GadyOpracowaniaZwierzęta

Królestwo zwierząt – Gady

Gady (Reptilia)

Steve Grlscz – bohater filmu pt.: “Mądrość krokodyli” (ang. Immortality), stwierdził, że w każdym człowieku drzemie gad, ponieważ determinuje to budowa mózgu, a dokładnie – pień. Dotychczas nazwano ponad 10 tysięcy gatunków gadów. Poznajmy  bliżej stworzenia, z którymi możemy mieć więcej wspólnego niż nam się wydaje.

Systematyka

  • Domena: eukarionty
  • Królestwo: zwierzęta
  • Typ: strunowce
  • Podtyp: kręgowce
  • Gromada: gady

Podgromady:

  • Anapsydy
  • Diapsydy
  • Synapsydy

Rzędy:

  • Krokodyle (Crocodilia)
  • Łuskonośne (Squamata)
  • Sfenodonty/Gady ryjogłowe (Sphenodontia)
  • Żółwie (Testudines)
Przodkowie współczesnych gadów – T.rex – wizualizacja.

Pochodzenie

Prawdopodobnie pojawiły się 310 – 320 mln lat temu, na bagnach późnego karbonu. Najstarsze znane zwierzę o cechach płazich i gadzich odnaleziono w Nowej Szkocji, szacuje się, że żyło 315 mln lat temu. Najstarszym niekwestionowanym gadem jest natomiast Hylonomus – małe, jaszczurkowate zwierzę mierzące 20 – 30 cm długości, posiadające liczne ostre zęby wskazujące na owadożerność.

Mezozoik – era gadów

W permie dochodzi do masowego wymierania (wymieranie permskie). Większość megafauny oraz wczesne anapsydy i synapsydy znikają, zostawiając miejsce diapsydalnym archozauromorfom (Archosauromorpha). Zwierzęta te charakteryzowały się długimi tylnymi, wyprostowanymi nogami – najwcześniejsze okazy bardzo przypominały długonogie krokodyle. Przejęły pałeczkę władzy w triasie – ok. 30 mln lat zajęła im ewolucja prowadząca do imponującej różnorodności, tak wielkiej, jak u zwierząt permu. Z archozaurów rozwinęły się bowiem dinozaury i pterozaury, jak również krokodyle i fitozaury. Ponieważ gady, pierwsze rauizuchy (Rauisuchia), a potem dinozaury zdominowały faunę mezozoiku, era ta określana jest jako „era gadów”. W połowie jury z małych, opierzonych teropodów, wykształcą się pierwsze ptaki.

Grupą siostrzaną dla archozauromorfów są lepidozauromorfy (Lepidosauromorpha), do których zalicza się gady łuskonośne i sfenodonty. W mezozoiku lepidozauromorfy obejmowały gady morskie – mozazaury żyjące w okresie kredy. Ichtyopterygia (w tym ichtiozaury) i zauropterygi, które wyewoluowały we wczesnym triasie mogą również pochodzić od tego samego przodka, ale teoria ta uznawana jest za kontrowersyjną.

Plezjozaury (Plesiosauria).

Cechy zewnętrzne

Współczesne gady są tylko echem mezozoicznych bestii, ale niektóre z nich nadal budzą strach. Najmniejszym przedstawicielem gromady jest odkryty w XXI wieku kameleon z Madagaskaru – Brookesia micra, osiągający 16 – 30 mm długości, największy natomiast jest krokodyl różańcowy (Crocodylus porosus), mierzący 4 – 5 m długości i ważący od 400 do 1000 kg.

Skóra gadów pokryta jest zrogowaciałym naskórkiem mającym właściwości izolacyjne, umożliwiające życie na lądzie, w przeciwieństwie do płazów. U ssaków skóra składa się z kilku warstw, jest więc stosunkowo gruba, gadzia skóra jest raczej cienka, pozbawiona warstw. Na ciele gadów powstają płytki rogowe lub tarcze, nierzadko połączone kostnie tworząc tzw. pancerz.

U jaszczurek i węży cała powierzchnia ciała jest pokryta nakładającymi się na siebie łuskami wytworzonymi z naskórka. U żółwi i krokodyli łuski wytworzone są ze skóry właściwej, nie z naskórka. Żółwie nie mają typowych łusek, ale twardą powłokę złożoną ze „zlanych” ze sobą płytek skórnych. Ponieważ podstawa skórnych tworów nie jest zbyt sztywna, zwierzęta są bardzo sprawne ruchowo. U krokodyli stara warstwa skórna złuszcza się stopniowo, natomiast u jaszczurek i węży dochodzi do wylinki.

Warany z Komodo.

