Ameryka PnBielikiPtakiPtaki drapieżneZwierzęta

Bielik amerykański

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus)

Jego wizerunek znajduje się na awersie Wielkiej Pieczęci Stanów Zjednoczonych. Pod koniec XX wieku był na granicy wymarcia, ale odrodził się niczym Feniks z popiołów. Dostojny, silny i niebezpieczny. Bielik amerykański to król i „gangster” wśród północnoamerykańskich ptaków.

Klasyfikacja

  • Gromada: ptaki
  • Rząd: szponiaste
  • Rodzina: jastrzębiowate
  • Podrodzina: jastrzębie
  • Rodzaj: Haliaeetu
  • Gatunek: bielik amerykański

Istnieją dwa rozpoznane podgatunki bielika amerykańskiego:

  • Haliaeetus leucocephalus leucocephalus
  • Haliaeetus leucocephalus washingtoniensis
Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus).

Nazwa

Bald Eagle (nieopierzony orzeł lub w wolnym tłumaczeniu biały orzeł). Nazwa angielska pochodzi od charakterystycznego wyglądu głowy dorosłych bielików. Słowo bald ma swoje źródła w staroangielskim słowie balled, które oznaczało „świecąca lub błyszczącą biel”. Eagle to oczywiście orzeł. Naukowa nazwa Haliaeetus oznacza: „orzeł morski” (z greckiego: haliaetos), leucocephalus zaś  oznacza białą głowę – z greckiego λευκος leukos („biały”, „jasny”, „błyszczący”, „połyskliwy”) i κεφαλη kephale („głowa”).

Polska nazwa gatunkowa odnosi się do miejsca występowania bielika amerykańskiego.

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus). Polska nazwa gatunkowa odnosi się do miejsca występowania bielika amerykańskiego.

Występowanie

Mało któremu Europejczykowi dane będzie oglądać bielika amerykańskiego w jego naturalnym środowisku, bowiem ptak przebywa wyłącznie na obszarze kontynentu północnoamerykańskiego, w tym w 48 stanach kontynentalnych (wszystkie stany Ameryki Północnej z wyłączeniem Hawajów), w Kanadzie, na Alasce i w Meksyku.

Najłatwiej go spotkać przy zbiornikach wodnych i nad wodami oceanicznymi. Nie przeszkadzają mu nawet zanieczyszczone rzeki. Na siedlisko wybiera wiekowe lasy iglaste i puszcze, ale zawsze w bliskiej odległości od wody. Populacje północne migrują, natomiast populacje południowe potrafią spędzić cały rok na jednym terytorium.

Podczas lotu skrzydła są nieco opuszczone – cecha ta odróżnia młodego bielika amerykańskiego od orła przedniego (Aquila chrysaetos), który lata ze skrzydłami nieco uniesionymi.

Charakterystyka

Wygląd

Zdecydowane barwy to znak rozpoznawczy bielika amerykańskiego: pióra na tułowiu, nogach i skrzydłach są ciemnobrązowe, natomiast ogon i głowa błyszczą śnieżnym odcieniem bieli. Nogi i haczykowaty dziób są żółte. Pod względem upierzenia dymorfizm płciowy nie występuje, inaczej sprawa się ma z rozmiarami – samice są wyraźnie większe od samców. Palce u nóg są krótkie, ale wyposażone w duże i ostre szpony. Dobrze rozwinięte szpony u tylnych palców pełnią rolę sztyletów przebijających strategiczne miejsca na ciele zdobyczy, podczas gdy przednie palce mocno przytrzymują ofiarę.

Młodego osobnika łatwo odróżnić od dorosłego, ponieważ jego upierzenie jest w prawie 100% ciemnobrązowe, czasem pojawiają się białe łatki. Kolor piór zmienia się po przekroczeniu 5 roku życia, kiedy bielik osiąga dojrzałość płciową.

Kolor piór zmienia się po przekroczeniu 5 roku życia, kiedy bielik osiąga dojrzałość płciową.

