DinozauryDinozaury drapieżneJura

Torwozaur (Torvosaurus)

Torwozaur (Torvosaurus tanneri)

Bestialski jaszczur

Torwozaur to wielki drapieżny gad, który zamieszkiwał naszą planetę 145 mln lat temu. Do tej pory niewiele wiadomo o jego zachowaniu i trybie życia, jednak tłumaczenie jego naukowej nazwy oznaczającej dosłownie „bestialskiego jaszczura” może stanowić bardzo dużą wskazówkę na temat charakteru tego dinozaura.

Ostatnio sporo pisaliśmy na temat wielkich drapieżników (tyranotytan, karcharodontozaur, mapuzaur, tarbozaur, albertozaur, giganotozaur czy t.rex) – większość z nich występowała w dolnej lub górne kredzie. Dziś zabieramy Was w podróż do czasów, gdy rozkwit wielkich gadów był największy – do okresu jurajskiego. Ponieważ to czasy o 50 mln lat bardziej odległe, stąd i zachowane skamieniałości i szkielety są niestety w gorszym stanie, niż te, pochodzące z okresu kredowego.

W okresie tym występowało zarówno wiele dinozaurów roślinożernych a jednocześnie z nimi żyły wielkie drapieżniki. Dziś przedstawimy jednego z nich – torwozaura, czyli bestialskiego jaszczura.

Torwozaur (Torvosaurus).

Klasyfikacja

  • Gromada: zauropsydy (Reptilia)
  • Rząd: dinozaury gadziomiedniczne (Saurischia)
  • Podrząd: teropody
  • Nadrodzina: megalozauroidy
  • Rodzina: megalozaury (Megalosauridae)
  • Rodzaj: torwozaur (Torvosaurus)
  • Gatunek: torwozaur (Torvosaurus tanneri)

Nie jest pewne czy obowiązująca oficjalnie klasyfikacja jest zupełnie prawidłowa, jednak biorąc pod uwagę aktualny stan wiedzy na temat torwozaura jest ona najbardziej odpowiednia.

W trakcie badań chciano torwozaura zakwalifikować do karnozaurów (Carnosauria) w 1990 roku, a następnie do spinozaurów (Spinosauridae) w 2003 roku. Obie próby nie były jednak w wystarczający sposób poparte analizami filogenetycznymi.

Torwozaur (Torvosaurus) i Ramforynch (Rhamphorhynchus).

Nazwa

Naukowa nazwa torwozaura, czyli „Torvosaurus tanneri” pochodzi częściowo z łaciny, a część z greki. Pierwsza jej część „torvo” oznacza w języku łacińskim „dziki” lub „bestialski”, a „sauros” po grecku to „jaszczurka”. Przyrostek „tanneri” został nadany temu dinozaurowi na cześć Nathana Eldona Tannera, który był pierwszym doradcą w Kościole Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Nazwa tego dinozaura oznacza więc dosłownie „dzikiego, bestialskiego jaszczura”.

Torwozaur (Torvosaurus).

Odkrycie

Pierwsze szczątki torwozaura zostały odkryte na obszarze Ameryki Północnej w Kolorado przez Daniela i Vivian Jones w Formacji Morrison w 1971 roku (to bardzo znana formacja, w której odkryto szkielety wielu gadów). Zostały jednak wydobyte rok później przez Jamesa A. Jensena i Kennetha Stadtmana. Gatunek został opisany i nazwany siedem lat później – w 1979 roku przez Jensena i Petera M. Galtona.

Skamieniałości torwozaura znaleziono także w Portugalii w 2006 roku – w tamtejszej Formacji Lourinhã przez Octavio Mateusa i jego współpracowników.

Pomimo tego jest to zwierzę charakterystyczne raczej dla Ameryki Północnej. Choć jak mawiał Mikołaj Rej, Polacy nie gęsi…, więc i Europejczycy pozazdrościli innym nacjom i znaleźli w końcu własnego wielkiego gada. Jakby ich wokół nas było mało…;)

Torwozaur (Torvosaurus).

Występowanie i środowisko naturalne

Torwozaur zamieszkiwał świat około 153-148 milionów lat temu, czyli w okresie późnej jury (tyton). Występował w Ameryce Północnej oraz w Europie – na obszarze dzisiejszej Portugalii.

