PRETENDENTKA DO TRONU:
FMNH PR 2081 ”Sue” osiągająca 12,3- 12,8 metra długości, masę szacowaną na 8,4- 8,8 tony i wysokość ok. 3,7 -3,9 metra w stawie biodrowym jest obecnie ”królową strasznych jaszczurów”. W obecnym artykule jednak nie ją chciałbym wam zaprezentować, lecz równie fascynującą RGM 792.000 znaną światu jako Trix, która jest najstarszym odkrytym okazem Tyrannosaurusa rex, szacowanym na 30 lat. Trix została odkryta w 2013r. w Montanie przez paleontologów z Naturalis Biodiversity Center in Leiden (Holandia) i jest oficjalnie uznana za trzeci najbardziej kompletny szkielet T. rexa na świecie (75-80% odzyskanych kości).
Wizualizacja ukazująca potencjalny wygląd Trix za życia.
ODKRYCIE:
W 2012r.Naturalis Biodiversity Center at Leiden, największe muzeum historii przyrodniczej w Holandii planowało otworzyć nowa halę wystawienniczą do 2017r. Aby zwiększyć strukturalną liczbę zwiedzających od 300.000 do 400.000 rocznie kierownictwo postanowiło kupić autentyczny szkielet Tyrannosaurusa. We wrześniu 2012r. delegacja muzeum udała się do Stanów Zjednoczonych, aby skontaktować się z Instytutem Black Hills firmą zaangażowaną w dziewięć wykopalisk Tyrannosaurusa. W tym czasie Instytut otrzymał raport z Wyoming o odkryciu T.rexa, po tej wiadomości paleontolog John Vos ( pracujący dla IBH ) natychmiast odwiedził teren wykopalisk i zidentyfikował szczątki Tyrannosaurusa wspomniane w raporcie .
Jednak z powodu zbliżającego się sezonu zimowego zdecydowano odłożyć wykopalisko do następnej wiosny. Na przełomie kwietnia i maja powrócono do prac, lecz oprócz kilku kości szkielet okazał się niekompletny ( oprócz tego skromnego znaleziska odnaleziono jednak pięć szkieletów Triceratopsów , które również zostały zakupione przez muzeum na wystawę).
27 maja 2013r. Blaine Lunstad paleontolog amator wraz ze swoją żoną Michele natknęli się na kości na wschodnim pastwisku, części ziemi należącej do rolnika M.Murraya pięćdziesiąt kilometrów na południe od Jordan ( Montana ). Lokalny ” łowca kości ”Clayton Phipps potwierdził, że należą one do Tyrannosaurusa. Pogłoski o znalezisku dotarły do Instytutu Black Hills, które przekazało tę nowinę Naturalis.
W sierpniu 2013r. zespól paleontologów z Naturalis Biodiversity Center kierowany przez Anne Schulp, po raz kolejny udał się do USA. Od 29 sierpnia do 9 września odkryli wielki i niezwykle kompletny egzemplarz T.rexa. Skamielina znajdowała się w formacji Hell Creek , wzór odwzorowania geomagnetycznego wskazał, że miał on wiek co najmniej 66,4 milionów lat.
Był on doskonale zabezpieczony dzięki otaczającej go warstwie piaskowca o grubości 3 metrów o wysokiej zawartości kredy neutralizującej szkodliwe kwasy. Instytut Black Hills współpracował z zespołem w wykopalisku, wspierany również przez Phippsa i Lundstads. 5 września paleontolog Philip Manning z Uniwersytetu w Manchesterze wykonał skan LIDAR ( Light Detection and Ranging) na powierzchni terenu określając położenie wszystkich kości Trix.
”POWRÓT DO ŻYCIA” :
Proces oczyszczania kości jak i samej rekonstrukcji szkieletu miał miejsce w Black Hill przy pomocy zarówno Field Museum of Natural History i Naturalis Leiden Museum ( oba znajdują się w Chicago) przy czym to drugie przesłało cyfrowe modele słynnego wzoru, FMNH PR 2081 ( Sue) by odtworzyć za pomocą technologii druku 3d odtworzyć kości ramion i stopy. Uszkodzone kręgi odwzorowane zostały przy użyciu przykładu z okazu Stan.
W druku lewe tylne i prawe ramię były odzwierciedlane od ich przeciwstawnych odpowiedników , brakujące zęby zostały zastąpione przez włożenie prawdziwych skamieniałych zębów Tyrannosaurusa o odpowiedniej morfologii. Trix prezentowana jest światu w unikalnej pozycji blisko podłoża, która pozwalała na umieszczenie jej autentycznej czaszki o długości 150 cm, gdzie bardziej tradycyjna poza wymagała by naturalnie znacznej ilości wymaganego wsparcia.