Orzeł przedni a bielik – różnice

Podczas lotu skrzydła są nieco opuszczone – cecha ta odróżnia młodego bielika amerykańskiego od orła przedniego (Aquila chrysaetos), który lata z nieco podniesionymi skrzydłami. Ponadto niedojrzały bielik ma większy dziób oraz nogi pokryte na całej powierzchni piórami.

Dieta

Bielik amerykański to oportunistyczny mięsożerca, co oznacza, iż poluje na to, co w danej chwili najłatwiej może schwytać. Większość jego diety stanowią ryby, poza nimi zjada ssaki, ptaki i inne niewielkie zwierzęta. W zależności od regionu występowania preferuje różne gatunki ryb, m.in. łososie, śledzie, pstrągi, węgorze i sumy. Ryby żyjące w strefach dennych (bentalu) są spożywane, gdy zdechną, a ich padlina unosi się na wodzie.

Spośród ssaków wybiera wiewiórki, szopy, bobry, jelonki, piżmaki, susły, króliki i zające.

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus).

Strategia polowania

Na ryby – największy przysmak – poluje poprzez wykonywanie lotu nurkowego tuż nad powierzchnią wody, a następnie błyskawicznie wyciąga rybę mocnymi szponami. Zdobycz zjada, trzymając ją jedną nogą, mięso rozrywa szponami na drugiej nodze. Ptak potrafi latać z o wiele cięższą zdobyczą – rybą ważącą tyle, co on sam.

Szacuje się również, że siła nacisku szponów jest ok. 10 razy większa od siły nacisku ręki człowieka.

Czasem brawura nie popłaca, bowiem zdarza się, że bielik zdobywający ciężką (cięższą od siebie) zdobycz jest znoszony do wody i, mimo umiejętności pływackich, tonie lub umiera na skutek hipotermii.

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus).

Drapieżnik na szczycie

Bielik amerykański nie ma równych sobie drapieżników – w walce o pożywienie (żywą lub martwą) jest prawie zawsze zwycięzcą. Jest ponad kojotem, lisem, mewami, a nawet sępami. W porównaniu do orła przedniego, bielik amerykański jest bardziej „leniwy”, bowiem jego pokarm stanowi również padlina (podobnie jak u kondora) lub pożywienie skradzione innemu drapieżnikowi. Wcześniej sądzono, że praktyki te są bliższe właśnie orłowi przedniemu. Obserwacje wykazały jednak, że jest inaczej.

Oba gatunki są natomiast podobnej wielkości, mają podobne temperamenty i skłonności do agresji, więc nierzadko dochodzi do międzygatunkowych potyczek dwóch podniebnych tytanów. Wynik takiego pojedynku nigdy nie jest przesądzony ze względu na duże podobieństwa międzygatunkowe.

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus).

Zachowania, zwyczaje

Szybuje unosząc się w kominach termicznych, które pomagają mu nabrać prędkości. Dzięki temu może latać z prędkością 56 – 70 km/h. Kiedy szuka zdobyczy nad wodą, zmniejsza prędkość do ok. 48 km/h. Prędkość nurkowa, dzięki której błyskawicznie łapie ofiarę, mieści się w przedziale 120 – 160 km/h, ale rzadko zdarza mu się nurkować pionowo.

Ptak częściowo wędrowny, w zależności od miejsca występowania. Jeżeli na jego terytorium jest dostęp do wody, pozostaje na nim przez cały rok, jeżeli woda zamarza w zimie, przez co dostęp do pożywienia jest drastycznie ograniczony, bielik przenosi się na południowe obszary kontynentu lub na wybrzeża.

Migrując przemieszcza się za dnia między lokalną godziną 8.00 a 18.00, kiedy powietrze jest intensywnie nagrzewane przez promienie słoneczne, dzięki czemu prądy powietrza są silne i zwiększają prędkość.

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus).

Rozmnażanie

W większości przypadków bielik amerykański łączy się w dożywotnie związki. Jeśli jeden z partnerów umiera lub znika, opuszczony ptak znajduje nowego towarzysza życia. Pary, które wielokrotnie bez powodzenia próbowały się rozmnażać – rozstają się i każdy szuka nowego partnera.

