Iguanodon – był rodzajem dinozaura z grupy ornitopodów zajmującym pozycję pomiędzy pierwszymi szybkimi dwunożnymi hipsylofodontami z środkowej jury a hadrozaurami stanowiącymi najbardziej zaawansowane formy późnej kredy. Do rodzaju zalicza się wiele gatunków datowanych w czasie od późnej jury do późnej kredy zamieszkujących Europę, Azję i Amerykę Północną. Taksonomia rodzaju pozostaje przedmiotem badań, opisywane są nowe gatunki, a stare przenosi się do odrębnych rodzajów. Na początku XXI wieku badacze zasugerowali pozostawienie w nim tylko jednego dobrze uzasadnionego gatunku I.bernissartensis. Były to masywne, duże zwierzęta roślinożerne wyróżniające się dużym kolcem na kciuku służącym prawdopodobnie do obrony przed drapieżnikami, podczas gdy cztery kolejne chwytne palce używane były podczas żerowania.

Wizualizacja prezentująca okaz Iguanodona ukazana w paradokumentalnym serialu telewizyjnym, wyprodukowany przez telewizję BBC – ” Wędrówki z dinozaurami ”.

Klasyfikacja :

Domena : eukarionty – Królestwo : zwierzęta – Typ : strunowce – Podtyp : kręgowce
Gromada : zauropsydy – Podgromada : diapsydy – Nadrząd : dinozaury
Rząd : dinozaury ptasiomiednicze – Podrząd : cerapody – Infrarząd : ornitopody
Rodzaj : Iguanodon – Gatunek : I.bernissartensis

Model przedstawiający potencjalny wygląd Iguanodona bernissartensis.

Datowanie i występowanie :

Belgia : Bernissart, Hainaut ( formacja Sainte Barbe Clays) – Niemcy : Nadrenia Północna-Westfalia ( formacja Nehden) – Hiszpania : Morella (formacja „Arcillas de Morella”) – Galve : (formacja Camarillas) – Wielka Brytania : Wyspa Wight (formacja Wessex).

Czas występowania : ok. 128, 3 / 128,3-125 / ok. 125-124 Mln lat temu wczesna kreda (środkowy barrem lub późny barrem lub wczesny apt).

Nazwa : nazwa rodzajowa Iguanodon oznacza ” ząb iguany ” natomiast epitet gatunkowy bernissartensis odnosi się do miejsca lokacji kopalni węgla w której zostały odnalezione szczątki ok. trzydziestu ośmiu Iguanodonów w 1878 roku.

Charakterystyka : Większość dorosłych osobników Iguanodona osiągało długość ciała 10 metrów jednak zdarzały się jednostki osiągające 13 metrów, 3000 – 4000 kilogramów masy ciała oraz ok. 3,2 metra wysokości ( pozycja czworonożna ).

Iguanodon bernissartensis.

Odkrycie i wczesne rekonstrukcje :

• Iguanodon ma solidne miejsce w historii dinozaurów, nie tylko ze względu na dużą ilość materiału kopalnego do niego przypisaną ale także ponieważ był to drugi w dziejach historii dinozaur jaki został zidentyfikowany i nazwany ( pierwszym był Megalosaurus, nazwany rok wcześniej ). Odkrycie Iguanodona stało się popularną historią, która wraz z każdym kolejnym opowiadaniem sprawiała, iż niektóre jej szczegóły stawały się coraz bardziej ” rozmyte ”. Głównym obszarem tych opowieści są właściwie ci, którym przypisywane jest odnalezienie zęba Iguanodona mianowicie mowa tu o Gideonie Mantellu i jego żonie Mary Ann.

• Gideon Mantell był praktykującym położnikiem a popularna wersja wcześniej wspomnianej opowieści polegała na tym, że jego żona odkryła pierwszy ząb w kamieniołomie Whiteman’s Green ( wieś w Anglii, w hrabstwie West Sussex ) podczas odwiedzin chorego w 1822 roku. Jednakże oświadczenie samego Gideona z 1851 roku stwierdzało, że to on odnalazł ząb Iguanodona a jego notatki z 1820 roku wskazywały także, że odkrył inny materiał który zawierał zęby dinozaura dziś określanego mianem teropoda. Była w nim również wzmianka o odkryciu zęba, który zdawał się należeć do dinozaura roślinożernego o którym mowa w dzisiejszym artykule, dlatego kwestia odkrywcy Iguanodona różni się w zależności od źródeł opowiadanej historii.

