Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)

Szpak zwyczajny jest pospolitym, towarzyskim ptakiem, którego często mylimy z kosem. Posiada zdolności mimetyczne, co oznacza, że potrafi naśladować odgłosy innych ptaków, a nawet ludzi po częstym kontakcie z nimi. Zazwyczaj możemy spotkać je w parkach i ogrodach, gdzie swoim pięknym śpiewem umilają czas odpoczywającym.

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Podgromada: Neornithes
• Rząd: wróblowe
• Rodzina: szpakowate
• Rodzaj: Sturnus
• Gatunek: szpak zwyczajny

Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)

Podgatunki i zasięg

• Sturnus vulgaris caucasicus – występuje w północnym, zachodnim i południowo-zachodnim Iranie, na północnym Kaukazie i we wschodnim Zakaukaziu
• Sturnus vulgaris vulgaris Linnaeus – jest to podgatunek nominatywny, który spotkamy w Islandii, na Wyspach Brytyjskich, w Hiszpanii, Grecji, Bułgarii, Rumunii, Rosji i na Ukrainie
• Sturnus vulgaris faroensis – podgatunek ten zamieszkuje Wyspy Owcze
• Sturnus vulgaris zetlandicus- występuje na archipelagach Szetland oraz Hebrydy Zewnętrzne
• Sturnus vulgaris granti – podgatunek zamieszkujący archipelag Azory
• Sturnus vulgaris poltaratskyi – występuje w zachodniej Syberii, na wschodnich krańcach Europy oraz w Kazachstanie i Mongolii
• Sturnus vulgaris tauricus – podgatunek szpaka, który zamieszkuje Azję mniejszą, południowo-wschodnią Ukrainę oraz Krym
• Sturnus vulgaris purpurascens – zamieszkuje wschodnią Azję Mniejszą, zachodnie Zakaukazie oraz północny Irak
• Sturnus vulgaris oppenheimi – występuje w Azji Mniejszej
• Sturnus vulgaris nobilior – podgatunek zamieszkujący wschodni Iran, Afganistan oraz Turkmenistan
• Sturnus vulgaris porphyronotus – występuje we wschodnim Uzbekistanie i Tadżykistanie
• Sturnus vulgaris humii – podgatunek zamieszkujący zachodnie Himalaje
• Sturnus vulgaris minor – występuje w Pakistanie

Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)

Siedliska

Szpaki można spotkać najczęściej na trawnikach, gdzie żywią się drobnymi bezkręgowcami, owadami oraz larwami. Zazwyczaj widywane są w ogrodach i sadach, ponieważ ich pożywieniem są również niektóre owoce, takie jak czereśnie, wiśnie, czy śliwki.

Szpaki zwyczajne preferują zasiedlanie budek lęgowych i dziupli o otworach około 5 centymetrów.  Po powrocie z zimowisk zajmują zwykle te same miejsca, a w skrajnych przypadkach przepędzają w sposób agresywny inne ptaki z zajętych miejsc.

Pierwotnym środowiskiem życia szpaków zwyczajnych był jednak las oraz jego obrzeża, jednak na przestrzeni lat z łatwością zadomowiły się także w środowisku miejskim. Jeśli więc wystawimy budkę lęgową w ogródku, możemy spodziewać się, że w krótkim czasie pojawią się w niej szpaki.

Potrafią uwić gniazdo z traw i miękkich gałązek, jeśli brakuje im miejsca. Zwykle lokują je pod dachem, przy rynnie lub innym elementem konstrukcyjnym budynku. Szpaki zwyczajne po okresie lęgowym nocują zazwyczaj w pobliżu wody, w której również się kąpią. Możemy znaleźć je wtedy w trzcinach, a w nocy słuchać pięknego świegotu.

Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)

Charakterystyka

Wygląd

Poprzez ścieranie się krawędzi upierzenia, wygląd szpaka zwyczajnego potrafi całkowicie się zmienić. Zasadniczo upierzenie jest czarne, połyskujące i metaliczne, z odcieniem zieleni. Końce piór okrywowych są bardzo jasne i tworzą wzór przypominający literę „V” – stąd wzięło się określenie „szpakowaty kolor włosów”. Zjawisko to jest bardziej widoczne u samic.