Dieta i trawienie

Większość gadów to owadożercy lub mięsożercy. Ich przewody pokarmowe są proste i krótkie, aby mięso zostało szybko strawione nie dopuszczając do zepsucia. Trawienie przebiega wolniej niż u ssaków, co odzwierciedla ich niższą spoczynkową przemianę materii oraz niezdolność do dzielenia i przeżuwania pokarmu. Ze względu na zimnokrwistość (zmiennocieplność), nie potrzebują dużych zapasów energetycznych, dzięki czemu duże gady, np. krokodyle i potężne węże-dusiciele spożywają jeden duży posiłek na kilka miesięcy, trawiąc go powoli.

Choć współczesne reptilie są głównie mięsożerne, w przeszłości niektóre były roślinożerne, np. paleozoiczne parejazaury i dicynodonty, jak również niektóre mezozoiczne dinozaury.

Dzisiaj głównymi roślinożercami wśród gadów są żółwie oraz niektóre agamowate i legwanowate. Roślinożerne gady przeżuwają pokarm, ale brakuje im zębów roślinożernych ssaków, w związku z czym często korzystają z gastrolitów (kamieni żołądkowych), pomagających w trawieniu. Podobne zachowania mogły przejawiać ornitopody i ogromne zauropody, ale teoria ta nie jest potwierdzona. Czasami krokodyl różańcowy połyka kamienie pełniące u niego funkcję balastu stabilizującego pozycje w wodzie lub pomagające w nurkowaniu. Uważa się, że podobne zastosowanie kamieni znalazły plezjozaury.

Krokodyl nilowy (Crocodylus niloticus).

1 2 3Następna strona

Baza Dinozaurów

28 komentarzy

  1. Od dłuższego czasu zaglądam do Waszego serwisu i muszę przyznać, że jest to najlepszy serwis tego typu w Polsce. Z pewnością mogę go śmiało zaliczyć do czołówki światowej. Niczego nie udajecie, nie tworzycie krzykliwych pustych artykułów, tylko dajecie rzetelną dawkę wiedzy okraszoną wspaniałymi zdjęciami. Widzę również, że nawet krótkie filmy zaczęły się pojawiać.

    Przeglądam piękne zdjęcia, czytam artykuły, komentarze, i ciągle nie mogę się nadziwić, jak Polacy potrafią doceniać jedynie tanią rozrywkę, gdzie pod jednym obrazkiem są tysiące czy nawet dziesiątki tysięcy lubię, a tutaj, gdzie ktoś wkłada masę pracy, aby przybliżyć ludziom zwierzaki i dinozaury pokazując je na wspaniałych zdjęciach, w interesującym ujęciu, przy wielu artykułach jakieś pojedyncze lubię, lub wcale jak przy tym opracowaniu.

    Najgorsi są w tym wszystkim Wasi pseudo fani, którzy niby kochają Wasz serwis, męczą pytaniami, życzą sobie taki czy inny artykuł, a żadnemu z nich nawet nie przyjdzie do głowy, aby polubić Wasz artykuł, serwis i pomóc Wam w promocji DinoAnimals. To jest szczyt hipokryzji z ich strony. Takie typowe polskie – biorę wszystko ale nic nie dam w zamian.

    Pozdrawiam serdecznie całą redakcję i tak sobie myślę, że powinniście ten serwis prowadzić w innym kraju, tam gdzie ludzie doceniają wartość, a nie chłam. W Polsce naprawdę nie ma dla kogo wartościowych serwisów prowadzić. Daję lubię przy artykule i udostępniam go dalej. Jeszcze raz – pozdrawiam i życzę sukcesów.

    Martyna.

    1. To że ktoś nie ma facebooka to nie znaczy że jest pseudofanem.Ja nie mam facebooka i uwielbiam tą stronę.

  2. chodzi mi o zdjecie nad artykułem . tak to napewno agama, neiwiem tylko czemu tam jest plaz i coto za z grzebieniem i workiem gad.

    1. Ten kolaż przygotowany przez naszego grafika, rzeczywiście nie jest najszczęśliwszy z tą żabą – wcześniej jakoś tego nie zauważyliśmy 🙂 Wymienimy go wkrótce. Nie mamy pewności, to odpowiedź na Twoje pytanie.

    1. Oczywiście, że nie są. Popatrz na krukowate i ich zdolności do rozwiązywania problemów, czy posługiwania się narzędziami. Gady to bardzo prymitywna grupa zwierząt – odpowiadam 😉

  3. Cz taki opis o gorgonopsie wam się podoba? Tak brzmi: gorgonopsid to duży drapieżny gad żyjący w środkowym i końcowym permie, był przodkiem ssaków, i był także synapsydem był więc bardzo podobny do ssaków z krztałtu budowy ciała i był ich przodkiem jak inne synapsydy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button