• Początkowo ząb Iguanodona stanowił drugorzędną kwestię dla Mantella, ponieważ skupiał się on bardziej na rekonstrukcji kości odnalezionego teropoda, w ów czasach koncepcja istnienia zwierząt takich jak dinozaury jeszcze nie została poczęta i kości takie były zwykle brane pod uwagę jako zwierząt żyjących w tamtym czasie. W tym przypadku Mantell pomyślał, że ma do czynienia z zębami krokodyla ze względu na ich ” mięsożerny kształt ”a ząb Iguanodona należy do równie wielkiego ale prawdopodobnie roślinożernego gada.

Portret przedstawiający Mary Ann i Gideona Mantell.

• W 1822 roku ząb roślinożercy został przedstawiony Towarzystwu Geologicznemu w Londynie w celu określenia czy należy do jeszcze nieodkrytego gatunku zwierzęcia, odpowiedź jednak nie była pozytywna , gdyż członkowie komisji deklarowali, że ząb pochodzi od nosorożca lub ryby ( co ciekawe jednym z członków był William Buckland, który dwa lata później nazwał pierwszego dinozaura – Megalosaurusa ).

• Nieco ponad rok później w 1823 roku Charles Lyell pokazał niektóre ząb Georgesowi Cuvierowi francuskiemu przyrodnikowi, który stosował techniki anatomii porównawczej w celu identyfikacji kopalnych zwierząt, a jego najsłynniejsze osiągnięcie polegało na tym, że był pierwsza osobą, która poprawnie określiła pterozaura – Pterodactylusa jako gada latającego. Początkowo Cuvier miał taki sam pogląd co społeczeństwo geologiczne, że zęby należały do nosorożca jednak wkrótce po tym zwątpił w te interpretację, niestety komunikacja pomiędzy Lyellem a Mantellem zawierała tylko pierwszą opinię Cuviera o zębie co spowodowało porzucenie dalszego zainteresowania.

Portret przedstawiający Charlesa Lyella oraz Georga Cuviera.

• Opis okazu Megalosaura przez Williama Bucklanda w 1824 roku wywołał ” falę uderzeniową ” w całej społeczności naukowej i spowodował, że wiele osób zaczęło myśleć o rodzajach zwierząt, które żyły kiedyś na naszej planecie jako o diametralnie innych, William wkrótce po obejrzeniu kości odkrytych przez Mentella zrozumiał natychmiast ,że posiadał on szczątki zwierzęcia podobnego do Megalosaurusa. Koncepcja istnienia gigantycznych mięsożernych jaszczurek była tak silnie ” rozwinięta” w umyśle Bucklanda ,że nie dopuszczał on myśli ,że pozostałości odnalezione przez Mantella mogły by należeć do roślinożercy więc z nieprzejednaniem twierdził, że również należały do mięsożercy podobnego do Megalosaura.

• Zachęcony przez Bucklanda, Mentell ponownie wysłał zęby roślinożercy do Cuviera by ten mógł mieć drugą możliwość zbadania ich. Cuvier przypomniał sobie o swoich wątpliwościach, gdzie jak początkowo stwierdził ,że należały do nosorożca jednak tym razem jego interpretacja była zupełnie inna – potwierdził on w odpowiedzi, że zęby mogły należeć do gada, który mógł być w istocie roślinożercą. Po tym Covier wydrukował publicznie artykuł w który wycofał się z pierwszej interpretacji i potwierdził, że zęby należały do gada a nie ssaka, a z tego względu, że był szanowanym naukowcem w kole naukowym teza ta zyskała na akceptacji.

W taki sposób wyobrażano sobie potencjalny wygląd Megalosaurusa w pierwszej połowie XVIII wieku.

• Mając na względzie wagę reputacji Cuviera Mantell zaczął rekonstruować wymarłe zwierzę szukając w szczegółach powiązań z żywymi gadami, które miały podobne uzębienie, pomoc w rekonstrukcji została mu dostarczona przez Samuala Stutchbury’ego asystenta kuratora The Royal College of Surgeons, który ”widział ” ścisły związek pomiędzy wymarłym zwierzęciem a iguaną nad która sam prowadził wcześniejsze badania. Gdy Mantell otrzymał punkt odniesienia zaczął rekonstrukcję , która opierała się przede wszystkim na skalowaniu zęba iguany do zęba kopalnego aby zobaczyć ile razy ten drugi był większy.

