Tapejara (czyt. tapedżara) – była niewielkim rodzajem pterozaura, o wielkim strojnym czubie na głowie i dziwacznym dziobie. Te cechy zapewne służyły do wabienia samic i odstraszania rywali. Tak jak u innych pterozaurów ich skrzydła były pokryte błoną skórną rozpiętą pomiędzy nogami i krótkim ogonem a wydłużonym palcem czwartym.

Wizualizacja przedstawiająca potencjalny wygląd Tapejary ( samiec po lewej stronie/ samica po prawej ).

Systematyka :
Domena: eukarionty – Królestwo: zwierzęta – Podkrólestwo: eukarioty – Nadtyp: zwierzęta –  Typ: strunowce – Podtyp: kręgowce – Gromada: zauropsydy – Podgromada: diapsydy – Nadrząd : archozaury – Rząd : pterozaury – Podrząd : pterodaktyle – Nadrodzina : Azhdarchoidea – Rodzina : Tapejaridae – Rodzaj : Tapejara – Gatunek: T. wellnfoferi

Nazwa :
Nazwa pochodzi z mitologii oryginalnych mieszkańców Brazylii – Indian Tupi i oznacza ” Starą Istotę” , wellnhoferi honoruje niemieckiego paleontologa Peter Wellnhofera.

Datowanie i występowanie :
Ameryka Południowa – Brazylia ( formacja Santana ) 124 -100 mln lat temu wczesna kreda ( apt / alb )

Charakterystyka :
Dorosły osobnik osiągał od 70 do 120 cm długości , rozpiętość skrzydeł od 3,5 do 5 metrów , wagę w przedziale 30 – 50 kg oraz wysokość 100 – 120 cm.

Klasyfikacja :
Klasyfikacja filogenezy ( rozwój rodowy organizmów żywych ) Tapejary była dość burzliwa, począwszy od 2006 r. kilku badaczy, w tym Kellner i Campos, którzy nazwali tupandaktyla, doszło do wniosku, że trzy gatunki zaliczane wówczas do rodzaju Tapejara (T. wellnhoferi, T. imperator, T. navigans) różnią się anatomią i stopniem pokrewieństwa z innymi pterozaurami i powinny zostać zaklasyfikowane do osobnych rodzajów. Kontrowersje budził jednak sposób podziału. Kellner i Campos uznali, że jedynie Tapejara imperator zasługuje na nową nazwę rodzajową i przemianowali ją na Tupandactylus imperator.

W swojej pracy z 2007 roku Unwin i Martill doszli do wniosku, że Tapejara navigans jest najbliżej spokrewniona z Tapejara imperator i oba te gatunki powinny zostać wydzielone z rodzaju Tapejara. W tym samym roku ogłosili utworzenie nowego rodzaju Ingridia (nazwanego tak na cześć zmarłej żony badacza pterozaurów Petera Wellnhofera – Ingrid). W skład Ingridia włączyli Tapejara imperator i T. navigans, z imperator jako gatunkiem typowym. Praca Unwina i Martilla ukazała się jednak kilka miesięcy później niż publikacja Kellnera i Camposa, a ponieważ w obu imperator został opisany jako gatunek typowy nowego rodzaju, Ingridia jest młodszym synonimem nazwy Tupandactylus.

Funkcje grzebienia :

Niektóre gatunki pterozaurów, zwłaszcza Pterodactyloidea miały osobliwy grzebień na ich czaszce. Były to bardzo cienkie, kostne płyty o różnej wielkości, kształcie i położeniu. Te kostne grzebienie to jedna z najbardziej niezwykłych struktur, od ponad wieku intryguje paleontologów.

W przeszłości zaproponowano różne funkcjonalne i behawioralne uwarunkowania dotyczące grzebieni obejmując funkcje seksualne w okresie godowym ( Bennett 1992 – Lu 2011) rozpoznawanie gatunków ( Campos , Kellner – 1997 ), wsparcie dla przedłużania tkanek miękkich (Martill , Naish – 1992), stabilności i kontroli aerodynamicznej ,miejsca mocowania mięśni karku, steru ( Frey 2003 , Keller – Campos – 2002),termoregulacji ( Keller, Campos – 2002 ) i hamulca pneumatycznego.

Mimo, że grzebień czaszki mógł pełnić więcej niż jedną funkcję, możemy zawęzić zakres możliwych funkcji do : rozpoznawania gatunków i selekcji seksualnej które prawdopodobnie stanowiły główną siłę napędową dla ewolucji tak przesadzonych konstrukcji grzebieniastych. Xing zasugerował, że grzebień mógł być użyty jako powierzchnia kontrolna, aby wytworzyć dodatkowy nacisk podczas lotu.

