Jedno z najciekawszych zwierząt, o którym nie każdy dotąd słyszał

Zazwyczaj gdy szukam kandydatów do miana bohaterów moich tekstów, wybieram zwierzęta medialne, kojarzące się z baśniowymi stworami lub o niesamowitym wyglądzie. Bardzo rzadko ponadto zerkam do fascynującego świata gadów, które władały światem, zanim pojawiły się dinozaury. W tym przypadku będzie inaczej.

Bohaterem tego wpisu jest zwierzę, o którego istnieniu dowiedziałem się stosunkowo niedawno. Moja ignorancja znajduje w tej sytuacji jednak usprawiedliwienie. Gad, którego przedstawię, został oficjalnie opisany i nazwany dopiero w roku 2017. Z moich ustaleń wynika, że nie istnieje nawet  polska nazwa dla wspaniałego Shringasaurus, czyli rogatej jaszczurki. Na potrzeby niniejszego tekstu nadam mu ksywkę szringazaur.

Dinozaur? Nic bardziej mylnego

Końcówka „saurus” dodawana na końcu nazw prehistorycznych stworzeń bywa myląca. W sposób oczywisty kojarzy się nam z dinozaurami, czyli zwierzętami, które najbardziej utożsamiamy z prehistoryczną fauną i dziejami naszej planety. Nazwami jednak sugerować się nie warto.

Owszem, tyranozar, allozaur, czy spinozaur bezsprzecznie dinozaurami były, ale purrusaurus był kajmanem (krewnym krokodyli z Ameryki Południowej), edafozaur synapsydem (przedstawicielem grupy gadów, które dały początek ssakom), któremu bliżej do nas, niż do dinozaurów, a bazylozaur był prymitywnym waleniem (ktoś pomylił go z morskim gadem, gdy zobaczył kości).

Nomenklatura paleontologiczna płata figle i najlepiej się do tego po prostu przyzwyczaić. Sytuacja imienia bohatera naszego wpisu wygląda dość podobnie. Szringazaur dinozaurem nie był. Był gadem należącym do allokotozaurów. Wielu osobom pewnie nic to nie mówi, dlatego tłumacząc w najprostszy sposób, były to gady, które kiedyś dzieliły wspólnego przodka z archosauriformes (jestem świadomy, że to nie uprościło na pierwszy rzut oka sprawy), do których należą m.in. krokodyle, dinozaury oraz ptaki.

W pewnym momencie jedni przedstawiciele wspólnego przodka zostali allokotozaurami, a inni poszli w stronę dinozaurów, czy krokodyli. Ocenę tego, kto obrał odpowiedniejszą drogę, pozostawię Wam. Ja mam swój typ.

Tytułem wprowadzenia do świata dziwolągów

Szringazaur był stałym mieszkańcem naszej planety od 247,2 do 242 mln lat temu. Okres jego życia jest określany jako środkowy trias, który był czasem niezwykle ciekawym w historii Ziemi. Epoka ta nastała zaraz pod największym masowym wymieraniu, z jakim kiedykolwiek mieliśmy do czynienia. Mowa oczywiście o wymieraniu permskim, które doprowadziło do wymarcia 70% organizmów lądowych oraz 96% organizmów morskich.

Zwierzęta, którym jakimś cudem udało się przeżyć, zaczęły ewoluować w kierunku zajęcia nisz ekologicznych opuszczonych przez wymarłych pobratymców. Eksplozja życia zaowocowała przybraniem przeróżnych i przedziwnych form. Trias jest niejednokrotnie określany jako czas zwierząt o najosobliwszym wyglądzie i trudno się z tym nie zgodzić. Przedstawicielem dynastii dziwolągów był również szringazaur, który wyglądał nieco jak efekt eksperymentu medycznego z użyciem DNA żyrafy, legwana oraz krowy.

Diabeł, nie gad

Najbardziej charakterystyczną cechą szringazaura były rogi. Nie było to wówczas szczególnie popularne. Na rozpowszechnienie rogatych gadów należało poczekać jeszcze wiele milionów lat do epoki zwanej kredą, gdzie swój prawdziwy rozkwit przeżywały ceratopsy, w tym popularny triceratops. Później tradycję rogaczy przejęły ssaki, które żyją współcześnie.

Wygląda na to, że ozdoby szringazaura miały zastosowanie godowe. Nie zostało udokumentowane, żeby samce tego gatunku ze sobą walczyły przy ich użyciu, jednakże wskazują na to głowy samic, które są zupełnie ich pozbawione. Reguła wielkości rogów i idącego za tym wzrostu atrakcyjności potencjalnego kandydata na partnera z reguły znajduje zastosowanie w świecie zwierząt, w świecie ludzi zaś niekoniecznie.

Kilka słów o cechach mniej piekielnych

Szringazaur w okresie swojej świetności zamieszkiwał obszar dzisiejszych Indii. Paleontolodzy odkryli kilka szkieletów znajdujących się w obrębie jednych wykopalisk. Poza rogami, które rzucały się w oczy u samców i oczywistym dymorfizmie płciowym w ich kontekście (odmienna budowa ciała u przedstawicieli obydwu płci tego samego gatunku), uwagę naukowców przykuło uzębienie gada.

Poddając je analizie, stwierdzili, iż nie ulega wątpliwości, że szringazaur był roślinożerny. Długa szyja pomagała mu zapewne w dosięgnięciu roślin znajdujących się nieco wyżej. Porzucić trzeba marzenia tych, którzy z miejsca włożyli go do szufladki wypełnionej mięsożercami. Nasz bohater był weganinem. Czy mógł stać się zdobyczą drapieżników ? Jeśli tak, to tych dość dużych. Zwierzę osiągnąć mogło nawet 4 m długości i z pewnością nie miało aż tak wielu naturalnych wrogów.

Zniknięcie gatunku nie wiązało się z pojawieniem się konkurencji ze strony dinozaurów, które wyewoluowały dopiero 237 mln lat temu. Zwierzę odkryto stosunkowo niedawno i z pewnością przyczyna jego zniknięcia może zostać ustalona. Do najczęściej wymienianych powodów wymierania poszczególnych gatunków należą zmiany klimatyczne, czy konkurencja ze strony lepiej przystosowanych zwierząt zajmujących te same nisze. Możliwe, że jedno z tych zdarzeń przyczyniło się do kresu panowania gadów-diabłów.

Jedno jest jednak pewne. Podobnie dziwnych organizmów doczekamy się dopiero, gdy nastąpi kolejne wielkie wymieranie, a raczej zakończy się to, które trwa obecnie.

Stay tuned!

Podobne artykuły

• 

  Smutna historia „pięknej” syreny

• 

  Bocian, który zamiast przynosić dzieci, spożywał je

• 

  Livyatan – najgroźniejszy waleń w historii