• Następnie Mantell zmierzył ciało iguany , pomnożył to przez to ile razy ząb kopalne były większe niż ząb iguany i w rezultacie otrzymał imponujący wynik 18 metrów długości, co było długością większą niż u Megalosaurusa. Nie trzeba tu dodawać, że była to długość nadmiernie przeceniona, a mimo to wersje tej techniki nadal są używane w dzisiejszych czasach choć są ściśle ograniczone do zwierząt o, których wiadomo, że mają co najmniej taki sam kształt ciała. Podobieństwo skamieniałości do iguany było inspiracją do nazwy , chociaż pierwszym wyborem Mantella był Iguanosaurus co można tłumaczyć ”jaszczurem iguany ”.

• Jednak jako przyjaciel Mantella William Conybeare wskazał, że iguana jest jaszczurką a imię mogło by zagubić się między zwierzętami, a następnie zasugerował Iguanodona co oznaczało ” ząb iguany ” Mantell przystał na ów propozycję.

• W 1934 roku Mantell nabył bardziej kompletny fragment szkieletu, który okazał się być kolcem kciuka Iguanodona, Mantell stwierdził, że prawidłowym miejscem położenia kolca musiała być przednia część pyska Iguanodona. Reszta zarysu wczesnej rekonstrukcji Iguanodona była wzorowana na iguanie i przedstawiała się następująco : nisko osadzone ciało wspierane na czterech kończynach o takiej samej długości ( zarówno przednich jak i tylnych ) i długi ogon opadający na podłoże.

Szkic przedstawiający potencjalny wygląd Iguanodona według koncepcji Mantella.

• Obraz ten obowiązywał, aż do momentu gdy Richard Owen zaczął pracę nad odbudową i klasyfikacją dinozaurów. Owen był gorącym zwolennikiem kreacji i odrzucał naukę transmutacji teorii której prekursorem był Darwin, stworzył on grupę dinozaurów z Megalosaurusa, Iguanodona i Hylaeosaurusa ale zamiast przedstawiać je jako gady bardziej postrzegał je jako ssaki. Podstawą myślenia o nich jako o ssakach był argument przeciw ewolucji ponieważ ssaki nie mogły rozwinąć się z gadów co dziś można udowodnić dzięki istnieniu synapsydów i późniejszych terapsydów takich jak Thrinaxodon i Megazostrodon.

• Zamiast być postrzeganymi jako jaszczurki dinozaury były wtedy postrzegane jako istoty słoniowate o łuszczącej się skórze i szczękach wypełnionych ostrymi zębami, punktem kulminacyjnym tej wizji były rzeźby dinozaurów stworzonych przez Benjamin Waterhouse Hawkinsa, który otrzymywał wytyczne co do ich formy od Owena. Podczas gdy Owen stworzył słowo dinozaur co oznaczało ” straszliwego jaszczura ” dinozaury nie były już jaszczurkami lecz posiadały już własną grupę – gadów cześć saurus nadal wzbudzał niepokój niektórych paleontologów, którzy woleli je tłumaczyć jako należące bardziej do gadów niż jaszczurek.

• W 1849 roku Gideon Mantell nadal pracował nad Iguanodonem, i choć sam nie widział rzeźb z Crystal Place uświadomił sobie, że Owen źle wyobrażał sobie dinozaury postrzegając je jako ciężkie i nieporadne zwierzęta. Zauważył on, że miały one smukłe kończyny przednie, które mogły by odgrywać kluczową role w odcyfrowaniu prawdziwej formy i stylu życia Iguanodona.

Szkic ukazujący starcie pomiędzy Iguanodonem i Megalosaurusem według schematu z pierwszej połowy XVIII wieku.