Szpaki zwyczajne mają jasny żółty dziób, który u samców jest u nasady niebieskawy, a u samic bardziej cielisty, nogi mają w odcieniach czerwieni. Tak kolorowy wygląd po zimie utrzymują do okresu godowego, następnie krawędzie piór stają się siwe i ścierają się podczas latania, przez co umaszczenie zmienia się na kolor czarny.

Młode szpaki zwyczajne są natomiast koloru szarobrązowego, a jesienią zyskują czarne upierzenie. Długość ciała szpaka waha się od 19 do 23 centymetrów, rozpiętość skrzydeł wynosi około 40 centymetrów, natomiast waga sięga 90 gram.

Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)

Dieta i łowy

Szpaki zwyczajne uważane są za jedne z bardziej pożytecznych, jak i szkodliwych gatunków ptaków. Ich główny pokarm stanowią larwy, owady, gąsienice oraz różne szkodniki, jednak jesienią oraz w okresie po lęgowym nie odmówią sobie nasion, jagód, czy owoców uprawnych, z czego sadownicy nie są zbytnio zadowoleni.

Szpaki zwyczajne objadają drzewa z owoców, nawet tych gnijących. Ptaki te są odporne na procesy fermentacyjne owoców, gdzie u innych gatunków spożywanie zgniłych owoców skutkuje odurzeniem alkoholowym. Dlatego wielu sadowników decyduje się na zakładanie specjalnych siatek ochronnych na drzewach.

Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)

Śpiew

Szpaki zwyczajne są dosyć hałaśliwe, zazwyczaj urządzają o poranku długie serie świergotania wraz ze zgrzytliwymi wstawkami, synchronizując się z odgłosami otoczenia oraz innych ptaków.

Przebywając często wśród ludzi, potrafią naśladować także ich odgłosy, dźwięki niektórych urządzeń, czy telefonów komórkowych.

Przedstawiciele tego gatunku często zbierają się w liczne stada i urządzają sobie nocne śpiewanie, podczas którego nieustannie możemy słyszeć piękny, choć czasem uciążliwy śpiew.

Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)

Rozmnażanie

Lęgi u szpaków zwyczajnych odbywają się od kwietnia do czerwca, podczas tego okresu składają od 4 do 6 jaj o wymiarach 29 x 21 milimetrów, różnobiegunowych, mało wydłużonych, jednobarwnie jasnoniebieskich, a także połyskujących.

Wysiadywanie trwa około dwóch tygodni, licząc od momentu złożenia ostatniego jaja. Pisklęta spędzają w gnieździe pierwsze 3 tygodnie życia,  a następnie opuszczają je i rozpoczynają samodzielne życie.

• W kwestii poszukiwania pożywienia dla młodych szpaki zwyczajne są bardzo dokładne. Dzięki niezwykle silnym mięśniom czaszkowym mają możliwość włożenia ostrego dzioba w ziemię i otworzenia go, pozostając w tej pozycji. Dzięki temu tworzą spory otwór i swobodnie zaglądają, jakie przysmaki się w nim znajdują.
• Zimą szpaki zwyczajne emigrują na Południe i Zachód, docierając do ciepłych krajów Europy. Tam spotykają olbrzymie ilości innych przedstawicieli tego gatunku, przez co urządzają radosne, synchroniczne latanie. Widok setek tysięcy ptaków, szybujących po niebie, jest z pewnością zachwycający.
• Swojego czasu szpaki zwyczajnie skutecznie okupowały wskazówki słynnego londyńskiego Big Bena, przez co spowalniały czas. Po pewnym czasie, władze miasta z pomocą Sokołów przekonały tysiące ptaków do znalezienia innego, bardziej bezpiecznego dla nich miejsca.

Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris)

Dane/Wymiary

• Długość: 19 – 23 cm
• Rozpiętość skrzydeł: 31 – 44 cm
• Długość skrzydła: 11,8 – 13,8 cm
• Długość ogona: 5,8 – 6,8 cm
• Waga: 58 – 101 g
• Prędkość w trakcie migracji: 60 – 80 km/h

Podobne artykuły

• 

  Mastif pirenejski – strażnik Pirenejów

• 

  Kot czarnołapy – najmniejszy dziki kot afrykański

• 

  Skowronek zwyczajny – ptak zwiastujący wiosnę