Badania prowadzone nad miejscem, gdzie znaleziono szczątki torwozaura w Kolorado wykazały, że kiedyś płynęły tam rzeki i rozwijała się bujna roślinność. Odkryto tam skamieniałości zielonych glonów, grzybów, mchów, skrzypów, paproci i kilku drzew iglastych. Miejsce to obfitowało nie tylko we florę, ale także w bogatą faunę. Znaleziono tam pozostałości małży, ślimaków, ryb, żab, salamander, płazów, żółwi, jaszczurek i wczesnych ssaków.

Oprócz tego okolicę tę zamieszkiwało jeszcze kilka innych gatunków dinozaurów. Biorąc więc pod uwagę fakt, że torwozaur był drapieżnikiem było to dla niego środowisko idealne.

Inne drapieżniki

Torwozaur dzielił swoją krainę wiecznych łowów z innymi wielkim drapieżnymi gadami, takimi jak allozaur (Allosaurus), zaurofaganaks (Saurophaganax), edmarka (Edmarka rex) i megalozaur (Megalosaurus).

Wszystkie kończyny torwozaura (Torvosaurus) zakończone były ogromnymi szponami.

Skamieniałości

Do tej pory nie odnaleziono kompletnego szkieletu tego dinozaura. W Formacji Morrison odnajdywana jest bardzo duża ilość szczątków dinozaurów, jednak nie wiadomo, czy wszystkie one nalezą to torwozaura, czy także do innych, spokrewnionych z nim wielkich teropodów.

Naukowcy dysponują holotypem numer BYUVP 2002 składającym się z:
  • kości ramiennej
  • kości promieniowej
  • kości łokciowej

W skład materiału dodatkowego, czyli paratypu oznaczonego numerem BYUVP 2003 weszło o wiele więcej szczątków:

  • czaszka
  • przednia część żuchwy
  • 4 kręgi szyjne
  • 5 kręgów grzbietowych
  • 3 kości śródręcza
  • kość biodrowa
  • kości łonowe
  • kość kulszowa
  • kość piszczelowa
  • paliczek kończyny górnej
  • pazur kończyny górnej
Torwozaur (Torvosaurus) – wizualizacja.

Cechy charakterystyczne

Torwozaur to jeden z największych żyjących wówczas na świecie drapieżnych dinozaurów. Był ogromnym teropodem – miał więc charakterystyczną dla nich budowę. Charakteryzował go masywny tułów i ogon. Tylne kończyny były silnie umięśnione i o wiele większe niż przednie, ponieważ służyły do poruszania się. Przednie kończyny miały przy nich rozmiar nieproporcjonalnie mniejszy. Wszystkie cztery nogi zakończone były jednak wielkimi, ostrymi pazurami (czego nie spotyka się u jego kredowych kuzynów).

Wśród znalezisk pochodzących z Ameryki Północnej nie było czaszki. Została ona znaleziona w Portugalii i miała długość 158 centymetrów (jest więc ogromna – zbliżona wielkością do czaszki giganotozaura i większa od czaszki t.rexa). Obie szczęki wyposażone były w ostre zęby, jednak istnieje duże prawdopodobieństwo, że okaz portugalski miał ich mniej niż ten z Kolorado, ale były one u niego większe.

Torwozaur (Torvosaurus) – porównanie wielkości ze słoniem i człowiekiem.

Na podstawie próbki szczęki w egzemplarzu północnoamerykańskim ustalono, że jego czaszka mogła mierzyć 118 centymetrów. Być może więc okazy z Portugalii były większe.

Zęby torwozaura były najprawdopodobniej grubsze niż te występujące u większości teropodów. Oznacza to, że uścisk jego szczęki miał jeszcze większą siłę niż u krewniaków tego dinozaura.

Co ciekawe, pomimo imponującej długości (9-11 metrów), waga tego drapieżcy były raczej niska (szacuje się ją na około 2 tony). Był to więc niezwykle sprawny i szybki gad.

Torwozaur (Torvosaurus).