• w 1878 roku w Belgijskiej kopalni znaleziono szczątki kości co najmniej trzydziestu ośmiu osobników Iguanodona , pracownicy kopalni szybko zdali sobie sprawę wartości znaleziska i postanowili wydobyć jak najwięcej kości, które mogły by zostać zrekonstruowane przez belgijskiego paleontologa Louisa Dollo. Wydobyte okazy reprezentowały nowe i większe gatunki Iguanodonów i otrzymały nazwę gatunkową I.bernissartensis po lokacji kopalni węgla w pobliżu Bernissart. Połączone kości stworzyły obraz kompletnie indywidualnego zwierzęcia, gdzie Mantell stwierdził, że odwzorowanie Owena jest zdecydowanie błędne co udowodnił Dollo odkrywając również, że ”ostrze ”, które Mantell umieścił na pysku w rzeczywistości znajdowało się na ręce – kciuku.

• Iguanodona przedstawiano wówczas nadal jako duże zwierzę ale o zdecydowanie lżejszej budowie, które stało na tylnych łapach i choć rekonstrukcja Dollo byłą znacznie dokładniejsza niż jakakolwiek inna przedtem to nadal były pewne problemy , główną wada był zakrzywiony ogon, który nie mógł by występować u żyjącego zwierzęcia ze względu na zbyt poskręcane ścięgna wzdłuż kręgosłupa co uniemożliwiało by utrzymywanie pozycji pionowej.

• Dokładne przedstawienia Iguanodona zaczęły pojawiać się dopiero w XX wieku ukazując Iguanodona jako dinozaura, który mógł swobodnie przemieszczać się zarówno w pozycji czworo jak i dwu nożnej z pozycją trzymaną zazwyczaj poziomo do podłoża i ogonem w linii prostej noszonym wysoko nad powierzchnią ziemi.

Louis Dollo podczas nadzoru rekonstrukcji szkieletu Iguanodona 1882 –1885 rok.

Cechy przystosowawcze Iguanodona :

• Dzisiaj Iguanodon przedstawiany jest zwykle jako zwierzę czworonożne, które może również przemieszczać się w pozycji dwunożnej w celu pożywienia się wyżej położonymi partiami roślinnymi lub lepszej obserwacji terenu , głównym argumentem tego nie jest ogólny kształt ciała ale konstrukcja kończyn przednich. Po pierwsze kończyny te stanowią około trzech czwartych całkowitej długości kończyn tylnych co w rezultacie doprowadza do dość wygodnego chodu.

• Piąty palec był podobny do kciuka, który zwieńczony był szpikulcem, który prawdopodobnie był elastyczny i zdolny do owinięcia się wokół wysoko rosnącej roślinności, tak aby Iguanodon mógł ja pochwycić i się nią pożywić. Ta elastyczność polegała również na przełączaniu się pomiędzy pozycją czworonożna i dwunożną pozwalając zwierzęciu na odżywianie się roślinnością na praktycznie każdej płaszczyźnie szat roślinnych, co pozwoliło mu na rozpowszechnienie się na szerokich obszarach.

Pięciopalczasta ” dłoń ” Iguanodona z słynnym szpikulcem , który prawdopodobnie służył do walki miedzy samcami w okresie godowym, jak i być może do potencjalnej obrony przed drapieżnikami.

• Mniejsze ornitopody mogły pożywiać się tylko nisko rosnąca roślinnością r zaś bardziej prymitywne lecz większe były przystosowane do pożywiania się tylko określonymi gatunkami roślin, specjalizacja Iguanodona nie tylko pozwalała mu z nimi konkurować ale także z stegozaurami , ankylozaurami jak z niektórymi zauropodami. Pozycja dwunożna nawet podczas żerowania oznaczała ,że Iguanodon był w stanie dostrzegać większy i dalszy obraz terenu co dawało mu przewagę w wypatrywaniu drapieżników niż innym dinozaurom.

• W wczesnym odwzorowaniu Iguanodon opisywany był jako duża jaszczurka z ogonem podobnym do sztyletu ciągniętym po ziemi, dalsze badania w połączeniu z odkryciami skamieniałych ścięgien ostatecznie doprowadziły do dokładnej rekonstrukcji w której ogon dinozaura był sztywny i położony wysoko nad ziemią. Prawdopodobnie główną zaletą posiadania usztywnionego ogona było to ,że zapewniał on swoistego rodzaju balans, który pozwalał Iguanodonowi łatwiej ” przełączać” się z pozycji czworonożnej na dwunożną .

