Wśród najciekawszych dinozaurów formalnie opisanych w 2017 roku moim personalnym zdaniem znajdował się bardzo dobrze zachowany ankylozaur z Montany, który swoją nazwę zawdzięcza negatywnej postaci z produkcji science- fiction pt ’’Pogromcy duchów’’, gdzie pojawił się w niej  pso – kształtny demon o imieniu Zuul. To właśnie po nim nazwano pancernego dinozaura, o którym mowa, którego kształt czaszki pod pewnym względem ma przypominać łeb wcześniej wspomnianego demona.

Etymologia: Nazwa rodzajowa Zuul jest odniesieniem do demona Zuula, który pojawił się w filmie z kategorii horror / komedia z 1984 roku pt. ‘’Pogromcy duchów’’. Epitet gatunkowy crurivastator w wolnym tłumaczeniu oznacza ‘’ niszczyciela goleni’’ i jest nawiązaniem do potężnego ogona tego ankylozaura uwieńczonego kostną buławą.

Dystrybucja geograficzna: Stany Zjednoczone, Montana – formacja Judith River.

Datowanie: Późna kreda (kampan) około 76,2 – 75,2 mln lat temu.

Szacunki gabarytowe: Holotyp zwierzęcia został oszacowany na ~6 metrów długości ciała oraz ~2500 kilogramów masy ciała.

Reprezentacja zachowanego materiału kopalnego: W skład materiału kopalnego holotypu oznaczonego jako ROM 75860 wchodzą: niemal kompletnie zachowana czaszka, tors, niektóre kręgi szyjne, pięć żeber, lewa kość biodrowa oraz niekompletny ogon wraz z osteodermami i kostną maczugą ogonową.

Systematyka: Dinosauria · Ornithischia · Genasauria · Thyreophora · Eurypoda · Ankylosauria · Ankylosauridae · Ankylosaurinae · Ankylosaurini.

Grafika przedstawiająca potencjalny kształt anatomiczny oraz szatę graficzną gatunku Zuul crurivastator autorstwa paleoartysty Henrego Sharpe’a.

Ogólny przypis gatunkowy crurivastator odnosi się kostnej buławy ogonowej a w następstwie do taktyki obronnej Zuul, polegającej na zdolności tego ankylozaura do przebijania / łamania kości nóg teropodów przypuszczających na niego atak. Zuul crurivastator jest więc dinozaurem o bardzo interesującej nazwie naukowej, ale jego zainteresowanie w tej kwestii się na tym nie kończy, jest to również jeden z najlepiej zachowanych ankylozaurów w historii. Zuul został odkryty 16 maja 2014 roku, kiedy operator koparki pod nadzorem zespołu komercyjnego kolekcjonerów (Theropoda Expeditions LLC) podczas usuwania warstw skalnych odsłonił skamieniałą buławę kostną ogona tego tyreofora (pierwotnie celem prac wykopaliskowych było wydobycie szczątek Gorgosaurus libratus). Kiedy maszyna usunęła 12 metrowy nakład pracownicy Theropoda Expeditions LLC zaprzestali pracy i zaczęli analizować znalezisko, wkrótce okazało się, że był to bardzo kompletny a zatem cenny szkielet kopalny. Ostatecznie skamieniałość została zabezpieczona przez firmę w dwóch blokach skalnych z których większy ważył około 15 ton. Kiedy skamielina została oczyszczona i wypreparowana przypuszczano, że jest to okaz z rodzaju Euoplocephalus. W 2016 roku skamieniałość została wystawiona na sprzedaż pod pseudonimem ‘’Sherman’’ i zakupiona przez Canadian Royal Ontario Museum, gdzie weszła do zbiorów pod oznaczeniem ROM 75860 zostając poddana szczegółowym badaniom, które zakończyły się wiosną 2017 roku wraz z formalnym opisem.

Zespół techników przez blisko dwa lata pracował nad usunięciem nadmiaru skalnego, abyśmy mieli możliwość podziwiania materiału skalnego prezentującego zbroję wyżej opisywanego tyreofora w obecnej formie. Wśród nich była preparatorka widoczna na fotografii Amelia Madill z firmy Research Casting International. Źródło zdjęcia – National Geographic Magazine.

Specjaliści od dinozaurów pancernych Victoria Arbour i David Evans przeprowadzili badania skamieniałości przy użyciu nowoczesnych technologii obrazowania i wkrótce odkryli, że mają do czynienia z zupełnie nieznanym gatunkiem ankylozaura o unikalnych cechach anatomicznych, zwłaszcza czaszki (w tym kształtu i umiejscowienia płytek kostnych) i ogona. Sama czaszka ma ~50 cm długości natomiast ogon ~278 cm co jest rekordem wśród ankylozaurów północnoamerykańskich. Buława kostna ogona ma ~52,5 cm długości przy prawie 37 cm szerokości oraz 8 cm głębokości, co również ciekawe osteodermy dinozaura zostały zachowane w swojej pierwotnej lokacji, dotyczy to również skamieniałej keratyny i odcisków skórnych. Według przeprowadzonej analizy filogenetycznej najbliższym rozwojowo w stosunku do Zuul jest ‘’tylko’’ o kilkaset tysięcy lat starszy gatunek z formacji Dinosaur Park w Albercie w Kanadzie Dyoplosaurus acutosquameus. Innymi krewnymi były gatunki Scolosaurus cutleri i Anodontosaurus lambei , które dopiero niedawno uznano za gatunki potwierdzone naukowo. Zuul zasiedlał ekosystemy obfitujące w różne formy życia od ryb i płazów poprzez mniejsze gady po duże dinozaury kaczodziobe, ceratopsy i teropody, gdzie jednym z największych zagrożeń był Gorgosaurus libratus, gdzie to właśnie takie drapieżniki stanowiły presję selektywną, która wpłynęła na ewolucję ankylozaurydów w kierunku stopniowego rozwoju coraz to skuteczniejszej obrony biernej (‘’zbroja’’) oraz aktywnej (maczuga kostna końcu ogona) czego Zuul jest doskonałym przykładem.

Ilustracja ogona Zuul crurivastator w porównaniu z innymi ankylozaurami mongolskimi i północnoamerykańskimi w widoku od strony grzbietowej. Ukazane zostały różnicę w morfologii osteoderm ogonowych i powiązania między elementami skóry i naskórka. Źródło: Victoria Arbour i David Evans.

*Rekonstrukcję szkieletową gatunku Zuul crurivastator wchodzącego w interakcję troficzną z współczesnym mu teropodem Gorgosaurus libratus możemy obecnie podziwiać w Kanadyjskim (Toronto) Royal Ontario Museum.

Bibliografia użyta w realizacji artykułu:

• Arbour, Victoria M.; Evans, David C. (2017). „A new ankylosaurine dinosaur from the Judith River Formation of Montana, USA, based on an exceptional skeleton with soft tissue reservatio “. Royal Society Open Science. 4 (5): 161086. doi: 10.1098/rsos.161086.

• Treść merytoryczna opublikowanego artykułu na łamach witryny Dinoanimals.pl może być wykorzystywana jedynie na własny użytek edukacyjny i nie może stanowić podmiotu informacyjnego dla innych blogów. Wykluczonym jest także udostępnianie ani publikowanie go poprzez kanały tematyczne bez zgody jego autora.

Podobne artykuły

• 

  ‘’Cudzych chwalimy swego nie znamy sami nie wiemy co posiadamy’’

• 

  ”Intelektualiści” ?

• 

  ‘’Hospodar wyspy Hateg’’