Dieta i polowanie

Torwozaur podobnie jak inne drapieżne dinozaury był mięsożerny. Niewiele wiadomo jednak na temat tego jak polował i jakie zwierzęta padały najczęściej jego ofiarami. Patrząc jednak na rozmiary szczęk tego olbrzyma, prawdopodobne jest, że mógł z łatwością zabić dzielące z nim środowisko roślinożerne dinozaury każdej wielkości.

Paleontolodzy przyjmują, iż poza incydentalnymi polowaniami na mniejszą zwierzynę, w jego menu głównie znajdowały się takie gady jak: stegozaur, diplodok, dynheirozaur (Dinheirosaurus lourinhanensis) czy miragaia.

Zważywszy na pazury zakończone szponami, jego sposób polowania był z pewnością nieco odmienny, od tego, który preferowały tyranozaury czy karcharodontozaury.

Torwozaur (Torvosaurus).

Tryb życia

Tajemnicą cały czas pozostaje także tryb życia, jaki prowadził torwozaur. Wiadomo, że musiał współdzielić swoje terytorium z innymi wielkimi, drapieżnymi gadami – nie wiadomo jednak jakie były między nimi stosunki i zależności. Z dużym prawdopodobieństwem, torwozaur stał na szczycie drabiny pokarmowej w okresie jury.

Inteligencja

Na podstawie zależności między pojemnością komory mózgowej, a całkowitą masą ciała, naukowcy stwierdzili, że torwozaur należał do jednych z inteligentniejszych dinozaurów.

Największy drapieżny dinozaur Europy

Torwozaur – znaleziony w Portugalii – mógł być najprawdopodobniej największym jurajskim teropodem. Mierzył około 11 metrów i ważył 1,9 tony. Jednocześnie wg dzisiejszego stanu wiedzy i odkryć to największy drapieżny dinozaur występujący na trenach kontynentu europejskiego.

Zatem dla fanów dinozaurów małe podsumowanie

Największym teropodem Europy był torwozaur, zaś największym zauropodem Europy był turiazaur.

Torwozaur (Torvosaurus).

Dane/Wymiary

Torwozaur (Torvosaurus)

Wymiary
  • Długość ciała: 9 – 11 m
  • Waga: 1,9 tony (być może osobniki z Europy osiągały wagę do 4,5 tony)
  • Długość czaszki: do 158 cm
Występowanie
  • Ameryka Północna, Portugalia
  • Żył: 153-148 milionów lat temu/późna jura (tyton)
Odkrycie
  • Ameryka Północna – Kolorado
  • Odkryty: 1971 rok
  • Odkrywca: Daniel i Vivian Jones
Zęby torwozaura (Torvosaurus) osiągały kilkanaście cm długości.

Torwozaur – ciekawostki

  • Na terenie Portugalii znaleziono jaja z embrionami torwozaura, które mają 150 milionów lat. Jedyne takie znalezisko na świecie, jest w posiadaniu paleontologów już od kilku lat.
  • Torwozaur pojawiał się w jednym z filmów dokumentalnych pod tytułem „Dinosaur Revolution”.

Polecamy:


Baza Dinozaurów

31 komentarzy

  1. Wg mnie to nie jest Torwozaur tylko Allozaur. Jeśli chodzi o to zdjęcie jakby jego głowa jest oparta to to jest ujęcie z filmu/serialu ” Królestwo Dinozaurów ” i tam jest, że ten oto dinozaur ma „skrzywioną” szczękę, bo inny dinozaur uderzył do ogonem z dużą prędkością, a tam cały czas było o Allozaurach, więc to na pewno jest Allozaur a nie Torwozaur.
    Z góry dziękuję i pozdrawiam, Majka.

  2. Czy to prawda że Edmarka może być w rzeczywistości torwozaurem?.Z góry będę wdzięczny za odpowiedź.

    Chciałbym także zaznaczyć że zdjęcie które nosi nazwę torwozaur i ramfornych to w rzeczywistości należy
    do innego drapieżnika-allozaura

    1. Obecnie przyjmuje się, że Edmarka oraz Brontoraptor to synonimy Torvosaurus. W kontekście tego zdjęcia musimy to sprawdzić :), niemniej allozaur miał delikatniejszą czaszkę i dłuższą szyję. Twórcy wizualizacji i filmów nie zawsze dokładnie odzwierciedlają te proporcje.

