nie sprzedał on skamieniałości a jedynie pozwolenie na jej wydobycie.

Sprawę komplikowało to, iż nie był on formalnym właścicielem a użytkownikiem (beneficjentem) gruntu. Ziemia jako taka była własnością federalną, ale beneficjent miał prawo do jej użytkowania i prawnie chroniona pozycję, aby zapobiec oszustwom kradzieży dóbr znajdujących się na gruntach jakie miały miejsce do 1900 roku. 14 maja 1992 roku FBI i Gwardia Narodowa Dakoty Południowej przejęło skamielinę i przekazała szczątki do South Dakota School of Mines and Technology aż do rozstrzygnięcia sporu prawnego.

15 grudnia 1995 roku po długiej rozprawie sąd orzekł, że Maurice Williams jako beneficjent jest prawnie chroniony przed tzw. ” impulsywną sprzedażą ” i należy mu się zwrot wydobytej skamieniałości, Larson otrzymał karę grzywny 5000 $ oraz pozbawienia wolności na dwa lata. Williams postanowił sprzedać skamieniałość, więc zakontraktował licytację w domu aukcyjnym Sotheby’s (Sue została wstępnie wyceniana na 1000000 $). Wiele osób martwiło się wówczas, że skamielina trafi do prywatnej kolekcji, w której ludzie nie będą w stanie jej obserwować.

The Field Museum w Chicago również obawiał się tej możliwości i postanowiło spróbować kupić Sue, mając jednak świadomość tego, że może nie posiadać adekwatnej sumy pieniędzy zwróciło się ono o wsparcie finansowe do prywatnych firm i obywateli. System California State University, Walt Disney Parks and Resorts, McDonald’s, Ronald McDonald House Charities oraz indywidualni darczyńcy zgodzili się pomóc w zakupie Sue dla The Field Museum. 4 października 1997 r. The Field Museum zakupiło szkielet za rekordową sumę 7 600 000 mln $ (wraz z prowizją dla Sotheby ostateczny koszt wynosił 8 362 500 $).

Art. przedstawiający potencjalny wygląd Sue za życia.

Odrestaurowanie / skany CT:

The Field Museum zatrudniło wyspecjalizowana firmę transportową doświadczoną w przewozie delikatnych przedmiotów, aby przewieść kości do Chicago. Ciężarówka dotarła do muzeum w październiku 1997 roku. Niedługo potem zostały utworzone dwa nowe laboratoria badawcze ufundowane przez McDonalda, których zadaniem było ostrożne i dokładne usuwanie matrycy skalnej w której umieszczony był szkielet Sue. Jedno laboratorium umieszczone było umieszczone w Field Museum natomiast drugie w nowo otwartym Animal Kingdom w Disney World w Orlando.

Miliony odwiedzających miało możliwość obserwowania procesu wydobywanie kości Sue z matrycy skalnej przez szklane okna w obu laboratoriach. Materiał filmowy z pracy został również umieszczony na stronie internetowej muzeum. Kilka kości kopalnych nigdy nie zostało odkrytych, więc przygotowujący wyprodukowali modele brakujących kości z plastiku, aby ukończyć odrestaurowanie.

Po zakończeniu usuwania matrycy z każdej kości, została ona wysłana do fotografa muzeum, który wykonał zdjęcia wysokiej jakości. Stamtąd paleontolodzy muzeum rozpoczęli badania szkieletu. Oprócz fotografowania i badania każdej kości, personel badawczy zorganizował również skanowanie CT. Ze względu na zbyt duży rozmiar czaszki Sue jak dla standardowego tomografu komputerowego, skanu dokonano w Rocketdyne’a z Boeing w Kalifornii, gdzie używano umieszczonego tam skanera do sprawdzania spawów promów kosmicznych.

Rezultatem była wirtualna rekonstrukcja czaszki Sue w 758 tomogramach. Skanując dobrze zachowana puszkę mózgową (ok. 400 – 470 cm3) można było stworzyć osobny wirtualny obraz mózgu, gdzie okazało się, że osiągał on długość 30 –31 cm i masę ok. 374 gram. Względny iloraz encefalizacji był duży jak na dinozaura (1,8 – 2). Oznacza to, że w swoich czasach Sue była dobrze przystosowana do swojego ekosystemu i roli jakiej w nim odgrywała.

Model mózgu Tyrannosaurus rex.

