Sen zimowy i letni zwierząt, hibernacja, estywacja, torpor

Hibernatorzy obligatoryjni i fakultatywni

Zwierzęta zapadające w sen zimowy (lub letni) nazywa się hibernatorami. Istnieją 2 grupy hibernatorów:

Hibernatorzy obligatoryjni

Zwierzęta, które rokrocznie, niezależnie od pory roku, temperatury i ilości pożywienia muszą wejść w stan hibernacji. Zalicza się do nich wiele gatunków susłów i świszczy, małpiatek, ale też jeża europejskiego, stekowce, torbacze, a nawet motyle, takie jak rusałka pokrzywnik (Aglais urticae). W tym stanie temperatura ciała osiąga wartość zbliżoną do temperatury otoczenia, drastycznie spowalnia także rytm serca i oddechu.

W sezonie zimowym zwierzęta te przerywają sen okresami wybudzeń, w których bicie serca i temperatura organizmu zbliżają się do wartości przeciętnych.

Nie poznano jednak do końca celu takich wybudzeń. Spekuluje się jedynie, że dzięki temu zwierzę musi się co jakiś czas rozgrzewać, aby w ogóle zasnąć. Dlatego też wybudza się żeby przyspieszyć metabolizm i wygenerować więcej ciepła umożliwiającego dalszy sen.

Teoria ta podparta jest dowodami odkrytymi na podstawie obserwacji susła północnego (Urocitellus parryii). Inna hipoteza głosi natomiast, że dzięki podwyższonej po przebudzeniu temperaturze ciała wzrasta obrona immunologiczna.

Hibernatorzy fakultatywni

Zwierzęta z tej grupy zapadają w stan hibernacji w sytuacji, gdy ilość dostępnego pożywienia jest zbyt mała lub/i temperatura otoczenia jest zbyt niska/wysoka.

Dobrym przykładem hibernatora fakultatywnego jest nieświszczuk (Cynomys ludovicianus), zwany też pieskiem preriowym. Choć jest bliskim krewnym hibernatora obligatoryjnego – nieświszczuka białoogonowego (Cynomys leucurus), sam nie wchodzi w głęboką hibernację, ale w lżejszy stan uśpienia, trwający krótko.