Budowa i funkcja skrzydeł / Lot :

Skrzydła były ekstremalnie elastyczne w stawach, dzięki czemu Tapejara mógł natychmiast zmienić ich pozycję w stosunku do zmieniających się warunków lotu. Aeroplastyczne zachowanie błony skóry było anizotropowe, z elastyczną sekcją przyporządkowania w sztywniejszym skrzydle wewnętrznym i pól sztywnym skrzydłem zewnętrznym.

To ostatnie wzmocnione było przez gęsto rozmieszczone włókna zwane actinofibrilami, które zapewniały spójność i zapobiegały np. rozdarciu skrzydła podczas lotu ( Bennett 2000 , Frey 2003 , Tischlinger and Frey 2022 ). Ponadto, palec skrzydłowy mógł zostać złożony i rozciągnięty automatyzm bez większego wysiłku mięśniowego, ponieważ był połączony z stawem łokciowym (Prondavi , Hone – 2008 ).

To pomysłowe rozwiązanie pozwalało Tapejarze składać skrzydła blisko ciała gdy nie były używane, błona skóry składa się z kompozytowej trójwarstwowej struktury w przekroju poprzecznym przypominającej krzyż z warstwą actinofibrilu na górze , muskularnej warstwy sieciowej na środku oraz złożonej sieci naczyń krwionośnych na dole.

Komputerowy model symulacji ( ANFLTPWR – animal flight power oraz ANFLTSIM – animal flight simulation ) wykazał , że Tapejara posiadała dość dużą siłę mięśni, którą przede wszystkim wykorzystywała do lotu ciągłego. Prawdopodobnie do swobodnego startu wykorzystywała wysoko położone miejsca ( w szczególności nawietrzne strony klifów ), ponad to w powietrze wzbijała się z powierzchni ziemi lub nawet wody.

Pterozaur ten doskonale wykorzystywał również lot szybowy z kątem nachylenia 4°,( gdzie prędkość przelotowa wynosiła 7,5 m/s lub 27 km/h ) jak również prądy morskie tropikalnych wód niczym współczesne ptaki morskie w celu skutecznego lotu na długich dystansach ( prędkość opadania ok.0 ,43m/s). Różne powierzchnie sterujące w skrzydłach analogiczne do lotek , sterówek , stateczników występujące u np. współczesnych mew srebrzystych sprawiały, że ów pterozaur był uniwersalnym lotnikiem.

Wzrok/ Odżywianie :

Tapejaridy charakteryzują się dużą fenestą nasoantorpitalną ( głównym otworem w czaszce przed oczami) która obejmuje co najmniej połowę długości całej czaszki w tej rodzinie. Ich oczodoły były małe i gruszkowe. Badania nad przypadkami mózgu typu tapejarid wskazują, że miały one bardzo dobry wzrok, bardziej wyostrzony niż w innych grupach pterozaurów i prawdopodobnie opierały się prawie wyłącznie na wizji podczas polowania lub interakcji z innymi członkami ich gatunków.

Praktycznie nikt z paleontologów nie określa się co do pojedynczej strategii odżywiania Tapejary. Chociaż w większości przedstawiana jest ona jako rybożerna, niektórzy uważają ,że dziob bardziej nadawał się do karmienia owocami występującymi w środkowej kredzie.

Jeszcze inne hipotezy opisują Tapejare nawet jako padlinożercę. Budowa twardówki oka sugerują jej określany w języku angielskim ”cathemeral life style ” co oznacza ,że była ona aktywna przez krótki okres czasu zarówno w dzień jak i w nocy.

Materiał kopalny :

Holotyp, MN 6595-V (wcześniej CD-R-080) znaleziony w formacji Santana stanu Ceará
AMHN 24440, czaszka z dolną szczęką i kręgami szyjnymi
MCT 1500-R fragmentaryczna czaszka z dolną szczęką
CD-R-019 fragmentaryczny szkielet młodego osobnika

Skamieniały okazy Tapejara wellnhoferi .

Podobne artykuły

• 

  Zauropod z infekcją dróg oddechowych

• 

  Zarodek wewnątrz skamieniałego jaja ujawnia związek między współczesnymi ptakami a dinozaurami

• 

  Czy Tyrannosaurus rex mógł być gatunkiem inwazyjnym?