Gody mają bardzo skomplikowaną strukturę: zawierają się w nich spektakularne podniebne pokazy: pościgi, korkociąg, lot nurkowy, swobodne spadanie kończone kilka centymetrów nad ziemią oraz rozmaite dźwięki.

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus).

Największe gniazda na świecie

Para wzmacnia lub buduje nowe gniazdo w połowie lutego podczas, gdy większość ptaków drapieżnych rozpoczyna „remonty” gniazd w kwietniu lub maju.

Gniazda bielików są największymi strukturami tego rodzaju wśród zwierząt Ameryki Północnej i największymi konstrukcjami nadrzewnymi

Jedno gniazdo wytrzymuje wiele lat, a para wraca do niego co roku, aby wzmocnić budowlę. Bieliki korzystają z jednego gniazda przez około 5 lat, a główną przyczyną opuszczenia struktury na stałe są zniszczenia spowodowane burzami lub złamaniem gniazda pod naciskiem gałęzi. Z reguły budowane są w rozłożystych koronach drzew, ale w miejscach pozbawionych lasów bielik buduje gniazda naziemne (np. na alaskańskiej wyspie Amchitka). Samica składa 1 – 3 jaja w drugiej połowie lutego.

Największe gniazda bielika amerykańskiego mają do 4 metrów głębokości, 2,5 metra szerokości i ważą nawet 1000 kg.

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus).

Młode

Okres inkubacji trwa do marca lub początku maja. Jaja wysiaduje zarówno samica, jak i samiec, choć częściej czyni to przyszła matka. Przez pierwsze 2 – 3 tygodnie inkubacji rodzic nie wylatuje prawie w ogóle z gniazda. Po 5 – 6 tygodniach co raz częściej opuszcza gniazdo, więcej czasu spędzając obok niego.

Pisklęta wykluwają się od połowy kwietnia do pierwszych dni maja, a młode obrastają piórami na przełomie czerwca i lipca. Po ok. 8 tygodniach młody bielik jest na tyle silny, że zaczyna lekcje latania.

Między 8 a 14 tygodniem życia bielik staje się samodzielny, ale nadal przebywa blisko gniazda. Pierwszy lot i oddalenie od „domu” ma miejsce po 8 tygodniach od obrośnięcia w pióra. Spędzi 4 lata na wędrowaniu w poszukiwaniu pożywienia, po których osiągnie dojrzałość płciową i będzie mógł się rozmnażać.

Ryby, to ulubiony pokarm bielika amerykańskiego. Stanowią w jego dicie niemal połowę posiłków.

Polowanie na łabędzia…

Bielik amerykański potrafi zaatakować nawet tak dużego ptaka jak łabędź. Poniżej krótka dokumentacja takiego zdarzenia z 2009 roku. Na szczęście dla łabędzia ta przygoda skończyła się szczęśliwie. Łabędź opadł do jeziora i odpłynął. Bielik zaś patrzył bezsilnie…

Takie przypadki zdarzają się jednak niezwykle rzadko, tym bardziej uchwycenie ich w kadrze zasługuje na wyróżnienie dla Kelly Munday, choć istotną rolę odegrał tu z pewnością przypadek.

Atak bielika amerykańskiego na łabędzia.
Atak bielika amerykańskiego na łabędzia. Foto: Kelly Munday.
Atak bielika amerykańskiego na łabędzia. Foto: Kelly Munday.
Atak bielika amerykańskiego na łabędzia. Foto: Kelly Munday.
Atak bielika amerykańskiego na łabędzia. Foto: Kelly Munday.

Szczegółowe dane/wymiary

Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus)

  • Długość ciała: 70 – 102 cm
  • Masa: od 3 do 6,3 kg a nawet 7,5 kg. Samice średnio 5,6 kg, samce ok. 4,1 kg
  • Rozpiętość skrzydeł: 168 – 244 cm (najczęściej 180-230 cm)
  • Długość życia: do 20 lat na wolności (rekord – 28 lat), maksymalnie do 50 lat w niewoli
  • Samice są około 25% większe od samców.
Bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus).