• Słynne odkryte zęby były obecne tylko w tylnej części szczęki tak aby mogły nacierać na wewnętrzne strony górnych zębów, ten ruch ścierający stwarzał działanie podobne do cięcia nożyczkami co pozwalał Iguanodonowi na pożywianie się twardsza roślinnością. Jak wszystkie zęby dinozaurów tak i te podczas urazów czy wypadania były zastępowane nowymi podczas całego życia zwierzęcia. Iguanodon posiadał również policzki, które uniemożliwiały pokarmowi wypadanie z boków ” ust ” ponieważ były one mocno rozcierane pomiędzy zębami ( pokarm roślinny stawał się w konsystencji czymś na wzór papki ).

• Przednia górna część górnej szczęki była zbliżona kształtem do gałkownicy od lodów i prawdopodobnie byłą pokryta keratyną aby zwiększyć jej wytrzymałość. kiedyś uważano, że Iguanodon miał chwytny język jak dzisiejsze żyrafy jednak badanie kości gnkowej jamy ustnej , która bardzo silnie wspiera język sugerowało, że mógł on poruszać nim tylko tak by popychać pokarm wokół ust.

• Struktura jamy mózgu ukazała, że zwierze to posiadało duże płaty węchowe , sugerując, że Iguanodon miał dobrze rozwinięte powonienie , natomiast duże włókna nerwowe przechodzące przez mózgoczaszkę w kierunku dużych otworów oczu najwyraźniej potwierdzały jego dobra wizję .

Czaszka , kości szczęki i ząb Iguanodona.

Specyfikacja :

• Kiedy Iguanodon został nazwany przez Gideona Mantella w 1825 roku nie posiadał on żadnego określonego gatunku, więc kiedy Friedrich Holl ” stworzył ” I.anglicum dla odnalezionego zęba holotypu musiał on zostać zmieniony na I.anglicus w celu poprawności gramatycznej. W 1832 roku Christian Erich Hermann von Meyer nazwał kolejny gatunek I. mantelli, który został przemianowany na Dollodon, natomiast odkrycie wielu Iguanodonów w kopalni węgla niedaleko Bernissart w Belgii, co doprowadziło do powstania Innego gatunku I. bernissartensis za pośrednictwem George’a Alberta Boulengera w 1881 roku.

• Ponieważ holotyp I. anglicus opierał się tylko na zębie, nie uważano  go za wystarczająco diagnostycznego, aby zidentyfikować nowe gatunki, zwłaszcza gdy zęby innych okazów nie były obecne. Doprowadziło to do ustanowienia I. bernissartensis jako neotypu, który zastępuje obecnie I. anglicus jako typ wszystkich współczesnych skamieniałości.

• Podobnie jak inne wczesne dinozaury, takie jak Megalosaurus, Iguanodon poniósł skutek taksonu kosza, w wyniku czego większość materiału pierwotnie przypisywanego do niego została później
uznana za rzeczywiście należącą do innych gatunków, a nawet innych dinozaurów. Dużo okazów z Ameryki Północnej i Azji, ale nawet niektóre europejskie okazały się być w istocie innymi gatunkami.
Większość gatunków, które wciąż są wymienione są uważane za wątpliwe, ponieważ prawdopodobnie nie posiadają uprawnień do własnej grupy, niestety lista ta różni się między poszczególnymi paleontologami i zasobami, a jedynym bezpiecznym gatunkiem jest teraz neotyp I. bernissartensis.

• Amerykański paleontolog Edward Drinker Cope tworząc Iguanodona w 1869 roku stworzył Iguanodontidae obejmującą Iguanodona i wszystkie inne dinozaury, które uważał za podobne , a ponieważ Iguanodon był pierwszym dinozaurem z tej grupy jego nazwa była użyta jako podstawa  co standardowo stosuje się w nomenklaturze zoologicznej podczas tworzenia nowych grup zwierząt. Wiele ornitopodów takich jak Dryosaurus i Camptosaurusnadal należy do tej grupy ale inne takie jak Ouranosaurus, który kiedyś również do niej należał uznano za późniejszą i bardziej zaawansowaną formę hadrozaura by nadal w niej figurował.

Ouranosaurus.

Podobne artykuły

• 

  ‘’Cudzych chwalimy swego nie znamy sami nie wiemy co posiadamy’’

• 

  ”Intelektualiści” ?

• 

  ‘’Hospodar wyspy Hateg’’