Jest to jedyny egzemplarz Tyrannosaurusa obok MOR 980 (Peck’s Rex), w którym znajduje się prawdziwa skamieniałość czaszki. Również zachowane 19 par żeber brzusznych połączonych z częścią klatki piersiowej pozwoliły na szczególnie realistyczne odwzorowanie.
Decyzja o wykorzystaniu repliki Sue w celu uzupełnienia kilku zaginionych części ciała , takich jak np. stopy, była spowodowana tym, że Sue i Trix mają praktycznie taką samą długość i masywną budowę, oraz fakt, że obie były w podobnym wieku w chwili zgonu.
Zrekonstruowany szkielet Trix.
TRZECIA NA PODIUM/GENEZA NAZWY :
Peter Larson, dyrektor Instytutu Black Hills stwierdził jednoznacznie, iż Trix jest trzecim najbardziej kompletnym okazem Tyrannosaurusa ( wyprzedza ją Sue oraz Stan ) znaleziono bowiem ok.75-80% kości stanowiących szkielet. Główne brakujące części to czubek pyska, przód dolnej szczęki, siedem kręgów środka ogona, prawa łopatka, szpic ogona, ramiona oraz prawa stopa. Części, której nigdy wcześniej nie znaleziono w skamieniałości.
Tyrannosaurusa obejmują kość wieńcową w jamie nosowej. Rzadkim elementem są widełki i strzemiączko ucha. Trix jest najbardziej kompletnym egzemplarzem na stałe wystawionym po za USA. Szkielety T.rexa stanowiące część kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie są bardziej fragmatyczne. Ze względu na duży rozmiar, solidną budowę i dużą twardą kość zaoczodołową uznano Trix za w pełni dorosłą w odróżnieniu od delikatniejszego morfotypu.
Instytut Black Hills określił Trix jako przedstawicielkę płci żeńskiej, ponieważ przypuszcza się, że u Tyrannosaurusa rex występował dymorfyzm płciowy, gdzie samice były większe i cięższe od samców.
Trix zanim otrzymała swoją obecną nazwę przez Instytut Black Hills ze względu na swój wiek, płeć i urazy pyska otrzymała przydomek ” Grandma Pusface ”, Naturalis Biodiversity Center preferowało imię ”Grand Old Lady ”, Wim Pijbes dyrektor Amsterdam Rijksmuseum nazywał szkielet Mona Lisa z Naturalis. Zarówno Larson jak i muzeum stwierdziły, że jest to najpiękniejszy szkielet Tyrannosaurusa na świecie.
Naturalis zdecydował, że okaz wymaga oficjalnej nazwy, ponieważ wszystkie główne typy T.rexa ją posiadają. W prasie spekulowano nazwę Michelle po odkrywcy, tak jak to miało miejsce w przypadku wielu egzemplarzy. Naturalis zwróciło się do mieszkańców Holandii, aby zaproponowali imię. W dniu 23 czerwca 2016r. ogłoszono, że przeważającą liczbą głosów wybrano imię Trix, jako aluzja do T-rex i byłej królowej Beatrix. Trix stała się, więc znana jako ” Królowa kredy ”.
”Królowa kredy ” w starciu z ”czołgiem kredy ” – Ankylosaurusem.
BURZLIWE ŻYCIE SENIORKI RODU WYPEŁNIONE WALKĄ I BÓLEM/JEDNAK W CIENIU SUE:
Wiek Trix oszacowano licząc linie wzrostu kości , w tym celu wykorzystano metodę mikrotomografii rentgenowskiej, która wykonano bez uszkodzenia kości wykonując mały nawiert w kości strzałkowej. Badanie to zostało przeprowadzone we współpracy z Sifrą Bijl, Belgijską ekspertką z Free University of Brussels związaną również z Królewskim Belgijskim Instytutem Nauk Naturalnych. Linie wzrostu były liczne i trudne do wyodrębnienia , te fakty obok szorstkości i stopnia pofałdowania czaszki wykazywały, że okaz ten osiągnął wiek starczy dla Tyrannosaurusa w tym przypadku co najmniej 30 lat, do 28 lat osiągniętych przez Sue, która była najstarszym wzorem znanym do tej pory, co spowodowało, że Trix jest na chwilę obecną najstarszym znanym Tyrannosaurusem rex.
Podczas badań paleontolodzy znaleźli wskazania na wiele zaburzeń i uszkodzeń kości. Te sugerują, że podczas długiego życia T.rex ten przetrwał wiele chorób i cierpiał na różne urazy. Prawa dolna część nogi i żebro wskazują dowód na zniekształcony wzrost sugerujący złamania lub infekcję. Szczęki również poniosły znaczne szkody, doszło bowiem do zakażenia w prawej górnej szczęce, widoczne są też ślady licznych ugryzień w sygnaturze lewej dolnej szczęki.
