Ornitholestes był rodzajem niewielkiego celurozaura żyjącego podczas późnego okresu jurajskiego około 155 –150 mln lat temu na terenach obecnych Stanów Zjednoczonych. Pomimo niewielkich rozmiarów ze względu na swoją szybkość i zwinność stanowił zapewne śmiertelne zagrożenie dla małych leśnych ssaków, jaszczurek, ptaków a także małych dinozaurów. Niewykluczonym jest też, że w celu uzupełnienia diety rabował również gniazda innych dinozaurów.

Model ukazujący potencjalny wygląd Ornitolestesa hermanni ukazany w serialu dokumentalnym BBC ” Wędrówki z Dinozaurami ” (* na chwilę obecną uważa się, że będący charakterystyczną cechą budowy anatomicznej grzebień na czubku pyska, nie istniał , gdyż w rzeczywistości mogła być to złamana kość nosowa wyodrębniona w wyniku intensywnego nacisku warstw ziemi na czaszkę ).

Klasyfikacja :
Domena: eukarionty – Królestwo: zwierzęta – Typ: strunowce – Podtyp: kręgowce
Gromada : zauropsydy – Podgromada: diapsydy – Nadrząd: dinozaury
Rząd: dinozaury gadziomiednicze – Podrząd: teropody – Infrarząd: tetanury
( bez rangi : maniraptory ) – Rodzaj: Ornitholestes – Gatunek: Ornitholestes hermanni

Ornitholestes hermanni polujący na małego jurajskiego pterozaura Comodactylusa.

Czas i miejsce występowania: Stany Zjednoczone – Wyoming ( formacja Morrison – ogniwo Salt Wash ) ok. 155 –150 mln lat temu późna jura ( kimeryd ).

Nazwa: Nazwa Ornitholestes oznacza ” ptasiego bandytę ” i odnosi się do powszechnego przekonania, że dinozaur ten polował na drobne kręgowce ( nadana została w 1903 roku przez Henrego Fairfielda Osborna ) , epitet gatunkowy hermanni natomiast utworzono zaś na cześć preparatora z Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej, Adama Hermanna, za duży wkład w rozwój paleontologii kręgowców.

Szacunki masy i długości: W pełni dojrzałe osobniki Ornitholestesa określa się na 2-2,2 metra długości , 12- 15 kilogramów oraz ok.70-80 centymetrów wysokości.

Ornitholestes przyglądający się młodemu osobnikowi Diplodocusa carnegii.

Jak przypuszczalnie mógł wyglądać Ornitholestes :

Ogólnie rzecz ujmując Ornitholestes był niewielkim dinozaurem, który został ” zbudowany ” raczej z myślą o szybkości i zwinności a nie siły i brutalności. Niemniej jednak kości dolnych kończyn ( brakuje ich w odkrytym holotypie ) uważa się za nieco krótsze niż kości udowe innych niewielkich szybkich dinozaurów co jest sprzeczne. Może to wskazywać na to, iż pomimo tego, że Ornitholestes był małym, szybkim teropodem to jednak nie nadawał się do ścigania innych małych dinozaurów dwunożnych. Połowę długości ciała tego niewielkiego drapieżnika stanowił ogon, który służył mu jako pomoc w balansie ciała.

Jeżeli chodzi o skalę czaszki Ornitholestesa nie była ona duża w proporcji do ciała jak czaszki innych znanych teropodów mimo, że dolna część szczęki była solidnie zbudowana w ogólnej konstrukcji. Zęby przednie były stożkowate z niewielkimi żłobieniami, które idealnie nadawały się do wydzierania kawałków mięsa z tuszy, zęby tylne charakteryzowały się większą serracją co pozwalała im skuteczniej ciąć kawałki mięsa. Jednak jak się przypuszcza Ornitholestes nie polegał w łowach na budowie szczęki ani zębów z tego względu, że stosunkowo niewielki rozmiar czaszki a więc i odcinka pyska oznaczały trudność w chwytaniu ofiary w szczęki.

Ramiona Ornitholestesa były długie i zajmowały dwie trzecie całkowitej długości jego kończyn dolnych, ramiona te posiadały ” dłonie ” wyposażone w długie palce z stawami, które umożliwiały zwierzęciu znacznie większy zakres ruchu łukowego niż u większych i bardziej prymitywnych teropodów, które polegały na sile szczęk w powalaniu ofiar. Ponieważ ramiona Ornitholestesa były jego najlepsza cechą adaptacyjną ciała logicznym jest, że używał ich on by chwytać i trzymać potencjalnie upolowaną zdobycz, oraz prawdopodobnie wykorzystywał je również do dostarczania sobie pokarmu do pyska.