Urazy i choroby:

Podczas pierwotnego badania przez Black Hills Institute stwierdzono, ze Sue doznała wielu obrażeń. Stwierdzono, iż prawdopodobnie podczas walki z ofiarą drapieżnik otrzymał cios w prawy bok, który nieznacznie przesunął jej prawe ramię wynikiem czego było rozerwanie ścięgna i złamane trzy żebra. Uszkodzenie to zagoiło się (chociaż jedno z żeber zrosło się w dwóch oddzielnych częściach).

Drugi uraz był obecny na ogonie, gdzie trzy kręgi były zmiażdżone, zostało to wyjaśnione w ten sposób, że był to wypadek podczas kopulacji, gdzie samiec najprawdopodobniej mógł stanąć na ogonie Sue, co sugerowało, iż Tyrannosaurus ten był płci żeńskiej.

Kolejnym urazem była złamana kość strzałkowa lewej nogi, zazwyczaj uszkodzenia nóg doprowadzały do tego, iż mięsożercy ocierali się o śmierć, z tego względu, że powodowało to trudność w polowaniu za potencjalną ofiarę. Jednak i tym razem Sue przeżyła, gdyż uraz został wyleczony. Zespól badaczy wysunął hipotezę, że mogła być ona w tym czasie chroniona przez innego Tyrannosaurus płci męskiej, co dawało by rzadkie spojrzenie na życie towarzyskie tych teropodów.

Czwarta rana miała być potencjalnie śmiertelna (ugryzienie w powierzchnię czaszki), która mogła być wynikiem walki terytorialnej, późniejsze badanie stwierdziło jednak, że to nie ten uraz a zakażenie pradawną postacią Trichomonas gallinae, pierwotniaka pasożytniczego doprowadziło do śmierci teropoda w wyniku wewnętrznego obrzęku szyi.

Sue jeszcze do niedawna znana była jako najstarsza przedstawicielka rodzaju ( w chwili zgonu jej wiek datowano an 28 lat ) dopóki w 2013 roku nie odnaleziono okazu o ksywie ” Trix ” , której wiek w chwili zgonu określa się na 30 lat.

Prace przygotowawcze i wystawa:

Sue została zaprezentowana światu 17 maja 2000 roku zanim to jednak nastąpiło szkielet wysłano do New Jersey, gdzie rozpoczęto prace nad wykonaniem montażu. Praca ta polegała na gięciu stalowych prętów, które miały zapewnić stabilność każdej kości szkieletu. Oryginalna czaszka tego okazu nie została zamontowana z dwóch względów po pierwsze masy po drugie lekkiej deformacji, muzeum wykonało więc odlew usuwając zniekształcenia starając się jednak jak najwierniej odwzorować pierwotny kształt.

Replika była na tyle lekka, że nie trzeba było używać w procesie rekonstrukcji stalowego pretur przytrzymującego łeb zwierzęcia. Oryginalna czaszka jest prezentowana od czasu do czasu podczas wystaw i udostępniania środowisku naukowemu w celach badawczych. 30 sierpnia 2017 r. Field Museum ogłosiło, że Sue zostanie przeniesiona na drugie piętro muzeum (w obecnym miejscu, gdzie przebywa Sue zostanie wystawiony szkielet Patagotitan), gdzie powstanie nowa ekspozycja poświęcona okazowi, zmieni się również jej wygląd zewnętrzny, gdyż do pierwotnego szkieletu zostaną dodane gastralia (żebra brzuszne) i nieznacznie zmieni się jej pierwotna postawa.

Obraz ilustrujący w pełni zrekonstruowany szkielet FMNH PR 2081 ” Sue ”.

Pokłony dla królowej Sue:

Choć szacunki długości dla Sue oscylują w przedziale 12,3 do 12,8 m i masie od 8400 do 9200 kilogramów to przez ostatnią dekadę pozycja okazu jako największego drapieżcy wszech czasów była zachwiana, ponieważ pretendentami do tego miana były Spinosaurus aegyptiacus, Gigantosaurus megalonyx czy Carcharodontosaurus saharicus.

Jednak najnowsze metody pomiarowe techniką GDI (Graphical double integration performed by Matblab program) przeprowadzone przez Franoys (online 2017 – 2018, jego szacunki docenia sam Hartman) mające na celu jak najdokładniejsze obliczenie masy i długości największych znanych teropodów ponownie kwalifikują FMNH PR 2081 jako największego teropoda wszech czasów.

Poniżej prezentuje wyniki pracy Franoys:

Podobne artykuły

• 

  ‘’Cudzych chwalimy swego nie znamy sami nie wiemy co posiadamy’’

• 

  ”Intelektualiści” ?

• 

  ‘’Hospodar wyspy Hateg’’