Przyroda nigdy nie przestanie nas zaskakiwać. Świetnym tego przykładem mogą być wrzęchy. Taksonomowie długo zastawiali się, gdzie umieścić tę grupę. Była ona wiązana z płazińcami, robakami obłymi, a nawet z wijami.  Niespodziewaną odpowiedź w 1972, przyniosło odkrycie Karla Wingstranda. Dzięki badaniom nad ich plemnikami stwierdził bliskie pokrewieństwo wrzęch ze splewkami. Późniejsze badania molekularne potwierdziły jego przypuszczenia.  I tak skorupiaki zostały wzbogacone o nową grupę, którą w niniejszym artykule chciałbym przybliżyć.

Klasyfikacja 

• Typ – Arthropda – Stawonogi
• Podtyp – Crustacea – Skorupiaki
• Gromada – Pentastomida – Wrzęchy
• Liczba rodzin – 9
• Liczba gatunków – 130
• Wielkość – od 1  do 14 cm

Morfologia

Wrzęchy w niczym nie przypominają stereotypowego skorupiaka. Nieposiada czułków, odnóż oraz charakterystycznej dla tej grupy larwy, zwanej pływikiem.

Dorosły osobnik przypomina bardziej tasiemca. Jest podłużny oraz podzielony na segmenty.Nie posiadają głowy, oczu lub odnóż. Zamiast tego mają rozszerzony przód ciała, który u prymitywniejszych wyposażony jest w 4 wyrostki z hakami. U reszty haki są ukryte w kieszonkach i wysuwane w razie potrzeby.

Larwy natomiast wyglądają zupełnie inaczej. Są kuliste oraz zaopatrzoną w od 4 do 6 par odnóży, które zakończone są jeszcze pazurkami.

Ekologia

Wrzęchy spotkać możemy głównie w tropikach. Niestety nie tylko tam. Niektóre gatunki można znaleźć w Ameryce Północnej, Australii, a nawet w Europie. W Polsce wykazano dwóch przedstawicieli tej grupy, min. Linguate serrata, którą możemy znaleźć u psów.

Osobniki dorosłe są pasożytami dróg oddechowych, gdzie odżywiają się krwią.

Żywicielami ostatecznymi są głównie węże, krokodyle oraz ssaki, jednak znajdowano je również u innych grupy kręgowców. U większości występuje jeszcze żywicieli pośredni, którymi mogą być ryby, drobne ssaki np. gryzonie oraz owady (a konkretnie chrząszcze oraz karaluchy).

Jako ciekawostkę warto dodać, że zachowała się skamielina pochodząca sprzed 425 milionów lat, z małżoraczkiem, na którym pasożytował jeden z bohaterów tego artykułu. Jest to jedna z niewielu skamielin z pasożytem oraz żywicielem. Dodatkowo odkryto w ten sposób nowy wymarły gatunek oraz po raz pierwszy zaobserwowano wrzęchę, u innego skorupiaka.

Cykl życiowy

Cykl jest bardzo podobny to tych, jakie możemy zobaczyć u np. tasiemców. Jaja wydostają się, wraz z wydzielinami z nosa. W przypadku połknięcia wydzieliny mogą również być wydalone z kałem.

Zostają następnie zjedzone przez żywiciela pośredniego. W jego przewodzie pokarmowym wylęgają się drobne larwy, które ruszają do płuc, wątroby lub mięśni. Tam otorbiają się, przybierają robakowaty kształt i grzecznie czekają, aż ktoś zje ich gospodarza.

Gdy trafią do żywiciela ostatecznego, wędrują poprzez przełyk do przewodów nosowych.

Znaczenie

Głównymi żywicielami tych stawonogów są zwierzęta, w tym nasi czworonożni ulubieńcy. Niestety człowiek może również paść jego ofiarą i stać się żywicielem pośrednim, poprzez kontakt z zarażonymi zwierzętami. A konkretnie, przez połknięcie jaj, które znajdowały się w wydzielinie nosowej lub kale np. psów, węży, jaszczurek itp. Pasożyt może usadowić się w mózgu, płucach, a nawet w oku.

Jak łatwo domyślić się, dochodzi do tego szczególnie w miejscach, gdzie warunki sanitarne, pozostawiają wiele do życzenia.

Gdy natomiast zjemy nieprzygotowane mięso, możemy stać się żywicielem ostatecznym. Skorupiak  przechodzi z układu pokarmowego do płuc, gardła lub nosa. Objawami jego obecności jest kaszel, bóle głowy oraz infekcje wywołane uszkodzeniem nabłonka dróg oddechowych.

Źródła

Zoologia Tom 2 część 1, Czesław Błaszak

A systematic monograph of the Recent Pentastomida, with a compilation of their hosts, M.L. Christoffersen & J.E. De Assis

A 425-Million-Year-Old Silurian Pentastomid Parasitic on Ostracods, David J. Siveter

The Marrara syndrome: a hypersensitivity reaction of the upper respiratory tract and buccopharyngeal mucosa to nymphs of Linguatula serrata, Hashim Yagi, Sabir El Bahari

http://web.stanford.edu/group/parasites/ParaSites2009/AnnieWattles_parasite/AnnieWattles_Linguatula.html

 

Podobne artykuły

• 

  O kolcogłowach słów kilka…

• 

  Wilki w owczych skórach

• 

  Nie żyje królowa, niech żyje królowa