Bielik amerykański – ciekawostki

  • Samice są o 25% większe od samców.
  • Uznawany jest za jednego z największych drapieżnych ptaków Ameryki Północnej. Większy od niego jest tylko kondor kalifornijski (Gymnogyps californianus), którego rozpiętość skrzydeł może wynieść nawet 3 m, a długość ciała – 140 cm.
  • Ryby stanowią ok. 50% diety bielika amerykańskiego. U osobników przebywających przy ujściu rzeki Kolumbia w stanie Oregon ryby stanowią aż 90% menu.
  • Dzięki potężnym szponom bielik może lecieć ze zdobyczą ważącą prawie 7 kg, a nawet cięższą.
  • Gdy dochodzi do konfrontacji z innymi padlinożercami, np. z mewą lub sępem, bielik atakuje i próbuje zmusić go do zwymiotowania pożywienia.
  • Mimo dużej rywalizacji bielika amerykańskiego z orłem przednim, w New Jersey w czasie zimy można zaobserwować polowanie tych dwóch ptaków obok siebie bez występowania konfliktów.
  • Gniazdo bielika amerykańskiego może mieć 4 m głębokości, 2,5 m średnicy i masę 1 tony. Jedno gniazdo na Florydzie miało ponad 6 m głębokości, 2 ,9 m średnicy i ważyło 3 t.
  • Jedna para zajmowała to samo gniazdo przez 34 lata.
  • Pierwszy rok życia przetrwa ok. 50% młodych bielików.
Szpony bielika amerykańskiego są ok. 10 krotnie silniejsze niż siła uścisku ręki człowieka.

Polecamy


Baza Dinozaurów

17 komentarzy

    1. Ponieważ, ktoś, kto tworzył ten artykuł niepoprawnie przetłumaczył tekst źródłowy. Nie poluje na jelenie, tylko na jelonki. Odnotowano lot bielika amerykańskiego z jelonkiem mulaka (Odocoileus hemionus) o wadze 6,8 kg (to rekord). Dorosłe mulaki ważą od 55 do 150 kg (przeciętnie 92 kg) i na nie bielik amerykański nie poluje, są zbyt duże.

        1. Bielik amerykański żywi się głównie rybami, a kiedy poluje, to jego ofiary są w przeważającej większości mniejsze od niego. Zdarza mu się zapolować na zwierzęta większe od siebie – np. łabędzie czy czaple, ale czyni to rzadko.

    1. Alka olbrzymia (Pinguinus impennis) wyginęła w połowie XIX wieku. Ostatnie ptaki były widziane w 1852 roku, choć oczywiście słynna jest historia zabicia ostatnich dwóch ptaków w roku 1844 na Eldey (Wyspa Ognia). Nie planujemy artykułu na ten temat. Będą za to głuptaki, które mieszkają na Eldey.

    1. Nie ma oficjalnie potwierdzonych takich przypadków. istnieją jedynie opowieści (legendy?) o orłach porywających małe dzieci.

      Na filmie dokumentalnym poświęconym harpiom wielkim zarejestrowano atak harpii na operatora, w obronie gniazda, ale zakończył się on dla operatora szczęśliwie.

      Orle gniazda znajdują się raczej w niedostępnych lub niezwykle trudno dostępnych terenach – bardzo wysokie drzewa lub półki skalne, zatem niewielu ludzi wybiera się aby do nich zajrzeć 😉

      Maćku, współczesne ptaki, to nie pterozaury, i choć ich majestat i siła może fascynować, to nie polują one na ludzi. Na całe szczęście są zbyt małe.

      Każdy drapieżnik poluje na ofiary, które zazwyczaj są mniejsze od niego, chyba, że poluje w grupie, wówczas orki mogą upolować wieloryba, a lwy np. bawoły.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button