Ramiona Ornitholestesa przystosowane były do dużego zakresu ruchu, gdzie za pewne ten niewielkich rozmiarów mięsożerca używał ich do przytrzymywania jak i dostarczania sobie wcześniej upolowanej ofiary do pyska.

Najważniejsza cechą Ornitholestesa jest niewielki grzebień na czubku pyska, niegdyś uważany on był za funkcję rozpoznawczą seksualnego dymorfizmu, jednak jak się później grzebień ten w ogóle nie istniał, gdyż uznano go za złamaną kość nosową czaszki wyodrębnioną w wyniku intensywnego nacisku ziemi towarzyszącemu procesowi skamienienia. Kolejne wizualizacje Ornitholestesa przedstawione przez (Rauhuta 2003 i Carpentera 2005) sugerowały, że grzebień ten był w rzeczywistości kawałkiem czaszki, której jedna z głównych kości została wypchnięta ku górze dając fałszywe wrażenie, że dinozaur za życia posiadał grzebień, dziś bardziej nowoczesne przedstawienia Ornitholestesa ukazują go już bez grzebienia nosowego.

Prowadzona jest długotrwała debata na temat tego czy Ornitholestes posiadał pióra czy przynajmniej ich prymitywną wersję, początkowo zaproponowany przez Percy’ego Lowe w 1944 roku pomysł został w dużej mierze odrzucony i uznany jako fantazyjny, lecz wiele późniejszych odkryć skamieniałości z Chin dinozaurów podobnych gabarytowo takich jak Sinocalliopteryx i Sinosauropteryx pokazują, że przynajmniej niektóre małe dinozaury miały puchowe pokrycie ciała strukturalnie przypominające pióra.

Dalsze badania nad szerszymi grupami dinozaurów pokazały jednak, że wiele małych teropodów posiadało delikatny meszek niż wcześniej przypuszczano ( nie można było tego wcześniej stwierdzić z tego względu, że we wcześniej odkrytych skamieniałościach nie zachowały się fragmenty to ukazujące ). Dziś paleontolodzy, którzy przypisują Ornitholestesowi posiadanie pokrywy prymitywnych piór nie jest już tak szybko ignorowana w tej tezie co poprzednicy. Jeżeli okazało by się prawdą, że zwierzę posiadało prymitywne pióra oznaczało by to, że stanowiły by one zapewne izolację sugerująca racjonalnie szybki metabolizm świadczący o aktywnym stylu życia.

Skamieniały okaz kopalny Sinosauropteryxa prima, gdzie możemy zauważyć doskonale zachowaną linię piór ciągnąca się od czubka głowy, aż po koniec ogona.

Zachowanie i nisza ekologiczna :

Patrząc na budowę Ornitholestesa mamy trzy wskazówki dotyczącego jego drapieżnego zachowania : pierwszą jest lekka masa ciała z dość długimi kończynami przednimi, co oznaczało, że Ornitholestes był szybki ale prawdopodobnie nie tak szybki jak inne podobnej wielkości dinozaury, które miały stosunkowo dłuższe kończyny. Drugą to mały rozmiar czaszki niewłaściwy do ataku na równie duże lub większe dinozaury, trzecia to chwytliwe ramiona to wszystko daje nam obraz drapieżnika, który jest doskonale przystosowany do pogoni i łapania mniejszych kręgowców takich jak jaszczurki i prymitywne ssaki, które nie były większe niż dzisiejsze gryzonie. Pra ptaki były również potencjalnymi zdobyczami, jeżeli były aktywne w rejonach występowania siedlisk Ornitholestesa.

Małe zwierzęta takie jak wymienione wcześniej nie wymagały dużej siły do zabicia a mała solidnej budowy czaszka i szczęka taka jak u Ornitholestesa mogła posiadać racjonalnie silne mięśnie aby być zdolnymi do wygenerowania takiej siły by sobie z nimi poradzić. Nie jest też całkowicie pozbawione wątpliwości, że Ornitholestes był drapieżnikiem polującym na inne zwłaszcza młode dinozaury, które nie były jeszcze wystarczająco dobrze rozwinięte by umknąć, najprawdopodobniej Ornitholestes żywił się tak że padliną gdy była się ku temu sposobność co wymagało od niego rzecz jasne mniejszych pokładów zużycia energetycznego niż w przypadku aktywnego polowania.