Mogły być one spowodowane przez samca podczas krycia lub być skutkiem licznych walk. Innymi wskazówkami, które sugerują potyczki z innymi przedstawicielami swojego gatunku jest nawracająca seria ugryzień znajdujących się na lewej górnej szczęce, które zostały częściowo zabliźnione. Ostatnim z tych urazów została dotknięta zaledwie kilka tygodni przed śmiercią. Kręgosłup i pierwszy kręg ogonowy wykazują nierówny rozwój, co noże sugerować wadę wrodzoną lub uraz w bardzo młodym wieku. Wykryto również takie niespójności jak między innymi złamanie czterech żeber ( uległy regeneracji ) oraz uszkodzenia kości ogonowej.
Pomimo tego, iż Trix jest niewątpliwie piękną i okazałą przedstawicielką Tyrannosaurusa to jednak minimalnie mniejszą niż nadal ” utrzymująca tron Sue” . Trix osiąga bowiem długość ciała równą 12 – 12,5 metrom ( różnica zaledwie 30 cm w stosunku do Sue ), 5 metrów wysokości oraz wagę 6400 kg – choć należy tu zauważyć, że masa jest prawdopodobnie wartością nieco zaniżoną, gdyż gabaryty zbliżone do Sue sugerowały większy ciężar. Z historycznego punktu widzenia szacunkowe dane masy egzemplarza Sue nie przekraczały 6400 kg , a dziś wiemy przecież, że ciężar jej ciała osiągnął 8400 – 8830 kg.
Liczne urazy na pysku Trix ”mówią nam o jej burzliwym życiu”.
Podobne artykuły
-
‘’Cudzych chwalimy swego nie znamy sami nie wiemy co posiadamy’’
-
”Intelektualiści” ?
-
‘’Hospodar wyspy Hateg’’
ALIORAMUS REMOTUS/ALTAI Następny artykuł:
TAPEJARA WELLNHOFERI
Świetny i obszerny artykuł Krzysztof. Prezentujesz na swoim blogu unikatowe informacje, fajnie – bardzo mi się podoba.
Krzysztof, „po ów wiadomości paleontolog John Vos” coś tu jest do poprawki z tym zdaniem.
A chciałem zapytać, za jaką cenę nabyli szkielet Trix, bo Sue osiągnęła ponad 8 milionów dolarów.
Dzięki za zwrócenie uwagi , wziąłem na to poprawkę i teraz ów zdanie jest troszkę inaczej sformułowane – co do kwestii ceny Naturalis Biodiversity Center zapłaciło za Trix 4.300.000 euro.
Miło mi, że zamieszczane prze ze mnie artykuły Ci się podobają Alex.
Pozdrawiam 🙂
Taniej byłoby im zrobić taki szkielet 🙂 Swoją drogą to w cenie są te szkielety.
Artykuł fajny, tylko musisz dać odnośnik „czytaj dalej” gdzieś na początku. bo na głównej cały tekst jest wywalony. pzdr 🙂
Dziękuje za uwagę Achyt rzeczywiście to przeoczyłem. To i tak nie wiele jak za tak dobrze zachowany szkielet tej wielkości .Na aukcjach same czaszki T. rexa potrafią osiągnąć cenę w przedziale od 790.000 do blisko 2.000.000 dolarów , a jednak renoma takiego muzeum posiadającego szkielet Tyrannosaurusa wzrasta. Do września poprzedniego roku Trix wygenerowała dla Leiden 1.3 mln $ zysku.
To pewnie poza renomą ta inwestycja im się zwróci i jeszcze na niej zarobią.
Z dotychczasowych odkryć można wysnuć konkluzję, że tyranozaury większe niż Sue czy Trix statystycznie nie były. Można więc pewnie przyjąć dla tych gadów długość 12-12,5 metra.
Sugerując się zrekonstruowanymi szkieletami Tyranozaurów, które są eksponatami muzealnymi :
– Pack’s rex 12,2 metra
– Samson 11. 9 metra
– Scotty – 11.9 metra
– CM 9380 11.9 metra – 7,4 tony
– BHI 3033 Stan 11, 8 metra – 8,3 tony
– MOR 555 Wankel Rex 11,6 metra – 8,2 tony
to rzeczywiście można by przyjąć ów wartości , że dorosłe Tyranozaury osiągały 12 -13 metrów długości i wagę 8 – 9 ton.