  3. W filmie wędrówki z dinozaurami
    poznajemy allozaura jako czołowego i największego
    teropoda jury w filmie o allozaurze który miał skrzywiony
    pysk (zapomniałem tytułu):) torwozaur miał ten tytół większego
    drapieżcy jury kto był większy? Proszę o odpowiedź 🙂

    1. Gady te były porównywalne wedle dzisiejszych odkryć. Niemniej mocniejsza budowa głowy, szczęk i pazurów dawałyby palmę pierwszeństwa torwozaurowi. Allozaury miały mniejsze głowy i siła nacisku ich szczęk nie była duża. Odnaleziona w Portugalii czaszka torwozaura ma 158 cm długości – to zatem więcej niż czaszka T.rexa, prawie tak wielka jak czaszka kredowego giganotozaura.

      1. Ja wam zaraz dam allozaura podobnego do torwozaura. Torwozaur portugalski ma 13-14metrów długości. Amerykański torwozaur ma 9-11 metrów d. Allozaur z Ameryki ma 12,5 metra długości, a Europejski ma 8,5 m. D.m. Dincheirozaur zniszczył czaszkę allozaurowi. W tym artykule jest coś nie tak. Mianowicie najpierw piszecie że torvosaurus jest spokrewniony z spinozaurem, a potem pisze że torwo to jurajski kuzyn T-rexa

      2. Łukasz, przeczytaj dokładnie artykuł. Nie jest napisane w nim, że torwozaur to kuzynem spinozaura lecz, że między innymi chciano go do tej grupy zakwalifikować – nie potwierdziły jednak tej przynależności kolejne analizy. Ponadto nigdzie nie ma w artykule zdania, że torwozaur jest jurajskim kuzynem T. rexa.

    1. Ej,Łukasz który lubi Torwozaura,:prawie nikt tu nie mówi prawdy,więc radzę Ci nie słuchaj ich,z resztą,Torvozaur to krewniak Afrovenatora.

  4. Ciekaw jestem który z teropodów mógłby szczycić się tytułem króla okresu jurajskiego, rozmiarami największy wydaje się być zaurofaganaks, ale z koleii torwozaur dysponował zapewne silniejszymi szczękami a i ta wielkość czaszki jak na takiego teropoda też wydaje się imponująca. To wręcz trochę dziwnie wygląda: czaszka większa niż t-rexa u teropoda trzy razy lżejszego 😛

        1. To może
          Torwozaur vs daspletozaur
          Torwozaur vs Słoń
          Torwozaur vs nosorożec
          Torwozaur vs Allozaur
          Tyranozaur vs słoń
          Giganotozaura vs karcharodontozaur
          Mapuzaur vs giganotozaur

  5. Hej! To ja Łukasz! Megalozaur ma 3,5 metra wysokości i około 10 metrów długości i 4 tony wagi.? Megalozauroidy to grupa do której należą i spinozaury i megalozaurusy. Czy Torwozaur portugalski polował na mirangia? W filmie,,Królestwo dinozaurów” pokazane jest jest jak Torwozaur omal nie zabija allozaura?

    1. King Carnotaurus Rex co do walki allozaura i torwozaura ponieważ oba są podobnych rozmiarów myślę że pojedynek byłby wyrównany
      Tyrannosaurus Rex vs S. Eagptiacus ponieważ spinozaur był lżejszy miał słabszą budowę szczęk i był głupszy więc sądzę że t rex by wygrał

      Tyranozaur
      Waga 8,4-8,8 lub 10-11 ton dla Mor 1126 jednak jest za mało kości
      Długość 12-12,8 możliwe 13 m
      Ofiary Ankylozaur, triceratops, edmontozaur, być może alamozaur
      Zalety: siła szczęk, wzrok,słuch,węch, potężna budowa
      Wady: małe kończyny przednie

      Spinozaur
      Waga około 7 ton
      Długość 14-15 m
      Ofiary: ryby
      Zalety: dobre pływanie długie szczęki
      Wady: budowa ciała, żagiel

  6. Hej czy Torozaur (Torosaurus) to to samo co torwozaur torvosaurus pytam redakcjo i czy torwozaur i torwozaur są mięsożerne czy roślinożerne pytam redakcjo no pytam pytam???????

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button