W przypadku drapieżnego łańcucha pokarmowego w jurajskiej Ameryce Północnej Ornitholestes znajdował się stosunkowo nisko. Większe teropody takie jak Ceratosaurus i Allosaurus oba znane z tej samej formacji co Ornitholestes rosły znacznie większe a nawet małoletnie okazy tych rodzajów mogły z łatwością zabijać i posilać się Ornitholestesami ( choć należy tu zaznaczyć, ze Ornitholestes zapewne jeżeli była się ku temu okazja zabijał mniejsze od siebie okazy wcześniej wymienionych).

Pomimo tego, iż Ornitholestes stanowił zagrożenie dla mniejszych od siebie zwierząt, nie zajmował on wysokiej pozycji w łańcuchu pokarmowym. Jednym z większych drapieżników na terenach, zamieszkanych przez Ornitholestesa był Ceratosaus (bazalny ceratozaur lub, wg jednego z badań, bazalny abelizauryd – Wang 2017) osiągający długość ciała w przedziale 6-8 metrów i 700 -1000 kilogramów masy ciała.

Odkrycie/klasyfikacja/związek Ornitholestesa z innymi dinozaurami :

Szkielet holotypu (AMNH 619) w skład którego wchodził częściowy szkielet czaszki, kręgi kręgosłupa, kości przedramienia , miednica i kończyny tylne zostały odkryte w 1900 roku w kamieniołomie Bone Cabin w Wyoming przez wyprawę amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej, której przewodzili Peter C. Kaisen, Paul Miller i Frederic Brewster Loomis.

Ornitholestes został nazwany w 1903 roku przez Henry’ego Fairfielda Osborne’a paleontologa, który nazwał wiele bardziej znanych rodzajów w tym Tyrannosaurusa (1905 rok) oraz Velociraptora i Oviraptora (oba w 1924 roku). Ornitholestes znalazł się w grupie małych teropodów (Coelurosauria ), która wówczas stała się ”domem ” dla większości małych dinozaurów drapieżnych. W 1920 roku Ornitholestes przestał egzystować, gdy Charles Whitney Gilmore ogłosił, że jest tym samym dinozaurem co Coelurus – mały drapieżny teropod znany z formacji Morisson z częściowych pozostałości. Ta teoria została wzmocniona w 1934 roku kiedy Oliver Perry Hay stworzył gatunek Coelurus hermanni oparty na oryginalnym opisie Ornitholestes hermanni.

Minęło prawie pięćdziesiąt lat aż Ornitholestes został wskrzeszony jako rodzaj przez Johna Oestrum w 1980 roku. Ogólna klasyfikacja teropodów poruszana była już od lat trzydziestych XX wieku ale dokładna pozycja Ornitholestesa zapoczątkowała debatę wśród paleontologów w 1988 roku, gdzie Gregory S. Paul zaproponował, że Ornitholestes był podobny do Proceratosaurusa z powodu podobnej struktury czaszki, gdyż wcześniej wymieniony posiadał grzebień nosowy, który w tamtych czasach uważany był za cechę anatomiczna Ornitholestesa. Paul również szczegółowo wyjaśnił, że te dwa rodzaje były prawdopodobnie związane z Allosaurusem jednym z największych drapieżników okresu późnej jury.

Musiało minąć blisko 50 lat aby Ornitholestes mógł znowu pojawić się w spisie paleontologicznym po tym jak Charles Whitney Gilmore w 1920 roku ogłosił , że był on tym samym dinozaurem co Coelurus.

Pomimo dobrej teorii jak na tamte czasy naukowcy w tym Paul zdawali sobie sprawę, że nie ma bezpośredniego powiązania rodzinnego wśród tych trzech dinozaurów w rzeczywistości późniejsze badania nad Proceratosaurusem traktowane były jako nad jednym z najwcześniejszych tyranozaurydów. Ornitholestes jest teraz sklasyfikowany w Coelurosauria grupie teropodów, które uważa się za bliższe ptakom niż prymitywnym teropodom takim jak karnozaury i allozaury.

Niektórzy paleontolodzy ”poszli” jeszcze dalej umieszczając Ornitholestesa w Maniraptora w tym także do dromeozaurów, troodontów, owiraptorydów jednak nie wszyscy paleontolodzy zgadzali się co do tego czy Ornitholestes pasował do tej grupy uważając go za bardziej prymitywnego członka. Częściowe skamieniałości rąk niegdyś przypisane Ornitholestesowi teraz powszechnie przypisuje się innemu małemu teropodowi , którego również znaleziono nieopodal formacji Morisson Tanycolagreusowi.

Podobne artykuły

• 

  ‘’Cudzych chwalimy swego nie znamy sami nie wiemy co posiadamy’’

• 

  ”Intelektualiści” ?

• 

  ‘’Hospodar wyspy Hateg’’