Witaj Krzysztof. Sorry, już miałem Cię zaczepić o to ,,ów”, ale spostrzegłem, że ,,Alicja” mnie uprzedziła i… chwała Jej za to! 🙂 Ale i tak, co innego zaintrygowało mnie, chyba już w początkowym fragmencie treści artykułu o Trix, a mianowicie… jej wiek – 30 lat?!! Tyranozaur, który – jak ogólnie wiadomo – żył miliony lat temu, miałby mieć zaledwie 30 lat??? Coś mi tu nie gra! To przecież, same wykopaliska są starsze! Dlatego tu, od razu ,,rzuca się w oczy”, raczej brak którejś z większych jednostek zwielokrotniających tę liczbę! Z tego powodu, już bardziej szczegółowo, przejrzałem CAŁY artykuł, by znaleźć jakieś wyjaśnienie, a najlepiej, uzasadnienie TAKIEGO wieku Tyranozaura. W końcu znalazłem i uważam, że dla pełnej jasności Czytelnika i by mógł czuć się usatysfakcjonowany, że się nie mylił, należałoby uściślić informację, co do tak KRÓTKIEGO wieku gada, żyjącego w tak odległych, prehistorycznych czasach. O ile dobrze zrozumiałem, to chodzi(ło) o wiek samej Trix, ale… ,,w chwili zgonu”, albo inaczej, ,,pod względem przeżytych lat”! Dlatego uważam, że dla pełnej jasności, to o taki dopisek, należałoby uzupełnić liczbę ,,30″. Pozdrawiam.
Piotr, pewnie masz rację, ale mnie się to wydawało oczywiste, że ten wiek dotyczy długości życia zwierzęcia.
Michał??? Jako Autor, podany jest Krzysztof! I do Niego się zwracałem! Ja rozumiem, że jako Redakcja, stanowicie zespół i dobrze się uzupełniacie, ale tu… Michał udziela mi odpowiedzi w 1. os. l. poj., zamiast w imieniu Krzysztofa! W takim razie, kto jest Autorem? A swoją drogą, to potrafię zrozumieć, że piszący wie o czym pisze, bo ma to w myślach, ale Czytelnik… już niekoniecznie… musi potrafić czytać w… myślach piszącego! Taki artykuł, to nie powieść kryminalna, w której Autor, stopniowo ujawnia szczegóły akcji! I sorry za dociekliwość, ale… to, co teraz wyłuszczyłem, proszę nie poczytać mi za upierdliwość, ale za zaskakujące fakty! Pozdrawiam. 🙂
Krzysztof jest autorem, a nie ja 🙂 Jako czytelnik tego artykułu po prostu tak to odebrałem, stąd mój komentarz do Twojej wypowiedzi.
Krzysztof, sorry za uwagę, ale błędnie używasz zaimka „ów”. Niepoprawne jest zdanie „przekazało ów nowinę Naturalis.” – powinno mieć formę „przekazało tę nowinę” lub jeśli chcesz koniecznie używać zaimka „ów”, to „przekazało ową nowinę.” Zaimek „ów” się odmienia.
Podobnie:
– „teraz ów zdanie jest” powinno mieć formę „teraz to zdanie”
– w zdaniu „można by przyjąć ów wartości” – zaimek „ów” jest niepoprawnie użyty i zupełni niepotrzebny.
Poza tym drobiazgiem, gratuluję blogu – posiadasz dużą wiedzę na temat dinozaurów i fajnie ją przekazujesz. Świetnie dobrane również ilustracje do artykułów.
A co się stało z Pterodaustro? Wyświetla się, że nie ma takiego artykułu.
Wiem wiem wczoraj wieczorem omyłkowo go usunąłem ale dziś zostanie dodany ponownie wraz z nowym opisem dotyczącym Tapejary o który prosił Achyt . Mój błąd za co bardzo przepraszam.
Wyrex jest jeszcze znanym tyranozaurem odkrytym w 2002 roku w Montanie.
Może dodam jeszcze, że w przypadku Wyrexa odkryto pozostałości skóry, która jest gładka i nie wskazuje aby T. rexy były pokryte piórami, co stało się w ostatnich latach popularną hipotezą.
Sue to ma niespełna 3.5 m w stawie biodrowym, a Trix z całą pewnością nie może mieć aż 5 m (!!!???) wzrostu, bo tyle to miał inaczej zbudowany (tj. bardziej wyprostowany, nie „pochylony” równolegle do podłoża jak T – Rex) wyraźnie wyższy Terizinozaur, Trix zaś musi mieć poniżej 4 m mierząc od ziemi do czubka głowy (no chyba, że by mocno zadarła łeb, ale to by nie była jej naturalna pozycja w jakiej się poruszała, normalnie bowiem trzymała czajnik równolegle do ziemi a nie uniesiony) nie ma innej opcji…